Döviz Kuru Belirsizliğinin Çelik Sektörü İhracatı Üzerine Olan Etkisi: Türkiye Örneği

Yıl 2022, Cilt: 27 Sayı: 1, 67 - 82, 31.01.2022

Bilge Dursun , Süha Çelikkaya

Öz

Ülkeler, geleceğe yönelik kararlar alırken reel döviz kuru ve ihracat ilişkisi hakkında tahminlemelerde bulunurlar. Bu konu literatürde önemli bir araştırma konusu haline gelmiştir. Bu çalışmada Türkiye’ de çelik üretim tesislerinin bulunduğu 14 il ve sanayi şehri olan İstanbul ‘un 2011:01-2020:12 dönemine ait çelik ihracatı, döviz kuru ve enflasyon verileri kullanılmıştır. Çalışmanın amacı belirtilen döneme ait verilere dayanarak değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaç doğrultusunda Garch yöntemi, Granger nedensellik testi, Johansen eşbütünleşme ve hata düzeltme modeli uygulanmıştır. Granger nedensellik testi sonucuna göre döviz kuru, çelik ihracatı ve enflasyon arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Johansen eşbütünleşme analizi sonucunda değişkenlerin eşbütünleşik olduğu ve uzun dönemde dengeye geldikleri sonucuna ulaşılmıştır. Değişkenlerin farklarının alınmasından kaynaklanan değer kayıplarını düzeltmek için hata düzeltme modeli uygulanmıştır. Hata terimleri eklenerek yapılan analizle kısa dönemdeki dengesizliklerin bir sonraki dönem büyük kısmının düzelme göstererek kapandığı ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

: Döviz Kuru Oynaklığı, Çelik Sektörü, İhracat, Granger Nedensellik Testi

Kaynakça

• 1. AKAR, C. (2006). Finansal Piyasalarda Volatilite: IMKB Örneği. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı. Bursa: Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• 2. BAKANLIĞI, T. S. (2020). Demir Çelik Sektör Raporu 2020. Haziran 18, 2021 tarihinde https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/plan-program/Demir%C3%87elikSekt%C3%B6rRaporu2020.pdf adresinden alındı.
• 3. ÇELİK İHRACATÇILARI BİRLİĞİ. (tarih yok). Haziran 18, 2021 tarihinde https://www.cib.org.tr/tr/default.html adresinden alındı.
• 4. GÜL, E. ve EKİNCİ, A. (2006). “Türkiye'de Reel Döviz Kuru ile İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi 1990-2006”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 165-190.
• 5. GÜRBÜZ, H. ve ÇEKEROL, K. (2002). “Reel Döviz Kuru ile Dış Ticaret Haddi ve Bileşenleri Arasındaki Uzun Dönem İlişki”. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 31-46.
• 6. INTERNATİONAL TRADE CENTRE. (tarih yok). Haziran 17, 2021 Tarihinde Uluslararası İş Geliştirme İçin Ticaret İstatistikleri: https://www.trademap.org/ adresinden alındı.
• 7. KARABULUT, T. ve TAPŞIN, G. (2013). “Reel Döviz Kuru İthalat ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”. Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(26), 189-204.
• 8. KARAGÖZ, M. ve DOĞAN, Ç. (2005). “Reel Efektif Döviz Kuru İhracat ve İthalat Arasındaki İlişki Türkiye Özelinde Ekonometrik Bir Değerlendirme”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 219-228.
• 9. KARAŞ, G. ve KARAŞ, E. (2017). “Reel Efektif Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki İlişki: Türkiye Özelinde Ekonometrik Bir Değerlendirme”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (IASOS Özel Sayısı), 27-46.
• 10. KÖSE, N., AY, A. ve TOPALLI, N. (2008). “Döviz Kuru Oynaklığının İhracat Etkisi: Türkiye Örneği 1995-2008”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 25-45. 11.ÖZDEMİR, M., O. ve EMEÇ, H. (2014). “Türkiye’de Döviz Kuru Oynaklığının Otoregresif Koşullu Değişen Varyans Modelleri ile İncelenmesi ‘’ Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 51(596), 85-99.
• 12. ÖZKUL, G. ve ÖZTÜRK, A. (2019). “Yapısal Kırılmalar Eşliğinde Döviz Kuru Oynaklığı ile Türkiye'nin Sektörel Dış Ticareti Arasındaki Etkileşim”. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(4), 1069-1095.
• 13. ŞAHİN, D. ve DURMUŞ, S. (2019). “Türkiye'de Reel Efektif Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Analizi”. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 210-223.
• 14. TARI, R. ve YILDIRIM, D. Ç. (2009). “Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama”. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 16(2), 95-105.
• 15. TERZİ, H. ve ZENGİN, A. (1999). “Kur Politikasının Dış Ticaret Dengesini Sağlamadaki Etkinliği: Türkiye Uygulaması”. Ekonomik Yaklaşım, 10(33), 48-65.
• 16. TÜRKİYE ÇELİK ÜRETİCİLERİ DERNEĞİ. (2020). Haziran 18, 2021 tarihinde http://celik.org.tr/harita/ adresinden alındı.
• 17. USLU, H. (2018). “Türkiye’de Döviz Kuru ve Faiz Oranının Dış Ticaret Üzerine Etkileri: Yapısal Kırılmalı Bir Analiz”. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 3(3), 311-334.
• 18. WORLD STEEL ASSOCIATİON. Haziran 2021 tarihinde https://www.worldsteel.org/steel-by-topic/statistics.html adresinden alındı.
• 19. YAMAN, H. (2018). “Türkiye'de Döviz Kurunun Dış Ticaret Üzerine Etkileri 2005-2015”. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(1), 45-69.