Öğretmenlerin Evlilik Uyumlarının Yaşam Doyumu Ve Tükenmişlik Düzeylerine Göre İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 2, 40 - 52, 01.12.2018

Metehan Çelik

Öz

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin evlilik uyumlarının yaşam doyumu ve tükenmişlik düzeylerine göre incelenmesidir. Araştırma öğretmenlerin evlilik uyumlarının bazı demografik (cinsiyet, evlilik durumu, evlilik biçimi, sahip olunan çocuk sayısı, ev işi yapma) değişkenlere, yaşam doyumu ve tükenmişlik düzeylerine göre inceleyen ilişkisel tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma grubunu Adana ilinde bulunan ilk ve orta dereceli okullarda görev yapan 213‟ü kadın, 119‟u erkek evli ve gönüllü öğretmenler oluşturmaktadır. Öğretmenlerin yaşları 22 ile 56 arasında değişmektedir. Öğretmenlerin evlilik uyumuna ilişkin veriler “Evlilik Uyum Ölçeği” ile yaşam doyumuyla ilişkili veriler “Yaşam Doyum Ölçeği” ile, tükenmişlik düzeyleri ile ilgili veriler ise “Maslak Tükenmişlik Ölçeği” aracılığıyla elde edilmiştir. Verilerin istatistiksel analizinde Mann Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi ve Spearman korelasyon analizi kullanılmıştır. Bu araştırmada öğretmenlerin cinsiyet açısından evlilik uyumlarında fark olmadığı gözlenmiştir. Öğretmenlerin evlilik durumu, evlilik biçimi, sahip oldukları çocuk sayısı, ev işi yapma gibi değişkenler açısından ise evlilik uyumlarının anlamlı düzeyde farklı olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin evlilik uyumları ile yaşam doyumları arasında ise pozitif yönde anlamlı bir ilişki gözlenmiştir. Ayrıca öğretmenlerin evlilik uyumları ile tükenmişlik düzeyleri arasında duygusal tükenmişlik açısından negatif bir ilişki, duyarsızlaşma ile evlilik uyumu arasında negatif bir ilişki, kişisel başarı ile evlilik uyumu arasında negatif bir ilişki olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, evlilik uyumu, yaşam doyumu, tükenmişlik

The Study of Marriage Adjustment of Teachers in Terms of Life Satisfaction and the Level of Burnout

Öz

The aim of the study is to investigate the marriage adjustments of teachers in terms of life satisfaction and the level of burnout. This study uses relational screening model to determine the marriage adjustments of research assistants in terms of some demographic variables (e.g. gender, marriage status, marriage styles, the number of children, domestic responsibilities) life satisfaction and the level of burnout. The sample of the study consists of married and volunteer 213 women and 119 men working as teachers in primary and secondary schools in Adana. The age range of teachers is between 22 and 56. The data related to marriage satisfaction of teachers was collected by “Marriage Adjustment Scale”; the life satisfaction data was collected by “Life Satisfaction Scale”; and the data on the level of burnout was gathered by “Maslach Burnout Scale”. The data were analyzed statistically by the use of Mann Whitney U test, Kruskal-Wallis test and Spearman correlation analysis. The study suggests that there is no difference in marriage adjustments of teachers in terms of gender variable. However, it is found that the marriage adjustments of teachers are significantly different considering the marriage status, marriage style, the number of children and domestic responsibilities variables. There is seen a positive relation between marriage adjustment and life satisfactions of teachers. Also, it is determined that there is negative relation between marriage adjustment and the level of burnout of teachers in terms of emotional burnout; again a negative relation between depersonalization and marriage adjustment; and lastly a negative relation between personal success and marriage adjustment.

Anahtar Kelimeler

Teacher, marriage adjustment, life satisfaction, burnout

Kaynakça

• Akbaş, M. (2008). Endüstri meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin evlilik uyumları ile öğretmenlik tutumları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniveristesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.Aysan, F. ve Harmanlı, Z. (2003). Yaşam doyumunu yordamada, yaşam uyumu, özyeterlik ve başaçıkma stratejileri. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bildiri Özetleri. Malatya, İnönü Üniversitesi. Ankara: Pegem A, 93.Barling, J. (1990). Employment, stress, and family functioning. Chiester, England: Wiley. Bartoloma, F.& Evans, P. A. L. (1980). Must success cost so much? Harvard Business Review, 58(2), 137-148. Barnett, R. C , & Baruch, G. K. (1985). Women's involvement in multiple roles and psychological distress. Journal of Personality and Social Psychology, 49, 135-145.Belsky, J.; Perry-Jenkins, M.; Crouter, A. (1985). The work-family interface and marital change across the transition to parenthood. Journal of Family Issues. 6 (2). 205- 220.Benin, M. H.; Agostinelli, (1988). Husbands and Wives Satisfaction with Division of Labor. Journal of Marriage and the Family. 50: 349-361.Birtchnel, J. (1998). The assessment of the marital relationship by questionnaire. Sexual and Marital Therapy,3(1), 57-70.
• Bonds-Raacke, J. M., Bearden, E. S., Carriere, N. J., Anderson, E. M. ve Nicks, S. D. (2001). Engaging distortions: Are we idealizing marriage? Journal of Psychology, C. 135(2),SS. 179- 184.Bowen, C. F.; Radhakrishna, R.; Keyser, R. (1994). Job satisfaction and commitment of 4-H agents. Journal of Extension, 32(1), 1-22. Can, S.; Can, Ş.; Dalaman, O. (2010). Sınıf öğretmenlerinin çeşitli faktörlere göre iş doyum düzeyleri (Muğla ili örneği). Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 299-311.Chaplain, R. P. (1995). Stress and job satisfaction: A study of English primary school teachers. Educational Psychology, 15(4), 473-489.Çam, O. (1992), “Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliğinin Araştırılması”, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı, 155-166. Çelik, C.K. (2006). Eğitim yöneticilerinin mesleki tükenmislikleri ile evlilik doyumu arasındaki iliski. Yüksek Lisans Tezi. Tokat: Gaziosmanpasa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Çelik, M.; Tümkaya, S. (2012). Öğretim elemanlarının evlilik uyumu ve yaşam doyumlarının iş değişkenleri ile ilişkisi. Ahi Evren Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD). 13(1), 223-238. Çınar, L. (2008). Evlilik doyumu: cinsiyet rolleri ve yardım arama tutumu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Sosyal Bilimler. Enstitüsü.Cingisiz, N. (2010). Ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin duygusal zekâları ile evlilik doyumları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep. Ergin, C. (1992), “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı, 143-154.Fışıloğlu, H. (1992), Lisans Üstü Öğrencilerinin Evlilik Uyumu, Psikoloji Dergisi, 7 (28), 16-23.Fowers, B. J. (1993). Psychology as public philosophy: An illustration of the moral dimension of psychology with marital research. Journal of Theoretical and Philosophical Psychology, 13, 124-136. Gündoğar, D., Sallan-Gül, S., Uskun, E., Demirel, S. & Keçeci, D. (2007). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumunu etkenlerin incelenmesi. Klinik Psikiyatri, 10, 14-27. Gladding, S. T. (2002). Family Therapy. History, Theory and Practice. Third Edition. Merrill Prentice Hall.Glenn, N.D. (1991). The recent trend in marital success in the United States. Journal of Marriage and The Family, 53, 261-270. Greef, A.P. (2000). Characteristics of families that function well. Journal of Family, 21, 948-962.Gürsoy, F. Ç. (2004). Kaygı ve Demografik Degiskenlerin Evlilik Uyumu ile iliskisi. Yayımlanmamıs Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Güven, N. (2005), İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmalar ve Evlilikte Problem Çözme Becerilerinin Evlilik Doyumu İle İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Tucker, M.W.; O'Grady, K.E. (1991). Effect of physical attractiveness, intelligence, age at marriage, and cohabitation on the perception of marital satisfaction. Journal of Social Psychology, 131, 253-269.Hamamcı, Z. (2005). Dysfunctional relationship beliefs in marital satisfaction and adjustment. Social Behavior and Personality, C. 33(4),SS. 313-328.Hatipoglu, Z. (1993). The Role of certain demographic variables and marital conflict in marital satisfaction of husbans and wives. A Master’s Thesis. Middle East Technical University. Ankara.İnandı, Y.; Ağgün, N.; Atik, Ü. (2011). Yönetici ve öğretmenlerin görüşlerine göre ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin iş doyum düzeyleri. Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1).Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (Burnout) sendromu, İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68, 29-32.
• Kışlak-Tutarel, Ş. (1999). Evlilikte uyum ölçeğinin (EUÖ) güvenirlik ve geçerlik çalışması. 3P Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 7(1), 54-56.
• Köker, S. (1991). Comparison of the level of life satisfaction of normal adolescents and adolescents with problems. Unpublished Master’s Thesis, Ankara University, Institute of Social Sciences, Ankara. Kuiper, N. A., Martin, A. & Dance, K. A. (1992). Sense of humor and enhanced quality of life. Personality and Individual Differences, 13, 1273-1283. Kurdek, L. E. (1990). Divorce history and self-reported psychological distress in husbands and wives. Journal of Marriage and Family. 52, v.3, 701-709.Luckey, E. B. ve Bain, J. K. (1970) Children: a factor in marital satisfaction. Journal of Marriage and the Family C. 32, SS. 43-44.Lykken, D. & Tellegen, A. (1996). Happiness is a stochastic phenomenon. Psychological Science, 7(3), 186-189. Macewen, K. E. & Barling, L. (1988). Inter role conflict, family, support and marital adjustment of employed mothers: A short-term longitudinal study. Journal of Organizational Behavior, 9, 241-250. Maslach, C. ve S. E. Jackson (1981), “The Measurement of Experienced Burnout”, Jour of Occupational Behavior, 2: 99-113. Martin, R.A. & Lefcourt, H. M. (1983). Sense of humor as a moderator of the relation between stressors and moods. Journal of Personality and Social Psychology, 45, 1313-1324Merves-Okin, L. , Amidon, E. ve Bernt, F. (1991). Perceptions of intimacy in marriage: A study of married couples. The American Journal of Family Therapy. C. 19, SS. 110-118.Nichols, M.P. (2013). Aile Terapisi, Kavramlar ve Yöntemler. (Çeviren: Okan Akgündüz). Kaknüs yayınları. İstanbul.Nunes, N. A. (2008). Marital Problems and Marital Satisfaction: An Examination of Brazilian Sample. Master of Science, Schoool of Family Life, Brigham Young University.O’Grady, K. E., ve Tucker, N. W. (1990). Effects of physical attractiveness, intelligence, age of marriage and cohabitation on the perception of marital satisfaction. The Journal of Social Psychology, 13(2), 473–490.
• Ödemiş, H. (2008). İlköğretim öğretmenlerinin iş tatminleri ile evlilik uyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.Pleck, J. H. (1985). Working wives, working husbands. Beverly Hills, CA: Sage.Saygı, H.,; Tolon, T.; Tekoğul, H. (2011). Job satisfaction among academic staff in fisheries faculties at Turkish universities. Social Behavior and Personality: An International Journal, 39, 1395-1402.Schumm, W.R. ,Webb, F.J. ,Bollman, SR (1998) . Gender and Marital Satisfaction:Data from the National Survey of Families and Households Psychological Reports. C. 83 (1), SS. 319-327Small, S. A. & Riley, D. (1990). Toward the multidimensional assessment of work conflict into family life. Journal of Marriage and Family, 52, 56-61. Sternberg, R.J. (1986). A triangular theory of love, Psychological Review, 93,2,119–135. Suitor, J. J. (1991). Marital quality and satisfaction with the division of household labor across the family life cycle. Journal of Marriage and the Family, 53, 221–239.
• Terry, J. ve Kottman, M. (1995). Workin With Families. Guidance and Counseling In The Elementary and Middle Schools. SS. 254-281. Brown ve Benchmark Publishers.Torun, A. (1995). Tükenmişlik, aile yapısı ve sosyal destek ilişkileri üzerine bir inceleme. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Tutarel-Kışlak, Ş ve Çabukça, F (2002). Empati ve Demografik Değişkenlerin Evlilik Uyumu ile İlişkisi. Aile ve Toplum, (Nisan-Haziran), 35- 41Xiaofu, P.; Qiwen, Q. (2007). An analysis of the relation between secondary school organizational climate and teacher job satisfaction. Chinese Education & Society, 40(5), 65-77. Yaşar, M.; Öztürk, N.; Demirbaş, E. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin yönetici becerileri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 123-134. Yavuz, C.; Karadeniz, C.B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin motivasyonunun iş tatmini üzerine etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9).Yılmaz, A (2001). Eşler arasındaki uyum: kuramsal yaklaşımlar ve görgül çalışmalar. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, Cilt: 1 Sayı : 4