Ergenlerde Duygusal Öz Yeterlik ile Üç Boyutlu Bağlanma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 228 - 245, 26.11.2020

Harun İsmail İncekara

https://doi.org/10.33710/sduijes.689526

Öz

Bu çalışmanın temel amacı; ergenlerin bağlanma stilleri ve duygusal öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Araştırmanın evreni İstanbul ili Zeytinburnu ilçe sınırları içindeki alt, orta ve üst sosyoekonomik düzeyden seçkisiz olarak belirlenen 9 liseyi kapsamakta ve 250 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada ergenlerin bağlanma stillerini belirlemek amacıyla Üç Boyutlu Bağlanma Stilleri, duygusal öz yeterliklerini tespit etmek amacıyla ise Duygusal Öz Yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre anne-babası birlikte olan ergenlerin güvenli bağlanma biçimine sahip olduğu tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına göre ergenlerin duygularını anladığı görülmüştür. Çalışmanın bir diğer sonucu ise fiziksel ya da sözel şiddet gören ergenlerin duygularını algılamada sorun yaşadıkları görülmüştür. Anne eğitim düzeyi yüksek olan ergenlerin kaçınan bağlanma stiline sahip oldukları tespit edilmiştir. Sonuç olarak ergenlerin bağlanma stillerini etkileyen tek unsurun duygusal öz yeterlik düzeyleri olmadığı aynı zamanda anne-baba tutumu, anne-babanın sağ olup olmaması ve anne-baba eğitim düzeyi gibi faktörlerin etkili olabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Bağlanma, Duygusal özyeterlilik, Ergen, Güvenli, Kaçınan

Teşekkür

Yöntem, bulgular, hipotezler kısaca bu araştırmayı hazırlarken bana her zaman sonsuz destek veren sınıf arkadaşlarım Metin Borahan, Mustafa Kavaklı, Mehmet Bilen ve makalenin İngilizce geniş özetinde bana çok çok yardımları olan Azad ve Sinan Kurt' a sonsuz teşekkürler

Research of the Relationship Between Emotional Self-Efficacy and Three-Dimensional Attachment in Adolescents in Terms of Some Variables

Öz

The primary purpose of this study put forth the relationship between adolescents emotionally attachment style and the level of self-sufficiency. The research contains 250 students, chosen from the lower, middle, and high socioeconomic nine high schools without any unequal treatment in Zeytinburnu, Istanbul. In the study, to determine the attachment of the adolescent, and also to specify their emotional self-efficacy, three-dimensional attachment style, and emotional self-efficacy scale was used, respectively. The study anticipates the level of the safely emotional attachment of the adolescents influences the emotional self-efficacies, which are understanding, perception, and regulation of emotions; furthermore, use passions as supportive of thought. The researchers determined, as the result of the research, the adolescents whose parents live together, have a safe attachment form. The researchers realized that adolescents understand and perceive their own emotions, but cannot convert them to thought. Another result of this research is that adolescents who are exposed to physical or verbal violence have problems with perceiving their emotions. When the mother's education level increases, the adolescents have avoidant attachment styles instead of a safe attachment. As a result, emotional self-sufficiency is not the only effect of the attachment style of adolescents. Also, the attitude of parents, whether parents are alive or not and the education level of the parents affect it.

Anahtar Kelimeler

Attachment, Emotional Self-sufficiency, Adolescents, Safe, Avoiding, Anxious

Kaynakça

• Ainsworth, M. D., & Wittig, B. (1969). Attachment, exploration, and separation: illustrated by the behavior of one-year-olds in a strange situation. Determinants of infant behaviour, 4, 113-136.
• Ainsworth, M. S. (1997). The personal origins of attachment theory. An interview with Mary Salter Ainsworth. Interview by Peter L. Rudnytsky. The Psychoanalytic study of the child, 52, 386-405.
• Aşkar, P., & Umay, A. (2001). İlköğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin bilgisayarla ilgili öz-yeterlik algısı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21).
• Ata, S. (2014). Okul Öncesi Öğretmenlerde Bağlanma ve Sınıf Yönetimi Profillerinin Anne Bağlanması ve Çocuk Yetiştirme Tutumlarıyla İlişkilerinin İncelenmesi.
• Attepe, A. G. S. (2010). Anne baba kaybının çocuklar üzerindeki etkileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 23(23), 23-28.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological review, 84(2), 191.
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. Encyclopedia of human behavior (Vol. 4, pp. 71-81).
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. Macmillan.
• Bartholomew, K., & Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: a test of a four-category model. Journal of personality and social psychology, 61(2), 226.
• Başaranoğlu, Y. (2011). Üniversite öğrencilerinin cinsiyete göre psikolojik doğum sırası ile karşı cinsle ilişkide sosyal yetkinlik beklentisi düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Bilgin, M. (2009). Bilişsel esnekliği yordayan bazı değişkenler. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(36), 142-157.
• Bloom, K. C. (1995). The development of attachment behaviors in pregnant adolescents. Nursing Research.
• Bothner, L. A. (1999). Differential effects of early attachment on social competence with friends, acquaintances, and unfamiliar peers, a meta-analysis (Doctoral dissertation, National Library of Canada= Bibliothèque nationale du Canada).
• Bouffard-Bouchard, T. (1990). Influence of self-efficacy on performance in a cognitive task. The journal of social Psychology, 130(3), 353-363.
• Bowlby, J. (1977). The Making and Breaking of Affectional Bonds: II. Some Principles of Psychotherapy: The Fiftieth Maudsley Lecture (expanded version). The British Journal of Psychiatry, 130(5), 421-431.
• Bretherton, I. (1992). The origins of attachment theory: John Bowlby and Mary Ainsworth. Developmental psychology, 28(5), 759.
• Bretherton, I., & Munholland, K. A. (1999). Internal working models in attachment relationships: A construct revisited.
• Brink, E., Alsén, P., Herlitz, J., Kjellgren, K., & Cliffordson, C. (2012). General self-efficacy and health-related quality of life after myocardial infarction. Psychology, Health & Medicine, 17(3), 346-355.
• Caprara, G. V., Alessandri, G., Di Giunta, L., Panerai, L., & Eisenberg, N. (2010). The contribution of agreeableness and self‐efficacy beliefs to prosociality. European Journal of Personality: Published for the European Association of Personality Psychology, 24(1), 36-55.
• Choi, S., Kluemper, D. H., & Sauley, K. S. (2013). Assessing emotional self‐efficacy: Evaluating validity and dimensionality with cross‐cultural samples. Applied Psychology, 62(1), 97-123. Coleman, P. K. (2003). Perceptions of parent‐child attachment, social self‐efficacy, and peer relationships in middle childhood. Infant and Child Development: An International Journal of Research and Practice, 12(4), 351-368. Coleman, P. K., & Karraker, K. H. (1998). Self-efficacy and parenting quality: Findings and future applications. Developmental review, 18(1), 47-85. Coleman, P. K., & Karraker, K. H. (2003). Maternal self‐efficacy beliefs, competence in parenting, and toddlers' behavior and developmental status. Infant Mental Health Journal: Official Publication of the World Association for Infant Mental Health, 24(2), 126-148. Collins, N. L., & Read, S. J. (1990). Adult attachment, working models, and relationship quality in dating couples. Journal of personality and social psychology, 58(4), 644. Çalışır, M. (2009). Yetişkin bağlanma kuramı ve duygulanım düzenleme stratejilerinin depresyonla ilişkisi. Psikiyatride güncel yaklaşımlar, 1(3), 240-255.
• Dogan, T., Totan, T., & Sapmaz, F. (2013). The role of self-esteem, psychological well-being, emotional self-efficacy, and affect balance on happiness: A path model. European Scientific Journal, 9(20).
• Dwyer, K. M. (2005). The meaning and measurement of attachment in middle and late childhood. Human development, 48(3), 155-182.
• Endler, N. S., Speer, R. L., Johnson, J. M., & Flett, G. L. (2001). General self-efficacy and control in relation to anxiety and cognitive performance. Current Psychology, 20(1), 36-52.
• Erzen, E. (2016). Üç boyutlu bağlanma stilleri ölçeği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1-21.
• Günaydın, B., & Yöndem, Z. D. (2007). Ergenlerde akran bağlılığının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Güneri, B., & Arslan, A. Karaelmas Journal of Educational Sciences.
• Han, W. T., Collie, K., Koopman, C., Azarow, J., Classen, C., Morrow, G. R., ... & Spiegel.
• D. (2005). Breast cancer and problems with medical interactions: relationships with traumatic stress, emotional self‐efficacy, and social support. Psycho‐Oncology: Journal of the Psychological, Social and Behavioral Dimensions of Cancer, 14(4), 318-330.
• Harlow, H. F. (1959). The development of learning in the rhesus monkey. American Scientist.
• Hazan, C., & Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of personality and social psychology, 52(3), 511.
• Hortaçsu, N., Kalaycioĝlu, S., & Rittersberger-Tilic, H. (2003). Intrafamily aggression in Turkey: Frequency, instigation, and acceptance. The Journal of Social Psychology, 143(2), 163-184.
• Kotaman, H. (2008). Öz-yeterlilik inancı ve öğrenme performansının geliştirilmesine ilişkin yazın taraması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 111-133.
• Kurbanoğlu, S. S. (2004). Öz-yeterlik inancı ve bilgi profesyonelleri için önemi. Bilgi Dünyası, 5(2), 137-152.
• Lerner, R. M., Almerigi, J. B., & Theokas, C. Lerner, J.(2005): Positive Youth Development. A View of the Issues. Journal of Early Adolescence, 25, 10-16.
• Mayer, J. D., Salovey, P., Salovey, P., & Sluyter, D. (1997). Emotional development and emotional intelligence: Implications for educators. What is emotional intelligence, 3-31.
• Mikulincer, M., Dolev, T., & Shaver, P. R. (2004). Attachment-related strategies during thought suppression: ironic rebounds and vulnerable self-representations. Journal of personality and social psychology, 87(6), 940.
• Morgan, C. T. (1991). Psikolojiye Giriş.(8. Baskı). Çev: Hüsnü Arıcı ve başk). Ankara: Meteksan Ltd. Şti.
• Nightingale, S. M., Roberts, S., Tariq, V., Appleby, Y., Barnes, L., Harris, R. A., ... & Qualter, P. (2013). Trajectories of university adjustment in the United Kingdom: Emotion management and emotional self-efficacy protect against initial poor adjustment. Learning and Individual Differences, 27, 174-181.
• Okvuran, A. Çağdaş insanı yaratmada yaratıcı drama eğitiminin önemi ve empatik beceri ve empatik eğilim düzeylerine etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 27(1), 135-194.
• Onur, N. (2006). Lise öğrencilerinin bağlanma stilleri ile atılganlık düzeyleri arasındaki ilişki.
• Özcan, U. (2018). Ebeveynleri Boşanmış Ve Boşanmamış Ergenlerin Öz Yeterlik Ve Sosyal Destek Düzeylerinin Karşılaştırılması (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Pajares, F. (1996). Self-efficacy beliefs in academic settings. Review of educational research, 66(4), 543-578.
• Petrides, K. V., & Furnham, A. (2000). On the dimensional structure of emotional intelligence. Personality and individual differences, 29(2), 313-320.
• Petrides, K. V., & Furnham, A. (2001). Trait emotional intelligence: Psychometric investigation with reference to established trait taxonomies. European journal of personality, 15(6), 425-448.
• Petrides, K. V., & Furnham, A. (2003). Trait emotional intelligence: Behavioural validation in two studies of emotion recognition and reactivity to mood induction. European journal of personality, 17(1), 39-57.
• Raja, S. N., McGee, R., & Stanton, W. R. (1992). Perceived attachments to parents and peers and psychological well-being in adolescence. Journal of youth and adolescence, 21(4), 471-485.
• Ruppenthal, G. C., Arling, G. L., Harlow, H. F., Sackett, G. P., & Suomi, S. J. (1976). A 10-year perspective of motherless-mother monkey behavior. Journal of abnormal psychology, 85(4), 341.
• Scholz, U., Doña, B. G., Sud, S., & Schwarzer, R. (2002). Is general self-efficacy a universal construct? Psychometric findings from 25 countries. European journal of psychological assessment, 18(3), 242.
• Schunk, D. H. (2012). Learning theories an educational perspective sixth edition. Pearson.
• Shaver, P. R., & Brennan, K. A. (1992). Attachment styles and the" Big Five" personality traits: Their connections with each other and with romantic relationship outcomes. Personality and Social Psychology Bulletin, 18(5), 536-545.
• Shaver, P., & Mikulincer, M. (2004). Attachment in the later years: A commentary. Attachment & Human Development, 6(4), 451-464.
• Soysal, A. Ş., Ergenekon, E., Aksoy, E., & Erdoğan, E. (2000). Doğum türü değişkeninin bağlanma örüntüsü üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Klinik Psikiyatri, 3(2), 75-85.
• Suomi, S. J., Harlow, H. F., & Kimball, S. D. (1971). Behavioral effects of prolonged partial social isolation in the rhesus monkey. Psychological reports, 29(3_suppl), 1171-1177.
• Sümer, N., & Güngör, D. (1999). Çocuk yetiştirme stillerinin bağlanma stilleri, benlik değerlendirmeleri ve yakın ilişkiler üzerindeki etkisi. Türk psikoloji dergisi, 14(44), 35-58.
• Sümer, N., & Güngör, D. (1999). Yetişkin bağlanma stilleri ölçeklerinin Türk örneklemi üzerinde psikometrik değerlendirmesi ve kültürlerarası bir karşılaştırma. Türk Psikoloji Dergisi, 14(43), 71-106.
• Sümer, N., & Şendağ, M. A. (2009). Orta Çocukluk Döneminde Ebeveynlere Bağlanma, Benlik Algısı ve Kaygı. Turk Psikoloji Dergisi, 24(63).
• Totan, T., İkiz, E., & Karaca, R. (2010). Duygusal öz-yeterlik ölçeğinin Türkçeye uyarlanarak tek ve dört faktörlü yapısının psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (28), 71-95.
• Tropp, L. R., Erkut, S., Alarcon, O., Garcia Coll, C., & Vazquez, H. (1994). Toward a theoretical model of psychological acculturation. Center for Research on Women, Working Papers Series, (268).
• Tuğrul, C. (1999). Duygusal zeka. Klinik Psikiyatri, 1, 12-20.
• Tüzün, O., & Sayar, K. (2006). Bağlanma kuramı ve psikopatoloji. Düşünen Adam, 19(1), 24-39.
• Ural, O., Güven, G., Sezer, T., Azkeskin, K. E., & Yılmaz, E. (2015). Okul öncesi dönemdeki çocukların bağlanma biçimleri ile sosyal yetkinlik ve duygu düzenleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 2.
• Yaklaşımlar, P. G. (2016). Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar/Current Approaches in Psychiatry.
• Yıldırım, F., & İlhan, İ. Ö. (2010). Genel özyeterlilik ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-308. Zimmerman, B. J. (1995). Self-efficacy and educational development. Self-efficacy in changing societies, 1, 202-231.