BİREYLERİN BOŞ ZAMAN YÖNETİMLERİNİN İŞ PERFORMANSINA ETKİSİ ÜZERİNE KAVRAMSAL BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 43 - 56, 28.06.2024

Fatma Daşyol , Elif Baykal , Osman Bayraktar

Öz

Çalışma hayatında, çalışanların iş performansını etkileyen faktörlerin analizi, örgütlerin verimlilik artışları ve sürdürülebilir başarı elde etmelerinde boş zaman kavramının önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Bu anlamda boş zaman, çalışanın performansı ve iş yaşamlarını şekillendirme açısından aynı zamanda örgütün verimliliği için önemli bir araştırma alanı oluşturmaktadır. Bu çalışmanın esas amacı ve önemi boş zamanın iş performansı üzerindeki etkilerinin anlaşılmasına katkıda bulunarak, çalışan refahı açısından çalışma hayatı ve boş zamanın tartışmalı doğasının sonuçları üzerinde durulmuştur. Çalışmanın ikinci bölümünde örgütler için önem arz eden performans yönetiminin tanımı ve amacı son bölümde ise boş zamanın performans üzerindeki etkisi, literatürde de yer alan araştırmalar ışığında detaylı bir şekilde ele alınmaktadır. Çalışanların boş zamana olan ihtiyaçlarının karşılanması, yöneticiler tarafından önemsenmesi örgüt verimliliğinin artırılması noktasında fayda sağlayacağı görülmektedir. Literatürdeki araştırmalar incelendiğinde, boş zamanın iş performansını olumlu yönde etkilediği görülmektedir. Küreselleşen dünyada artan kaygılar, işin yoğunlaşması, bireylerin diğer faaliyetler için yeterli zaman ve enerji bulamaması, cinsiyete dayalı etkiler, çalışmanın son bölümünde detaylı bir şekilde irdelenmekte, çalışma saatlerinin ve uygulamalarının bireyler üzerinde yarattığı olumsuz etkilere dikkat çekilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Boş Zaman, İş-Boş Zaman Çatışması, İş-Yaşam Dengesi, İş Performansı

A CONCEPTUAL STUDY ON THE EFFECT OF INDIVIDUALS' LEISURE TIME MANAGEMENT ON JOB PERFORMANCE

Öz

The analysis of the factors affecting the job performance of employees in working life shows that the concept of leisure time plays an important role in the productivity increases and sustainable success of organizations.In this sense, leisure time constitutes an important research area in terms of shaping the performance of employees and their work lives, as well as the productivity of the organization. The main purpose and importance of this study is to contribute to the understanding of the effects of leisure time on work performance and the consequences of the controversial nature of working life and leisure time in terms of employee welfare. In the second part of the study, the definition and purpose of performance management, which is important for organizations, and in the last part, the impact of leisure time on performance are discussed in detail in the light of the research in the literature. It is seen that meeting the needs of employees for leisure time and caring about it by managers will be beneficial in terms of increasing organizational productivity. When the researches in the literature are examined, it is seen that leisure time positively affects job performance. Increasing concerns in the globalizing world, intensification of work, individuals' inability to find enough time and energy for other activities, gender-based effects are examined in detail in the last part of the study, and the negative effects of working hours and practices on individuals are pointed out.

Anahtar Kelimeler

Leisure, Work-Leisure Conflict, Work-Life Balance, Job Performance

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2009). Minima Moralia hakkında bilgiler (6. Baskı). (A. Doğukan, O. Koçak, Çev.). Metis Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 1998).
• Adorno, T. W., & Horkheimer, M. (2013). Teori ve pratik üzerine bir tartışma (1. Baskı). (O. Kılıç, Çev.). Metis Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 2013).
• Akatay, A. (2003). Örgütlerde zaman yönetimi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10), 281-300.
• Altaş, S. S., & Özişli, Ö. (2021). Duygusal emek ile iş tatmini ve bireysel performans arasındaki ilişki. Journal of International Social Research, 14(76), 862-873.
• Arslan, A. (2010), İlkçağ felsefe tarihi 4 (8. Baskı). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Aslan, H., & Mert, İ. S. (2019). Duygusal emek ile işe yabancılaşma ilişkisinde psikolojik sermayenin düzenleyici rolü. OPUS International Journal of Society Researches, 11(18), 1736-1772. https://doi.org/10.26466/opus.544850
• Atan, J. B., & Mahmood, N. (2019). The role of transformational leadership style in enhancing employees competency for organization performance. Management Science Letters, 9(13). https://doi.org/2191-2200. 10.5267/j.msl.2019.7.033
• Aydoğan, E. (2014). Sosyo-teknik kolaylaştırıcıların bilgi paylaşımı ve algılanan örgütsel performans üzerindeki etkileri: Konaklama işletmelerinde bir araştırma. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(36), 34-59.
• Aytaç, Ö. (2002). Boş zaman üzerine kuramsal yaklaşımlar. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 231-260.
• Aytaç, Ö. (2004). Kapitalizm ve hegemonya ilişkileri bağlamında boş zaman. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 28(2), 115-138.
• Aytaç, Ö. (2005). Kapitalizm ve boş zaman. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 1-22.
• Aytaç, Ö. (2006). Boş zamanın değişen yüzü yaşam deneyimleri ve kimlik inşası. Sosyoloji Dergisi, (15), 57- 91.
• Barnes, H., Parry, J., & Taylor, R. (2004). Working after state pension age: qualitative research (Vol. 208). London, UK: Corporate Document Services.
• Baykal, E. (2019). Rol-içi ve rol-üstü performansın işyeri ruhsallığı ile artırılması. Uluslararası Hukuk ve Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 15-25.
• Bekmezci, M., Mert, İ. S., & Abubakar, M. (2021). İş-yaşam dengesinin yaşam tatminini yordamasında çalışılan sektörün düzenleyici etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 1-22. https://doi.org/10.18037/ausbd.902535
• Botton, A. (2008). Felsefenin tesellisi (8. Baskı). (B. Tellioğlu Altuğ, Çev.). Sel Yayıncılık, (Orijinal eserin yayın tarihi 2000).
• Budak, G. (2016). Yetkinliğe dayalı insan kaynakları yönetimi (3. Baskı). Nobel Yayınları.
• Can, H. (2002). Organizasyon ve yönetim (6. Baskı.) Siyasal Kitabevi.
• Cevizci, A. (2001). İlkçağ felsefe tarihi (3. Baskı). Asa Yayınevi.
• Critcher, C., & Bramham, P. (2004). The devil still makes work. Work and leisure (1 st Edition). Publis Routledge.
• Dellefave, A. & Massimini, F. (2003). Optimal experience in work and leisure among teachers and physicians: individual and bio-cultural implications. Leisure Studies, (22), 323-342. https://doi.org/10.1080/02614360310001594122
• Deniz, M. (1996). Etkin zaman yönetimi ve Türkiye’deki büyük tekstil işletmelerindeki uygulaması [Doktora Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Donovan, N., Halpern, D., & Sargeant, R. (2002). Life satisfaction: the state of knowledge and implications for government. Cabinet Office, Strategy Unit.
• Dündar, F. (2020). Performans yönetim sistemine genel bir bakış ve Türk kamu yönetiminde bir model olarak PTT AŞ örneği. Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Bilimleri Akademik Araştırmalar Dergisi, 4(11), 47-62.
• Elnur, A. (2022a). Boş zaman olgusunu dijitalleşmesini üçüncü mekân bağlamında yeniden düşünmek. Y. Z. C. Uğurhan (Ed.), Dijitalleşme bağlamında birey, toplum ve iletişim içinde (s. 243-256). Eğitim Yayınevi.
• Elnur, A. (2022b). Sürdürülebilir kentsel boş zaman formu olarak staycation. C. Kahraman (Ed.), Sürdürülebilir kentsel formlar içinde (s. 27-42). Artikel Akademi.
• Erdirençelebi, M., & Ertürk, E. (2018). Çalışanların örgütsel yalnızlık algısının iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerine etkileri. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(2), 603-617. https://doi.org/10.21547/jss.346976
• Erdirençelebi, M. Çini, M. A. Ertürk, E., & Baykal, E. (2022). Work-life conflict experienced by Turkish women managers during the Covid-19 pandemic: A qualitative research. Ege Academic Review, 22(3), 271-286. https://doi.org/10.21121/eab.1048356
• Erdoğan, E. A., & Baykal, E. (2023). The mediator role of psychological capital in the relationship between remote working and work-life balance during the pandemic: A study on white collar workers. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 5(2), 94-111. https://doi.org/10.38009/ekimad.1319097
• Ertuğral, S. M. (2023), Toplumsal kalkınmanın sağlanması bakımından boş zaman değerlendirmenin etkisi. International Journal Of Social Humanities Sciences Research, 10(94), 987-997. https://doi.org/10.26450/jshsr.3591
• Gambles, L. Lewis, S., & Rapoport, R. (2003). Work/personal life ınnovations. Wiley.
• Gambles, R. Lewis, S. & Rapoport, R. (2006). The myth of work-life balance: The challenge of our time for men, women and societies. John Wiley & Sons Ltd.
• Gediz, S. (2012). Kamu hizmeti olarak rekreasyon etkinlikleri kapsamında gençlik hizmetleri ve spor il müdürlükleri Batı Akdeniz Bölgesi Gençlik Merkezleri Analizi [Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Gorz, A. (2007). İktisadi aklın eleştirisi (2. Baskı). (I. Ergüden, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1995).
• Gratton, C., & Taylor, P. (2004). The economics of work and leisure (1 st Edition). Routledge Taylor & Francis Group.
• Harvey, D. (2013). Paris, modernitenin başkenti (2. Baskı). (B. Kılınçer, Çev.). Sel Yayıncılık. (Orijinal eserin yayın tarihi 2012).
• Hatipoğlu, Z. (2020). Performans yönetimi, amaçlara göre yönetim yaklaşımı ve OKR sistemi. International Journal of Arts & Studies (ASSTUDIES) Dergisi, 3(4), 1-16.
• Haworth, J., & Levis, S. (2010). Work, leisure and well-being, centre for Social Change and Well-being, Manchester Metropolitan University. https://doi.org/10.1080/03069880412331335902
• Haworth, J. T., & Veal, A. J. (2004). Work and leisure (1 st 2004). Psychology Press.
• Haworth, J. T. (2004). Work, leisure and well-being. In work and leisure (1 st Edition). Routledge Press
• Hunnicutt, B. K. (2006). The history of western leisure. A handbook of leisure studies (1 st Edition). Berg Editorial Offices.
• Iso-Ahola, S. E., & Mannell, R. C. (2004). Leisure and health. Work and leisure (1 st Edition). Routledge Taylor & Francis Group.
• Josephs, R. (1996). Zaman yönetimi (2. Baskı). (Ö. Koşar, Çev.). Epsilon Yayınları.
• Juniu, S. (2000). Downshifting: Regaining the essence of leisure. Journal of Leisure Research, 32(1), 69-73. https://doi.org/10.1080/00222216.2000.11949888
• Karakan, H. İ. (2021). Gastronomi temalı rekreasyon etkinlikleri. S. Kül Avan, E. K. Şimşek, Ö. Yayla, M. C. Birinci (Ed.), Rekreasyon ve turizm araştırmaları içinde (1. Baskı, 7-178). Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Kay, T. (2001). Leisure, gender and family: Challenges for work-life integration. In ESRC seminar series ‘well-being: situational and ındividual determinants.
• Kaya, Ö., & Ören, K. (2023) İşveren ve işçi paradigmasında örgütsel sadakat (bağlılık) ve önemi. Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi, 5(12), 116-132.
• Lefebvre, H. (2010). Gündelik hayatın eleştirisi I (2. Baskı). (I. Ergüden, Çev.). Sel Yayınları.
• Lewis, S. (1997). Family friendly employment policies: A route to changing organizational culture or playing about at the margins?. Gender, Work And Organization, 4(1), 13-23. https://doi.org/10.1111/1468-0432.00020
• Lewis, S. (2001). Restructuring workplace cultures: The ultimate work‐family challenge?. Women in Management Review, 16(1), 21-29. https://doi.org/10.1108/09649420110380256
• Lewis, S. (2003). Flexible working arrangements: Implementation, outcomes, and management. International Review of Industrial and Organizational Psychology, (18), 1-28. https://doi.org/10.1002/0470013346.
• Lewis, S. (2010). The integration of paid work and the rest of life. Is post‐industrial work the new leisure?. Leisure Studies, 22(4), 343-345. https://doi.org/10.1080/02614360310001594131.
• Lewis, S., Gambles, R., & Rapoport, R. (2007). The constraints of a work–life balance approach: An international perspective. The International Journal of Human Resource Management, 18(3), 360-373.
• Lewis, S., Rapport, R., Bailyn, L., & Gambles, R. (2005). Globalization and the integration of work with personal life. Atmospheric Chemistry & Physics, 6(5), 8421-8433.
• Narcıkara, E. (2017). Spiritüel liderlik davranışının algılanan performans üzerine etkisi [Doktora Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Nayak, T., & Sahoo, C. K. (2015). Quality of work life and organizational performance: The mediating role of employee commitment. Journal of Health Management, 17(3), 263-273. https://doi.org/10.1177/0972063415589236
• Omay, N. M. (2010). Aristoteles’te insanın nihai amacı [Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Özgen, H., & Doğan, S. (1997). Zaman yönetiminde yeni yönetim ve organizasyon yaklaşımları. Standard Dergisi, (36), 136-145.
• Öztaş, Ş., & Kıylıoğlu, L. (2021). Kapitalizmle ilişkisi bağlamında boş zaman ve gençlik. Kültür Araştırmaları Dergisi, (9), 338-358.
• Sevin, H. D., & Küçük, S. (2016). İşgörenlerin rekreasyonel etkinliklere katılım düzeyleri ile çalışma performansları arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Journal of Recreation and Tourism Research, 3(1), 24-31.
• Sevin, H. D., & Kübra, Ş. E. N. (2019). Öğretmenlerin rekreasyon aktivitelerine katılım düzeyleri ile yaşam mutluluğu ve iş performansları arasındaki ilişki. Dini Araştırmalar, 22(55), 213-232.
• Stebbins, R. A. (2008). Right leisure: Serious, casual, or project-based?. Neuro Rehabilitation, 23(4), 335-341. https://doi.org/10.3233/NRE-2008-23407
• Stevenson, D. (2006). The arts and entertainment situating leisure in the creative economy. In A handbook of leisure studies (1st Edition). Palgrave Macmillan UK. https://doi.org/10.1057/9780230625181_21
• Turunç, Ö., & Çelik, M. (2012). İş tatmini-kişi örgüt uyumu ve amire güven-kişi-örgüt uyumu ilişkisinde dağıtım adaletinin düzenleyici rolü. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 14(2), https://doi.org/57-78. 10.4026/1303-2860.2012.0199.x
• Uysal, Ş. (2015). Performans yönetimi sisteminin tanımı, tarihçesi, amaç ve temel unsurlarına genel bir bakış. Electronic Journal of Vocational Colleges, 5(2), 32-39. https://doi.org/10.17339/ejovoc.51537
• Veal, A. J. (2020). Is there enough leisure time? Leisure studies, work-life balance, the realm of necessity and the realm of freedom. World Leisure Journal, 62(2), 89-113. https://doi.org/10.1080/16078055.2019.1667423
• Veblen, T. (2005). Aylak sınıfın teorisi (1. Baskı). (Z. Gültekin, C. Atay, Çev.). Babil Yayıncılık, (Orijinal eserin yayın tarihi 1899).
• Vogel, H. L. (2020). Entertainment industry economics: A guide for financial analysis (1 st Edition). Cambridge University Pres.
• Wilkinson, R. G. (2001). Mind the gap: Hierarchies, health and human evolution (1 st Edition). Yale University Press.
• Yıldırım, A. (2021). Pozitif psikolojik sermayenin iş tatmini üzerindeki doğrusal ve doğrusal olmayan etkileri: Özel eğitim çalışanlarına yönelik bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2202-2218. https://doi.org/10.17755/esosder.773594
• Yılmaz, Z. (2009), Hannah Arendt’te özel alan-kamusal alan ayrımı ve modern çağda toplumsal alan (1. Baskı). MEB Yayınları.