Yerli ve Milli Aspir Çeşitlerimiz: Olein, Zirkon ve Safir

Yıl 2020, - Türkiye 13. Ulusal, I. Uluslararası Tarla Bitkileri Kongresi Özel Sayısı, 233 - 237, 07.04.2020

Hasan Baydar , Sabri Erbaş

Öz

Aspir (Carthamus tinctorius L.), tohumlarındaki yüksek oranda ve yüksek kalitede yağ içermesi nedeniyle dünyada kültürü yapılan önemli bir yağ ve enerji bitkisidir. Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü öğretim üyelerinden Prof.Dr. Hasan BAYDAR ve Doç.Dr. Sabri ERBAŞ tarafından Dinçer 5-18-1 x Montola 2000 çeşitlerinin kombinasyon melezlemesi ve onu izleyen pedigri seleksiyon yöntemi ile 2008 yılında başlayan ve tam 10 yıl süren yoğun bir ıslahı çalışması sonucunda OLEİN, ZİRKON ve SAFİR aspir çeşitleri geliştirilmiştir (Şekil 1 ve 2). Türkiye’nin bu yerli ve milli aspir çeşitleri, 8 Nisan 2019 tarihinde Tarım ve Orman Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi tarafından tescil edilerek Türk Milli Çeşit Listesi’ne girmeye hak kazanmışlardır. Klasik aspir çeşitlerine göre hem tarımsal hem de teknolojik özellikleri farklı olan bu üç yeni aspir çeşidinin ıslah sürecinde SDÜ BAP 2155-D-10, TÜBİTAK 1001/1110380 ve 3001/214O211 nolu projeler kapsamında maddi destek sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aspir, Carthamus tinctorius L., Bitki ıslahı, Çeşit geliştirme

Destekleyen Kurum

SDÜ BAP ve TUBİTAK

Proje Numarası

SDÜ BAP 2155-D-10, TÜBİTAK 1001/1110380 ve TÜBİTAK 3001/214O211

Teşekkür

Aspir çeşitlerimizin geliştirilmesi ve tescili aşamalarında sağladıkları desteklerden dolayı TÜBİTAK’a, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Dekanlığına, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne, Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğüne ve UTEK Tarım Ltd. Şti.’ye teşekkür ederiz.

OurNativeandNationalSafflowerVarieties: Olein, Zirkon and Safir

Öz

Safflower (Carthamus tinctorius L.) is an important oil and energy crop cultivated in the world thanks to its high and quality oil content in the seeds. Safflower varieties named OLEIN, ZIRKON and SAFIR have been developed by Prof. Dr. Hasan BAYDAR and Assoc. Prof. Sabri ERBAS as a result of an intensive breeding studies that started in 2008 with the combination hybridization of Dinçer 5-18-1 x Montola 2000 varieties and subsequent pedigree selection method at Isparta University of Applied Sciences, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops. Turkey's native and national safflower varieties, was registered by the Republic of Turkey Ministry of Agriculture and Forestry Variety Registration and Seed Certification Center on April 8, 2019, and finally entitled to enter the Turkish National Variety List. Financial supports were provided within the scope of SDU BAP 2155-D-10, TUBITAK 1001/1110380 and 3001 / 214O211 projects during the breeding process of the three new safflower varieties which have different agricultural and technological characteristics compared to classical safflower varieties.

Anahtar Kelimeler

Safflower, Carthamus tinctorius L., Plant breeding, Variety development

Proje Numarası

SDÜ BAP 2155-D-10, TÜBİTAK 1001/1110380 ve TÜBİTAK 3001/214O211

Kaynakça

• Baydar, H. 2011. Melezleme Islahı İle Tohum Verimi, Yağ ve Oleik Asit İçeriği Yüksek Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının Geliştirilmesi. SDÜ BAP 2155-D-10 Nolu Proje, Sonuç Raporu, Isparta.
• Baydar, H. 2014. Aspirde (Carthamus tinctorius L.) Verim, Yağ ve Oleik Asit İçeriği Yüksek Hat Geliştirme Islahı. TÜBİTAK 1110380 Nolu Proje, Sonuç Raporu, Ankara.
• Erbaş, S. 2016. Melezleme Islahı İle Geliştirilmiş Tohum Verimi, Yağ Oranı ve/veya Oleik Asit Oranı Yüksek Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının Adaptasyonu ve Stabilitesi. TUBİTAK-3001 214O211 Nolu Proje, Sonuç Raporu, Ankara.
• FAO, 2009. Food and Agriculture Organization. Food and Agriculture Data. http://fenix.fao.org/faostat. Erişim tarihi: 27.09.2019
• TTSM, 2019. Tarım ve Orman Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü. Milli Çeşit Listesi, https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/.
• TUİK, 20019. Türkiye Tarım İstatistikleri. Bitkisel Üretim. www.tuik.gov.tr. Erişim tarihi: 27.09.2019.