Rüzgâr Erozyonu Etkisindeki Manisa-Akselendi Ovası’nda Bitki Örtüsündeki Zamansal Değişimin NDVI Verileri Kullanılarak İrdelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 2, 100 - 105, 09.12.2020

Kezban Şahin Taysun , Alaettin Taysun

Öz

Gediz Havzası’ndaki Manisa-Akselendi Ovası’nda önceki yıllarda rüzgâr erozyonu sonucu kumul hareketleri meydana gelmiştir. Aynı zamanda ovada hatalı uygulamalar sonucunda büyük çevre zararları ortaya çıkmıştır. Rüzgârın aşınım ve birikim yaptığı alanlar ovada büyük yer kaplamaktadır. Araştırma rüzgâr erozyonu etkisindeki bu alanda bitki örtüsünde zamansal değişimin irdelenmesi amacıyla 1985, 2005 ve 2017 yıllarına ait Landsat uydu görüntüleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu yıllar için Normalize Edilmiş Fark Bitki Örtüsü İndeksi (NDVI) haritaları hazırlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; çalışma alanına ait çıplak kaya, kum ve bitkisiz alanlar 1985’de %44.66 iken, 2005’de yarı yarıya inmiş, 2017’de %0.58’e kadar düşmüştür. Bitki örtüsü olan alanlar (0.1 ve 0.5 arasındaki NDVI değerleri) 1985 yılında 122.47 km2, 2017 yılında 193.34 km2’ye yükselmiştir. Bu farklılıklar üzerine, ağaçlandırılarak ıslah edilen alanların dışındaki kumullarla kaplı arazilerde, yoğun olarak damla sulamalı tarımsal faaliyetlerin yaygınlaşması da önemli etki yapmıştır.

Anahtar Kelimeler

bitki örtüsü, değişim, kumul, rüzgar erozyonu, NDVI

Destekleyen Kurum

Araştırma TAGEM/TSKAD/14/A13/P05/01 nolu proje kapsamında TAGEM tarafından desteklenmiştir.

Investigation of Temporal Changes in Vegetation Cover in Manisa-Akselendi Plain Under Wind Erosion Effect Using NDVI Data

Öz

In previous years, as a result of wind erosion in the Manisa-Akselendi plain in Gediz basin, sand dunes have occurred. At the same time, major environmental damage has emerged because of improper agricultural practices on the area. The areas where the wind erodes and accumulates cover a large portion of the plain. The study was carried out in Manisa-Akselendi plain to investigate the temporal changes in vegetation using landsat satellite images of 1985, 2005 and 2017. Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) maps of the area were prepared for these years. According to research that the bare rock, sand and non-plant areas of the study area were 44.66% in 1985, this figure halved in 2005, decreased to 0.58% in 2017. Vegetation areas (NDVI values between 0.1 and 0.5) of the research area were 122.47 km2 in 1985, then increased to 193.34 km2 in 2017. Except for the reforested areas, the expansion of intensive drip irrigation agricultural activities in the sand dunes has also had an important effect on these changes.

Anahtar Kelimeler

vegetation cover, change, sand dune, wind erosion, NDVI

Kaynakça

• Anonim, 2020. https://www. tarimorman.gov.tr/CEM/Link/9/Izleme-Sistemleri (erişim tarihi: 8.06.2020)
• Ateşoğlu, A., ve Tunay, M., 2010. Bartın Kıyı Alanlarında Bitki Örtüsü Değişim Analizi. Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 10(1): 84-95.
• DMİ, 2008. Akhisar (17184) Meteoroloji Bülteni
• Eckert, S., Hüsler, F., Liniger, H., Hodel, E., 2015. Trend analysis of MODIS NDVI time series for detecting land degradation and regeneration in Mongolia. Journal of Arid Environments, 113, 16-28.
• Dengiz, O., 2017. Potential impact of land use change on land productivity dynamics with focus on land degradation in a sub-humid terrestrial ecosystem. Springer-Verlag Wien. Theor Appl Climatol DOI 10.1007/s00704-017-2162-1
• Dengiz, O., Öztaş, T., Haliloğlu, M., ve Şahin, K., 2020. Arazi Tahribatı Dengelemesi, Türkiye Ziraat Mühendisliği IX.Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı-1 , s. 81-104
• Göl, C. ve Dengiz, O. 2007. Çankırı-Eldivan Karataşbağı Deresi Havza Arazi Kullanım-Arazi Örtüsündeki Değişim ve Toprak Özellikleri. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (1): 86-97
• Gülersoy, A.E., 2013. Farklı Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü/Kullanımında Meydana Gelen Değişimlerin İncelenmesi: Manisa Merkez İlçesi Örneği (1986-2010), Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/8 Summer 2013, p. 1915-1934, Ankara, Turkey.
• Hoşgören, M.Y., 1983. Akhisar Havzası, Jeomorfolojik ve Tatbiki Jeomorfolojik Etüt, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fak. Yayın No.3088.
• Ji, W., (2008). Wetland and Water Resource Modelling and Assessment, A Watershed Perspective, CRC Pres, USA.
• Lanfredi, M., Coppola, R., Simoniello, T., Coluzzi R., D’Emilio, M., 2015. Early Identification of Land Degradation Hotspots in Complex Bio-Geographic Regions, Remote Sens. 2015, 7, 8154-8179
• Lambin, E.F., 1997. Modelling and monitoring land-cover change processes in tropical regions. In Progress in Physical Geography: Earth and Environment. V. 21, Issue 3.
• Manisa Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2019. Manisa 2018 Çevre Durum Raporu, ÇED ve Çevre İzinlerinden Sorumlu Şube Müdürlüğü, Manisa, s.30-31.
• Meneses-Tovar, C.L., 2011. NDVI as indicator of degradation. Unasylva 238, V.62, 2011/2.
• Rashid, M., Lone, M.A., Romshoo, S.A., 2011. Geospatial tools for assessing land degradation in Budgam district, Kashmir Himalaya, India. Journal of Earth System Science. V.120 Issue 3, p. 423-433
• Şahin-Taysun, K., Özden, N., Yılmaz, G., Acar, O., Nurlu, E. ve Taysun, A., 2011. UA ve CBS Teknikleri Yardımıyla İzmir İli Torbalı ve Kemalpaşa İlçeleri Örnek Alanında Arazi Bozulması’nın Zamansal ve Konumsal Değişiminin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi, TAGEM-BB-TOPRAKSU-2011/116. Sonuç Raporu, Mülga Menemen Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü.
• Şahin-Taysun, K., Taysun, A., 2019a. Akselendi Ovasındaki Kum ve Diğer Malzeme Ocaklarının Çevreye Etkileri, 13. Ulusal & 1. Uluslararası Çevre Mühendisliği Kongresi, Gebze Teknik Üniversitesi 10-12 Ekim, s. 274-278, Gebze, Kocaeli
• Şahin Taysun, K. ve Taysun, A., 2019b. Manisa- Akselendi Ovasında Arazi Kullanım/ Örtüsündeki Zamansal Değişimin Belirlenmesi ve Sulak Alanlar Üzerine Etkisi. 1.Uluslararası Biyoçeşitlilik Araştırmaları Sempozyumu, s.70, 2–4 Mayıs, Çanakkale /Türkiye.
• Şahin-Taysun, K., Taysun, A., Özden, N. Aruğaslan, L., Çolak, M.İ., Uysal H. ve Nurlu, E. 2019c. Rüzgâr Erozyonu Etkisindeki Manisa Akselendi Ovası’nda Arazi Bozulumunun Değişimi, Etkileri ve Çevresel Değerlendirilmesi, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Proje Sonuç Raporu, Ekim, TAGEM/TSKAD/14/A13/P05/01, s:93
• Şahin-Taysun, K., Taysun, A., 2019d. Rüzgâr Aşınım ve Birikimi Etkisi Altındaki Arazilerin Tarıma Dönüşüm Açısından İrdelenmesi; Manisa-Akselendi Ovası Örneği, Hasat Uluslararası Tarım ve Orman Kongresi, s.230-231, 21-23 Haziran, Ankara, Türkiye
• Taysun, A., Abalı, İ., Uysal, H., 1995. Gediz Havzası’nda Rüzgar Erozyonunun Etkileri ve Alınacak Önlemler, I.Gediz Havzası Erozyon ve Çevre Sempozyumu, 10-11 Ekim, Salihli, Manisa
• Taysun, A., Özden, N., Şahin-Taysun K, Yılmaz, G., 2010. Çevresel Teknolojiler ve Çölleşme Olayı. TUBİTAK ÇAYDAG, 105Y352 nolu Uluslararası Sonuç Raporu, Haziran.
• Topraksu, 1974. Gediz Havzası Toprakları, Köy İşleri Bakanlığı Yayını, Raporlar Serisi:86