Yaşam Becerilerinin Fen Bilimleri Dersine Entegrasyonu: İnsan ve Çevre İlişkisi Örneği

Yıl 2023, Sayı: Özel Sayı (Ö2), 78 - 96, 31.03.2023

Aysun Öztuna Kaplan , Nesrin Aksu

Öz

Nitelikli öğretim programları, toplumun ihtiyaçlarını karşılaması için dinamik bir yapıya sahip olmalı ve değişime uğramalıdır. Güncel 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı’nda da bu değişimler yerini bulmuş, 21. yy. becerilerine sahip bireyler yetiştirecek şekilde yapılandırılmıştır. 21.yy. becerileri arasında yer alan yaşam becerileri (karar verme, analitik düşünme, takım çalışması, yaratıcı düşünme, iletişim, girişimcilik) Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı’na alana özgü beceriler olarak yerleştirilmiştir. Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı yaşam becerilerine vurgu yapsa da derslere yerleştirilmesini öğretmenler kendi bireysel uygulamaları ile sağlamaktadır. Fen bilimleri öğretmenlerine örnek olması açısından bu çalışmada amaç, yaşam becerilerinin Fen bilimleri ders planına nasıl entegre edildiğine ilişkin örnek sunmaktır. Çalışmada 5.sınıf İnsan ve Çevre ünitesinde yer alan İnsan ve Çevre İlişkisi konusuna dair bir ders planı hazırlanmıştır. Yaşam becerilerinin aktive edilmesine yönelik olan ders planı yapılandırmacı yaklaşımın 5E modeline uygun olarak yapılandırılmıştır. Plan içerisine ise yaşam becerilerinden analitik düşünme, yaratıcı düşünme, eleştirel düşünme, problem çözme, takım çalışması, iletişim, karar verme, empati becerileri entegre edilmiştir. Bu beceriler ders planına yerleştirilirken işbirlikli çalışma, örnek olay, istasyon gibi farklı yöntem ve tekniklerinden faydalanılmıştır. Bu çalışmada örnek oluşturması açısından bir ders planı örneklendirilmiştir. Bu ve benzeri plan örneklerinin çoğalmasının fen bilimleri öğretmenlerine yol göstereceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

fen bilimleri dersi öğretim programı, yapılandırmacı yaklaşım, yaşam becerileri, 21. yy. becerileri, 5E modeli

Kaynakça

• AAAS (American Association for the Advancement of Science). 1990. Science for All Americans. Oxford University Press. New York.
• Adair, J. (2000). Karar verme ve problem çözme (N. Kalaycı, çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Aylesworth, T. G., & Reagan, G. M. (1969). Teaching for Thinking. Garden City, New York: Doubleday and Company, Inc.
• Behn, R. D., & Vaupel, J. W. (1976). Teaching analytical thinking. Policy Analysis, 2(4), 663-692.
• Binkley, M., Erstad, O., Herman, J., Raizen, S., Ripley, M., Miller-Ricci, M., & Rumble M. (2012). Defining Twenty-First Century Skills. P. Griffin, B. McGaw, & E. Care (Eds.) in Assessment and Teaching of 21st Century Skills (pp.17-66). Dordrecht Heidelberg London New York: Springer Science+Business Media B.V. doi:10.1007/978-94-007-2324-5
• Bloom, B. S., Engelhart, M. D., Furst, E. J., Hill, W. H., & Krathwohl, D. R. (1956). Taxonomy of Educational Objetives: The Classification of Educational Goals: Handbook I: Cognitive Domain; Technical Report. New York, NY, USA: Longmans, Green and Company.
• Bybee, R. W. (1995). Achieving scientific literacy. The Science Teacher. 62(7), 28-33.
• Crawford, M., & Witte., M. (1999). Strategies for mathematics: Teaching in context. Educational Leadership 57(3), 34-38.
• De Boer, G. 2000. Scientific literacy: Another look at its historical and contemporary meanings and its relationship to science education reform. Journal of Research in Science Teaching, 37(6), 582–601.
• Deniş-Çeliker, H., & Kara, M. (2020). Fen Öğretiminde REACT’ın Etkileri: 21. Yüzyıl Becerileri ve Fene Yönelik Öz Yeterlilik İnançları. OPUS International Journal of Society Researches, Eğitim ve Toplum Özel sayısı, 16, 5732-5763. doi: 10.26466/opus.701189
• Deveci, İ., Konuş, F. Z., & Aydız, M. (2018). Investigation in terms of life skills of the 2018 Science Curriculum Acquisitions. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47(2), 2018, 765-797.
• Deveci, İ., & Aydız, M. (2021). Fen bilimleri öğretmenlerinin öğretim programındaki yaşam becerilerinin kazandırılmasına ilişkin görüşleri. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 164-186.
• Dinesh, R., & Belinda, R. (2014). Importance of life skills education for youth. Indian Journal of Applied Research, 12(4), 92-94.
• Durant, J. R. (1993). What is Scientific Literacy. In J. R. Durant ve J. Gregory (Eds.), Science and Culture in Europe (pp: 129-137). London: Science Museum.
• Eroğlu, E., Ataizi, M., Yüksel, N., & Yüksel, A. (2013). Etkili iletişim teknikleri. E. Eroğlu ve H. Yüksel (Ed.), Eskişehir: Anadolu University.
• Gordon, W.J.J. (1961). Synectics: The Development of Creative Capacity, New York: Harper & Row.
• Griffin, P., Care, E., & McGaw, B. (2012). The Changing Role of Education and Schools. P. Griffin, B. McGaw, & E. Care (Eds.) in Assessment and Teaching of 21st Century Skills (pp.1-15). Dordrecht Heidelberg London New York: Springer Science+Business Media B.V. doi:10.1007/978-94-007-2324-5
• Hull, D. (1999). Teaching Mathematics contextually, the cornerstone of tech. prep. Waco, Texas: CORD Communications, Inc.
• Ivie, S. D. (2001). Metaphor: A model for teaching critical thinking. Contemporary Education, 72(1), 18-22.
• Kalemkuş, J. (2021). Fen bilimleri dersi öğretim programı kazanımlarının 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 63-87. doi: 10.18039/ajesi.800552
• Kuzgun, Y. (2006). Meslek rehberliği ve danışmanlığına giriş. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Laugksch, R. C. (2000). Scientific Literacy: A Conceptual Overview. Science Education, 84(1), 71–94.
• Marzano R. J., & Kendall, J. S. (2007). The new taxonomy of educational objectives. Thousand Oaks, California, EE.UU.: Corwnin Press.
• MEB (2006). İlköğretim fen bilimleri dersi öğretim programı (3-8. sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu.
• MEB (2011). Millî Eğitim Bakanlığı özel eğitim ve rehberlik hizmetleri genel müdürlüğü ortaöğretim rehberlik ve yönlendirme dersi programı 9. sınıf etkinlik örnekleri. Ankara.
• MEB (2013). İlköğretim fen bilimleri dersi öğretim programı (3-8. sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu.
• MEB (2014). Mesleki gelişim-çevre koruma. Ankara.
• MEB (2018). İlköğretim fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu. Başkanlığı. Http
• MEB. ORGM. (2015). Yaşam becerileri etkinlik kitabı. (Editor: Haktan Demircioğlu). Ankara., Millî Eğitim Bakanlığı.
• Miller, J. D. (1989). Scientific literacy, Speech Delivered at Annual Meeting of AAAS, San Francisco, CA. (In Li, H. (1999). Constructing understandings of scientific literacy: Exploring the use of reading processes as a potential technique for the creation of an operational definition. Ph. D. Thesis, Athens, Georgia).
• Özata-Yücel, E., & Kanyılmaz, B. M. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programında yer alan yaşam becerilerinin ilkokul öğrencilerine kazandırılmasına yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 6(3), 10-33. doi: 10.14689/issn.2148-2624.1.6c3s.1m
• Özcan, H., & Koştur, H., İ. (2019). Fen bilimleri dersi öğretim programı kazanımlarının özel amaçlar ve alana özgü beceriler bakımından incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 9(1), 138-151.
• Prajapati, R., Sharma, B., & Sharma, D. (2017). Significance of Life Skills Education. Contemporary Issues in Education Research (CIER), 10(1), 1–6. https://doi.org/10.19030/cier.v10i1.9875
• Plomp, T. (2013). Educational Design Research: An Introduction. T. Plomp, N. Nieveen (Ed.), Educational design research- part a: an ıntroduction (pp. 10-51). Netherlands: SLO, Enschede.
• Raine, A., & Chen, F. R. (2018). The cognitive, affective, and somatic empathy scales (cases) for children. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 47(1), 24-37. https://doi.org/10.1080/15374416.2017.1295383
• Shamos, M. H. (1995). The myth of scientific literacy. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press.
• Singh, M. (2003). Understanding life skills. Paper commissioned for the EFA Global Monitoring Report 2003/4, The Leap to Equality.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (TTKB). (2017, Temmuz 18). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine... https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf
• UNICEF (2019). Comprehensive Life Skills Framework. https://www.unicef.org/india/media/2571/file/Comprehensive-lifeskills-framework.pdf
• UNICEF (2021). Every child learns. Global Annual Results Report 2020: Goal Area 2. https://www.unicef.org/reports/global-annual-results-2020-goal-area-2#download
• UNODC (2016). Module 7: Life Skills. https://www.unodc.org/pdf/youthnet/action/message/escap_peers_07.pdf
• Ursavas, N., & Karal, E. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerinin yaşam becerileri hakkındaki düşünceleri ve fen kazanımlarıyla ilişkilendirme durumları. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(30), 246-269. doi: 10.29329/mjer.2019.218.15
• WHO (1996). Life Skills Education Planning For Research Division of Mental Health And Prevention of Substance Abuse- Geneva. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/338491/MNH-PSF-96.2.Rev.1-eng.pdf
• WHO (1997). Life Skills Education For Children And Adolescents In Schools Programme On Mental Health World Health Organization- Geneva. http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/63552/WHO_MNH_PSF_93.7A_Rev.2.pdf;jsessionid=87809AEF6C2E34AFF65725EA0BEC4FD3?sequence=1
• WHO (2020). Life skills education school handbook: Prevention of noncommunicable diseases. https://www.who.int/publications/i/item/9789240005020.