Kurum Bakımında Yetişmiş Kişilerde Damgalanma

Yıl 2022, , 221 - 242, 25.12.2022

Ayten Kaya Kılıç Sinem Burcu Uğur

https://doi.org/10.21497/sefad.1218447

Cited By: 2

Öz

Çalışmanın amacı, çocukluk yaşamlarının büyük bir kısmını kurum bakımında geçiren kişilerin bakım süreci ve sonrası dönemde damgalanma deneyimlerini, damganın kendilerini konumlama biçimlerine etkisini ve damganın yarattığı sorunlarla başa çıkma stratejilerini incelemektir. Nitel yöntem ile tasarlanan çalışmada rastlantısal kartopu örnekleme tekniği kullanılmıştır. Uzun süreli kurum bakımında kalan 12 kişi ile yapılan görüşmeler sonucunda elde edilen verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Çalışmada öne çıkan sonuçlardan biri; boşanma, ebeveyn yokluğu ve yoksulluğu gibi nedenlerle kurum bakımına yerleştirilen çocuk/gençlere yönelik ön yargı, damgalayıcı ve dışlayıcı tutumların varlığıdır. Kurum bakımına yerleştirilen çocukların bu bakım türüne ilişkin hayatlarında yaşadıkları ilk dışlanmışlık deneyimleri, kendilerini biyolojik ailelerinden uzaklaştıran terk edilmişlik duygusudur. Ön yargılı ve damgalayıcı tutumlar, kurum bakım öyküsüne sahip katılımcıların bakım sürecinde ve sonrasında karşı karşıya kaldıkları önemli bir sosyal problemi oluşturmaktadır. Kurumdan ayrıldıktan sonra damgalanıp dışlanmanın en yoğun yaşandığı alan, iş piyasası olmuştur. Katılımcılar kurum dışı hayatlarında dışlanmaktan kaçınmak için kurumda yetişmiş olduklarını gizlemişler ve sosyal iletişimlerini sınırlandırmışlardır. Katılımcılar açısından damgalanıp dışlanma, kurum bakımında yetişen çocuk/gençlerin hatalarının değil toplumun ayırıcı bakış açısının bir yansımasıdır. Kurum bakımına yerleştirilen çocukların kendilik algısının kurum bakım sürecinden nasıl etkilendiğini anlayabilmek açısından boylamsal çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kurum bakımı, kurumda yetişen çocuklar, kurum bakımı sonrası, damgalama

Stigmatization of People Raised Under Institutional Care

Öz

The aim of study is to examine stigmatization experienced, during and after care period, by individuals who have spent larger portion of their childhood lives in institutional care impact of stigma on how these individuals position themselves, strategies used to cope with problems caused by stigma. Accidental snowball sampling technique was used in study which was designed with qualitative method. Content analysis was used in analyzing data obtained through interviews conducted with 12 individuals having stayed under long term institutional care. One of the most remarkable results of study is existence of heavy prejudice, stigmatizing and exclusionary attitude towards children placed institutional care for reasons such as divorce, parental absence and poverty. First exclusion experience that children placed institutional care undergo in their lives due to this type of care is feeling of abandonment where they are taken away from their biological families. Prejudiced and stigmatizing attitudes constitute significant social problem faced by participants with institutional care background after leaving institution as well as during their stay in institution. Once they leave institutional care, the area where stigmatization and exclusion are most commonly experienced is labor market. Participants expressed that, in order to avoid being excluded in their outside lives, they chose to conceal the fact that they were raised in institutional care and limited their social communication. According to participants, stigmatization and exclusion area reflection of society’s discriminatory perspective, not mistakes of children raised institutional care. Longitudinal studies are recommended to understand how institutional care process affects self-perception of children raised institutional care.

Anahtar Kelimeler

Institutional care, children in care, post-institutional care, stigmatization

Kaynakça

• Akyüz, E. (2000). Ulusal ve uluslararası hukukta çocuğun haklarının ve güvenliğinin korunması. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Aldgate J. & McIntosh M. (2006). Looking after the family: A study of children looked after in kinship care in Scotland. Social Work Inspection Agency. Edinburgh.
• Bowers, B. F. & Myers, B. J. (1999). Grandmothers providing care for grandchildren: consequences of various levels of caregiving, Family Relations, 48(3), 303-311.
• Bulut, I. & Duman N. A. (2001). Study about the abuse of institutionalized boys by their teacher. VIII. ISPCAN European Conference on Child Abuse and Neglect (Absract Book). İstanbul. 24-27 August. 197.
• Calheiros, M. M., Garrido, M. V., Lopes, D. & Patrício, J. N. (2015). Social images of residential care: How do children, youth and residential care institutions get portrayed? Children and Youth Services Review, 55, 159-169.
• Çetin, H. & Çavuşoğlu, H. (2009). Yetiştirme yurdunda ve aileleri ile yaşayan adölesanların benlik saygıları ve psikolojik belirtilerinin karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi (DEUHYO ED), 2(4), 137-144.
• Çocuk Koruma Kanunu, 15 Temmuz 2005. T.C. Resmi Gazete (Sayı: 5395), Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5395.pdf
• Crocker J., Major, B. & Steele, C. (1998). Social stigma, In D.T. Gilbert, and S.T. Fiske Eds.), The Handbook of Social Psychology (s. 504-553), Boston: MA: McGraw-Hill.
• Demirbilek, S. (1998). Korunmaya muhtaç çocuklar sorunu, Metin Kutal’a Armağan içinde, Ankara: Mavi Ofset, 615-628.
• Finkelstein, M., Wamsley, M. & Miranda, D. (2002). What keeps children succeeding in foster care: Views of early adolescence and the adults in their lives’, www.vera.org/publications
• Funkquist, A., Eriksson, B. & Muula, A.S. (2007). The vulnerability of orphans in Thyolo District, southern Malawi. Tanzania Health Research Bulletin, 9 (2), 102-109.
• Garrido, M. V., Patrício, J. N., Calheiros, M. M. & Lopes, D. (2016). Comparing the social images of youth in and out ofresidential care. Journal of Community & Applied Social Psychology, 26, 439-455.
• Gaskell, C. (2010). If the Social worker had called at least it would show they cared. Young care leavers’ perspectives on the ımportance of care. Children & Society, 24, 136–147.
• Giddens, A. (2005) Sosyoloji (C. Güzel, Çev.). Ankara: Ayraç Yayınları.
• Goffman, E. (1963). Stigma: The management of spoiled identity. Harmondsworth: New York, Penguin Books.
• Goodman, C. C. & Silverstein, M. (2001). Grandmothers who parent their grandchildren: an exploratory study of close relations across three generations. Journal of Family Issues, 22(5), 557-578.
• Hayat Sende Derneği. (2014). Kurum bakımından topluma geçişte gençler çalıştayı (1.Baskı) [Broşür]. Ankara: Hayat Sende Derneği.
• Heijnders, M. & Van Der Meij S. (2006). The fight against stigma: An overview of stigma-reduction strategies and interventions. Psychology, Health & Medicine, 11 (3), 353-363.
• Hermenau, K., Eggert, I., Landolt, M.A. & Hecker, T. (2015). Neglect and perceived stigmatization impact psychological distress of orphans in Tanzania, European Journal of Psychotraumatology, 6 (1).
• Ibrahim, R.W. & Howe, D. (2011). The experience of Jordanian care leavers making the transition from residential care to adulthood: The influence of a patriarchal and collectivist culture. Children and Youth Services Review, 33, 2469–2474.
• Jones E.E., Farina, A., Hastorf, A.H., Markus, H., Miller, D.T. & Scott, R.A., (1984). Social stigma: The psychology of marked relationships, New York: Freeman.
• Kaya Kılıç, A., Tekin H.H. (2019). Sosyal hizmet uzmanlarının korunmaya muhtaç çocuk birimlerinde ihmal ve istismar vakalarına verilen hizmetlerin niteliğine ilişkin görüşleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30 (3), 843-865.
• Kemp, C. L. (2007). Grandparent - grandchild ties: reflections on continuity and change across three generations. Journal of Family Issues, 28(7), 855-881.
• Kök, H. & Satı, D. (2018). Şizofreni ve bipolar bozukluğu olan hastalarda içselleştirilmiş damgalanma, benlik saygısı ve algılanan sosyal destek. Cukurova Medical Journal, 43(1), 99-106.
• Kools, S.M. (1997). Adolescent identity development in foster care. Family Relations, 46, 263–271.
• Kümbetoğlu, B. (2017). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. Ankara: Bağlam Yayıncılık.
• Link, B. G. & Phelan, J. C. (2001). Conceptualizing stigma. Annual Review Sociology, 27, 363-385.
• Morantz, G., Cole, D., Vreeman, R., Ayaya, S., Ayuku, D. & Braitstein, P. (2013). Child abuse and neglect among orphaned children and youth living in extended families in Sub-Saharan Africa: What have we learned from qualitative inquiry? Vulnerable Children and Youth Studies, 8 (4), 338-352.
• Phillips, S. D. & Gates, T. (2011). A conceptual framework for under- standing the stigmatization of children of incarcerated parents. Journal of Child and Family Studies, 20, 286–294.
• Poloma, M. (2011). Çağdaş sosyoloji kuramları. (H. Erbaş, Çev.). Ankara: Palme.
• Richard, A. & Harris, P. (2001). Second time around: A survey of grandparents raising their grandchildren. Adoption and Fostering, 25(3), 67-69.
• Ridge, T. & Millar J. (2000). Excluding children: Autonomy, friendship and the experience of the care system. Social Policy & Administration, 34 (2) , 160–75.
• Şimşek, Z., Erol, N., Öztop, D. & Özer Özcan, Ö. (2008). Kurum bakımındaki çocuk ve ergenlerde davranış ve duygusal sorunların epidemiyolojisi; ulusal örneklemde karşılaştırmalı bir araştırma. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(3): 235-246.
• Slattery, M. (2008). Sosyolojide temel fikirler (Ö.Balkız-G.Demiriz-H.Harlak-C. Özdemir-Ş.Özkan-Ü.Tatlıcan, Çev.). Bursa: Sentez.
• Sosyal Hizmetler Kanunu, 27 Mayıs 1983, T.C. Resmi Gazete, (Sayı: 18059). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18059.pdf
• Steele, C.M. (1997). A Threat in the air: How stereotypes shape intellectual identity and performance. American Psychologist, 52(6), 613-629.
• Tekin, H.H. (2020). Çocuk refahı ve sosyal politika. Sosyal politika ve sosyal hizmet, Ed: D. Başer, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 275-302.
• Twenge, J. M. & Baumeister, R. F. (2005). Social exclusion increases aggression and self-defeating behavior while reducing ıntelligent thought and prosocial behavior. In D. Abrams, M. A. Hogg, & J. M. Marques (Eds.), The social psychology of inclusion and exclusion (s. 27–46). Psychology Press.
• Uğur, S.B. & Kaya Kılıç, A. (2022). Kurum bakımında yetişmiş kişilerin kurum bakımı ve sonrası süreçte yaşadıkları sorunların belirlenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 33(1), 69-95.
• Vojak, C. (2009) Choosing language: social service framing and social justice. British Journal of Social Work, 39, 936–949.
• Walsh, F. (2017). Yeni normal: 21. yüzyıl ailelerinin çeşitliliği ve karmaşıklığı. Normal aile süreçleri, Ed: Froma Walsh, 4. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Wang, Y. & Marcotte, D. E. (2007). Golden years? the labor market effects of caring for grandchildren. Discussion Paper Series, IZA DP No. 2629:1-38.
• Williams, M. N. (2011). The changing roles of grandparents raising grandchildren. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 21(8), 948-962.
• Wood, M. & Selwyn, J. (2017). Looked after children and young people’s views on what matters to their subjective well-being. Adoption & Fostering, 41(1), 20–34.
• Yanardağ U. (2019). Kurum bakımı hizmetlerinden yararlanmış bireylerin kurum bakımı sonrası yaşam deneyimleri üzerine nitel bir araştırma. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 3(2), 60-76.
• Yang, L.H., Kleinman, A., Link, B.G., Phelan, J.C., Lee, S. & Good, B., (2007), Culture and stigma: adding moral experience to social theory. Social Science & Medicine, 64, 1524-1535.
• Yazıcı, E. (2012). Korunmaya muhtaç çocuklar ve çocuk evleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 499-525.
• Yazıcı, E. (2014). Türkiye’de çocuk koruma sistemi ve koruyucu aile bakım yönteminde yeni yaklaşımlar. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (2), 247-270.
• Yolcuoğlu İ.G. (2009). Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. Aile ve Toplum, 11(5), 43-57.
• Yörükoğlu, A. (2004). Koruma Altındaki Çocuklar ve Hakları, R. Uslu (Ed.). Koruma Altındaki Çocuklar içinde (3-7). Ankara: Prof. Dr. Mualla Öztürk Anısına XVII. Sempozyum Sunumları, Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Yurdakul, A. (2016). Aile ve sosyal politikalar bakanlığına bağlı kurum bakımında kalan çocuklarla koruyucu aile yanında kalan çocukların benlik saygısı ve psikososyal gelişimleri arasındaki farklılıkların incelenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Yurteri Tiryaki A. & Baran, G. (2015). Kurum bakım deneyimi olan kadınların çocukluk dönemi kurum yaşantıları: Nitel bir çalışma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 26 (1), 23-44.
• Zencirkıran, M. (2019). Sosyoloji, Bursa: Dora Yayıncılık.