Thomas Paine’in Cumhuriyetçi Politik Kuruluşu

Yıl 2025, Sayı: 53, 257 - 276, 20.06.2025

Özlem Ünlü

https://doi.org/10.21497/sefad.1550485

Öz

Modern politikayı tanımlayan ve on dokuzuncu yüzyılda zemin kazanacak olan, ulusal çoğunluğun politik iktidara katılması Amerikan Bağımsızlık Savaşı ve Fransız Devrimi olmak üzere iki politik devrim etrafında gerçekleşmiştir. Thomas Paine, ilk yıllarından itibaren bu demokrasi hareketlerini monarşiye karşı cumhuriyetçilik düşüncesini geliştirerek hem teoride hem pratikte desteklemiş politik bir aktördür. Bu çalışmanın amacı, ilkin Paine’in cumhuriyetçi politik kuruluşunu monarşi ile hak üzerinden kurduğu karşıtlık içinde anlamaktır. Bunun için Paine’in, çağdaşları Edmund Burke ve Emmanuel Joseph Sieyès ile girdiği polemiklere başvurulacaktır. İkinci olarak, Paine'in 1791-1792 tarihli İnsan Hakları eserinde formüle ettiği cumhuriyetçilikle, 1776 tarihli Sağduyu metninde savunduğu cumhuriyetçilik düşüncesinin gelişimini takip etmektir. Paine’in Sağduyu eserinde ortaya koyduğu üç çekirdek cumhuriyetçi ilke sırasıyla, monarşi karşıtlığı, Aydınlanmacı akılcılık ve ılımlı bir refahın cumhuriyetin vaatlerinden birisi olması gerektiğidir. Paine’in Fransız Devrimi üzerine düşünceleri geliştikçe bu ilkeler dönüşür ve belirlenim kazanır. İnsan Hakları Paine’in cumhuriyeti hem politik kuruluşun kendisi hem hükümet biçimi olarak formüle ettiği, böylelikle cumhuriyetçi geleneğe yaptığı özgün katkıyı sunduğu çalışma olarak öne çıkar. İster anayasa ve hükümet ister yasama ve yürütme ister yasama ve yargı arasında olsun, tüm bu politik ikiliklerde cumhuriyetçi politik kuruluşun esas fikri uygulamayı, yani yürütmeyi düzenlemektir.

Anahtar Kelimeler

Thomas Paine , politik kuruluş , cumhuriyetçilik , monarşi , ticaret

Thomas Paine’s Republican Constitution

Öz

The participation of the national majority in politics, which defines modern politics and would gain ground in the nineteenth century, occurred around two political revolutions, namely American War of Independence and French Revolution. Thomas Paine was a political actor who supported these democratic movements both in theory and in practice by developing the idea of republicanism against monarchy from the very beginning of the revolutions. The aim of this study is, first, to understand Paine's republican constitution in terms of the opposition he establishes with monarchy on the basis of right. For this purpose, Paine's polemics with his contemporaries Edmund Burke and Emmanuel Joseph Sieyès will be appealed. Secondly, it follows the development of Paine’s republicanism from his 1776 Common Sense to 1791-1792 work Rights of Man. The three core republican principles that Paine puts forward in Common Sense are, respectively, categorical opposition to monarchy, Enlightenment rationalism, and moderate prosperity as one of the promises of any republic. As Paine’s thoughts on French Revolution developed, these principles get transformed and becomes determined. Finally, Rights of Man stands out as Paine’s masterpiece in which he formulated republic as both political constitution and regime, thus presenting his original contribution to the republican tradition. Whether between constitution and government, legislation and executive, or legislation and judiciary, the fundamental idea of the republican constitution in all these political dualities is to regulate the executive, that is the implementation.

Anahtar Kelimeler

Thomas Paine , constitution , republicanism , monarchy , commerce

Kaynakça

• Adams, J. (1851). The works of John Adams Vol. IV, C. F. Adams (Ed.), Boston: Charles C. Little and James Brown.
• Burke, E. (1992). Further reflections on the revolution in france. Indianapolis: Liberty Fund.
• Burke. E. (2016). Fransa’daki devrim üzerine düşünceler. (O. Arslan, Çev.), Ankara: Kadim Yayınları.
• Claeys, G. (1989). Thomas Paine: social and political thought. Boston: Unwin Hyman Inc.
• Clark, J. C. D. (2020). Thomas Paine: Britain, America & France in the age of enlightenment and revolution.
• Çeşmeli, I. (2023). Montesquieu’da bir yönetim şekli olarak erdemli cumhuriyet yerine ılımlı monarşi. Felsefi Düşün: Cumhuriyet ve Felsefe, 21, 18-39.
• Durey, M. (1997). Thomas Paine’s apostles: Radical emigrés and the triumph of Jeffersonian republicanism, Bruce Kuklick (Ed.), Thomas Paine içinde (s. 187-215). Routledge.
• Griffo, M. (2016). The aim and meaning of constitutions according to Thomas Paine. S. Cleary & I. L. Stabell (Ed.), New Directions in Thomas Paine Studies içinde (s. 195-207). Palgrave Macmillan.
• Kardeş, M.E. (2024). Cumhuriyetçi duygunun, fikrin ve kurumun varlığı ve yokluğu, M. Ertan Kardeş, Cengiz Çakmak, Arda Telli (Ed.), Cumhuriyet Fikri ve Felsefe içinde (s. 29-51). İstanbul Üniversitesi Yayınevi. DOI: 10.26650/B/AA23.2024.014.002
• Köktaş, M. (2019). Thomas Paine ve aydınlanma siyasal düşüncesinde devrimcilik. An International Journal of Philosophy, 9/4, 1097-1120. http://dx.doi.org/10.18491/beytulhikme.1510 Kramnick, I. (1990). Republicanism and bourgeois radicalism: political ideology in late eighteen-century England and America. Ithaca and London: Cornell University Press.
• Kuklick, B. (1997). Introduction, Bruce Kuklick (Ed.), Thomas Paine: Political Writings içinde (s. vii-xxiv). Cambridge University Press.
• Kutlu, A. (2020). “Devrim Dünyanın Kurtuluşudur”: Thomas Paine’in siyasal fikirlerinde deist inançlarının etkileri. Doğu Batı: Deizm, 23 (94), 105-135.
• Paine, T. (1782). Letter to the Abbe Raynal. Erişim adresi: https://thomaspaine.org/works/major-works/letter-to-the-abbe-raynal.html (30.12.2024)
• Paine, T. (1792). Fifth edition of Paine’s letters. Containing a letter to Mr Secretary Dundas, in answer to his speech on the late proclamation: together with two letters addressed to Lord Onslow, chairman of the meeting at Epsom, June 18, 1792, convened to address His Majesty on the late proclamation. London: J. Parsons.
• Paine, T. (1802). Letters to the citizens of the United States. New York, Letter 1.
• Erişim adresi: https://thomaspaine.org/works/major-works/to-the-citizens-of-the-united-states.html (01.09.2024)
• Paine, T. (1997a). Common Sense. Bruce Kuklick (Ed.), Thomas Paine: Political Writings içinde (s. 1-47). Cambridge University Press.
• Paine, T. (1997b). Rights of Man: Part I. Bruce Kuklick (Ed.), Thomas Paine: Political Writings içinde (s. 57-155). Cambridge University Press.
• Paine, T. (1997c). Rights of Man: Part II. Bruce Kuklick (Ed.), Thomas Paine: Political Writings içinde (s. 155-265). Cambridge University Press.
• Paine, T. (2003). The debate between Sieyès and Tom Paine: From Mr Thomas Paine to M. Emanuel Syeyes, Paris, 8 July 1791, (M. Sonenscher, Çev. ve Ed.), Political writings: Including the debate between Sieyès and Tom Paine in 1791 içinde (s. 165-66). Hackett Publishing Company, Inc.
• Paine, T. (2018). İnsan hakları. (M. O. Dostel, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Paine, T. (2021a). Sağduyu. (Ç. Öztek, Çev.) İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Paine, T. (2021b). Akıl çağı: gerçek ve efsanevi teoloji üzerine bir araştırma. (A. İ. Dalgıç, Çev.). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Sieyès, E. J. (2003). The debate between Sieyès and Tom Paine: The explanatory note of M. Syeyes, in answer to the letter of Mr Paine, and to several other provocations of the same sort, (M. Sonenscher, Çev. ve Ed.), Political writings: Including the debate between Sieyès and Tom Paine in 1791 içinde (s. 166-173). Hackett Publishing Company, Inc.
• Sieyès, E. J. (2005). Üçüncü sınıf nedir? (İ. Birkan, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Yılmaz, Z. (2020). Thomas Paine’in düşüncesinde cumhuriyetçi devlet formu: Temsili sistem. Der. Armağan Öztürk, Doğancan Özsel, Yurttaşlık ve Demokrasi içinde (s. 295-313). Ankara: Nika Yayınevi.
• Yolsal Murteza, E. (2023). Thomas Paine’de toplumsallaşmanın sekülerleşmesi. Felsefi Düşün: Sekülarizm, Post-Sekülarizm ve Demokrasi, 20, 198-222.
• Whatmore, R. (2000). ‘A gigantic manliness’: Paine’s republicanism in 1790s. S. Collini, R. Whatmore & B. Young (Ed.), Economy, Politiy, and Society: British intellectual history içinde (s. 135-157). Cambridge University Press.
• Wootton, D. (1994). Introduction: The republican tradition: From commonwealth to common Sense. D. Wootton (Ed.), Republicanism, liberty, and commercial society, 1649-1776 içinde (s. 1-45). Stanford University Press.