RUS DİLİNDE SÖZCÜK İÇİ KARŞIT ANLAMLILIK (ENANTİOSEMİYA)

Yıl 2014, Sayı: 31, 119 - 126, 12.02.2015

Murat Uluoğlu

Öz

Dilde enantiosemiya olarak adlandırılan karmaşık ve ilginç bir durum vardır. Karşıt anlamların tek bir sözcük içindeki bileşimini ifade eden bu durum sözcüğün hem anlam hem de biçim özelliklerini kapsamaktadır. Böylece karşıt anlamlılık, çok anlamlılık ve eş sesliliğin söz konusu olduğu karmaşık bir yapı ortaya çıkmaktadır. Enantiosemiya, her ne kadar adı geçen sözcüksel–anlamsal kategorilerle ilişkilendirilse de kavramsal temellerinin tam anlamıyla belirlenebilmesi için bağımsız bir kategori içinde değerlendirilmesi gerekmektedir. Günümüzde enantiosemiya olgusu birçok yönden tartışmalı bir konudur. Enantiosemiya, ortaya çıkış nedenlerinin yanı sıra oluşum yöntemleriyle de ilginç bir dil olgusudur. Sözcüğün kendi içinde karşıt anlam yüklenmesi, dilin sınırsız üretme gücünün güzel bir örneği olarak karşımıza çıkmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Çok anlamlılık, eş seslilik, karşıt anlamlılık, sözcük içi karşıt anlamlılık.

Kaynakça

• AHMANOVA O. S., (1969), Slovar′ Lingvistiçeskih terminov, izd. 2-oe, stereotip. “Sov. Entsiklopediya”, Moskva.
• BUNČIĆ D., (2004), “Enantiosemiya vnutriyazıkovaya i mejyazıkovaya kak problema kommunikatsii”, Slowa, Slowa, Slowa… w komunikacji jezykowej II. Hg. Marcelina Grabska. Gdansk, 17.06.2014 tarihinde http://www.daniel.buncic.de/enantio/ sitesinden alınmıştır.
• GANEYEV B. T., (2003), “Pervonaçal′naya enantiosemiya i diffuznost′ v yazıke”, Vestnik OGU 4, s.9-14.
• Güncel Türkçe Sözlük, TDK (web sürümü).
• LITVINOVA Ye. A., (2012), “Emotsional′no – otsenoçnaya enantiosemiya”, Filologiçeskiye nauki. Voprosı teorii i praktiki, No 2 (13), s. 86-89.
• MARKOVA Ye. M., (2010), “O priçinah i proyavleniyah enantiosemii v russkom yazıke v mejslavyanskom aspekte”, Vestnik Nijegorodskogo universiteta im. N. I. Lobaçevskogo, No 4 (2) s. 631-635.
• PÜSKÜLLÜOĞLU A., (2012), Türkçe Sözlük, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• RAHMATTULLAYEVA Z. T., (2004), “Yazıkovıye yavleniya, primıkayuşçie k antonimii, v sovremennom krımskotatarskom yazıke (konversiya, enantiosemiya)”, Kul′tura narodov Priçernomor′ya, Razdel 1. Problemı funktsionirovaniya yazıkovıh yedinits, No: 54, s. 59-62.