Esnaflara Dair Çalışmaların Kayıp Halkası: Sosyal Sermaye

Yıl 2019, Sayı: 41, 313 - 342, 19.06.2019

Nuh Akçakaya , Mehmet Fatih Bağrıyanık

https://doi.org/10.21497/sefad.586621

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada esnafların iktisadi stratejilerinin
anlaşılması için ekonomik sermayenin önemi kabul edilmektedir. Fakat burada
üretim, büyüme ve küçülme süreçlerinin esnafların ekonomik sermayesinin yanında
sosyal sermayesi ile de irtibatlı olduğu vurgulanmıştır. Bundan dolayıdır ki
daha önceki esnaflık çalışmalarında sosyal sermaye vurgusunun zayıf kalması,
burada “kayıp halka” olarak nitelendirilmiştir. Çalışma dört ana bölümden
oluşmaktadır. Birinci bölümde sosyal sermayenin insan ilişkilerindeki merkezi
rolü anlatılmıştır. Burada toplumsal aktörlerin arzu ettikleri psiko-sosyal
konumlar için ekonomik sermayenin yanında kültürel, beşeri ve toplumsal
sermayeye de ihtiyaç duyabileceği ifade edilmiştir. İkinci bölümde, esnafların
sosyal sermayeyi ekonomik sermayeye dönüştürebileceği ileri sürülmüştür. Üçüncü
bölümde ise esnaflığın hem kapitalizmden hem de gelenekten gelen bazı
doktrinlerle kendine has bir yapıya büründüğü ifade edilmiştir. Bunun sonucunda esnafların daha çok
geleneksel-informel ağları teşkil eden bir sosyal sermaye rezervinin olduğu
vurgulanmıştır. Son bölümde ise
Konya’da 450 esnaf ile yapılan araştırmanın bulguları analiz edilmiştir.
Burada esnafların hangi ağlar ile ne
yoğunlukta ilişkiye girdikleri, kendi arasındaki ilişkiler ve güven
göstergeleri incelenmiştir. Son
olarak ekonomik kriz zamanlarında nasıl strateji ürettikleri ve bu stratejiler
için sosyal sermayeden ne denli faydalandıkları anlaşılmaya çalışılmıştır.
Çalışmanın en temel sonucu, esnafların
sosyal ve ekonomik sermayeleri arasında bir ilişki olduğu şeklinde olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal sermaye, esnaf sermayesi, esnaf sosyolojisi, esnaf ilişkileri, esnaf sorunları

The Missing Link of Works on Tradesmen: Social Capital

Öz

In this study, the importance of
economic capital for the understanding of the tradesmen economic strategies is
accepted. However, it is emphasized that the processes of production, growth
and contraction are linked to the social capital of the tradesmen as well as
their economic capital. Therefore, the weakness of the social capital emphasis
in studies of tradesmen was described here as the “missing link”. The study
consists of four main sections. In the first section, the central role of
social capital in human relations is explained. It is stated that social actors
may need cultural, human and social capital as well as economic capital for the
desired psycho-social positions. In the second section, it is suggested that
tradesmen can transform social capital into economic capital. In the third
section, it is stated that tradesmenness have a unique structure with doctrines
deriving from both capitalism and tradition. As a result, it is emphasized that
tradesmen have a social capital reserve, which constitutes mostly
traditional-informal networks. In the final section, the findings of the study
conducted with 450 tradesmen in Konya were analyzed. Here, the networks within
which the tradesmen interact, relations among themselves and trust indicators
were examined. Finally, it is attempted to understand how they produced
strategies in times of economic crisis and how they benefited from social
capital for enacting these strategies. The main result of the study is that
there is a relation between the social and economic capital of the tradesmen.

Anahtar Kelimeler

Social capital, capital of tradesmen, sociology of tradesmen, tradesmen relations, tradesmen problems

Kaynakça

• Akgül, D. (2017). Ahilik kültüründeki etik ilkelerin günümüz işletmelerine yansıması. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 8-26.
• Aksan, G. (2015). Yoksulluk ve dayanışma ağları. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Ardahan, F. (2014). Bireylerin sosyal sermaye profili antalya örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8), 38-56.
• Aslan, S. (2016). Türkiye'de sosyal sermayenin bileşenlerinden güven hakkında bir değerlendirme. C.Ü İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(2), 181-204.
• Aslanderen, M. (2016). Esnaf ve sanatkârların ahilik değerlerine sahiplik düzeylerinin değerlendirilmesi (Kırşehir örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Aydemir, M. A. (2011). Sosyal sermaye topluluk duygusu ve sosyal sermaye araştırması. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Aydemir, M. A. (2016). Sosyal alanın tipleştirilmesi toplumsal tipler. M. A. Aydemir içinde, Toplumsal Tipler (s. 11-32). İstanbul: Açılım Kitap.
• Aydemir, M. A. ve Özşahin, M. C. (2011). Türk demokrasisinde kayıp halkayı keşfetmek Türkiye örneği üzerinden sosyal sermaye-demokrasi bağlantısını yeniden düşünmek. Akademik İncelemeler Dergisi, 6(1), 41-87.
• Aydemir, M. A. ve Tecim, E. (2012). Türk toplumunda aile ve dinin sosyal sermaye potansiyeli. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 43-59.
• Aydın, G. (2014). Esnaf ve sanatkarların istihdama ilişkin sorunlarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Baykul, A. (2009). Isparta il merkezindeki esnaf sorunları ve esnafın yerel ekonomi ile ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisanst Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Becker, H. S. (2015). Hariciler (outsiders) bir sapkınlık sosyolojisi çalışması. (Ş. Geniş ve L. Ünsaldı, Çev.) Ankara: Heretik Yayınları.
• Bourdieu, P. (2010). Sermaye biçimleri. M. M. Şahin ve A. Z. Ünal içinde, Sosyal Sermaye Kuram Uygulama Eleştiri (s. 45-76). İstanbul: Değişim Yayınları.
• Bourdieu, P. ve Passerson, J. C. (2015). Yeniden üretim eğitim sistemine ilişkin bir teorinin ilkeleri. (A. Sümer, L. Ünsaldı ve Ö. Akkaya, Çev.) Ankara: Heretik Yayınları.
• Coleman, J. S. (2010). Beşeri sermayenin yaratımında sosyal sermaye. M. M. Şahin ve A. Z. Ünal içinde, Sosyal Sermaye Kuram Uygulama Eleştiri (s. 77-120). İstanbul: Değişim Yayınları.
• Ekşi, H. (2009). Sosyal sermaye-önemi, üretimi ve ölçümü- üzerine bir alan araştırması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Ergin, R. A. (2007). Sosyal sermayenin yöneticiler bağlamında ölçülmesine yönelik konya sanayisinde bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Eser, K. ve Gökmen, Ç. E. (2009). Beşeri sermayenin ekonomik gelişme üzerindeki etkileri: Dünya deneyimi ve Türkiye üzerine gözlemler. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1(2), 41-56.
• Field, J. (2008). Sosyal sermaye. (B. Bilgen ve B. Şen, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Fine, B. (2001). Social capital versus social theory: Political economy and social science at the turn of the millennium. New york: Routledge.
• Goffman, E. (2014). Damga örselenmiş kimliğin idare edilişi üzerine notlar. (Ş. Geniş, vd. Çev.) Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Gökçen, A. (2013). Cumhuriyetten günümüze Türkiye'de iktisat politikaları ve ekonomik Gelişme. M. Zencirkıran içinde, Dünden Bugüne Türkiye'nin Toplumsal Yapısı (s. 213-242). Bursa: Dora Basım-Yayım.
• Grooteart, C. (2010). Sosyal sermaye: Kayıp halka? M. M. Şahin ve A. Z. Ünal içinde, Sosyal Sermaye Kuram Uygulama Eleştiri (s. 221-264). İstanbul: Değişim Yayınları.
• Kabadayı, T. (2015). Esnaf ve sânatkarların finansal sorunları: Gümüşhane ilinde bir uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane.
• Kanar, M. (2011). Osmanlı Türkçesi sözlüğü. Ankara: Say Yayınları.
• Karagül, M. ve Masca, M. (2005). Sosyal sermaye üzerine bir inceleme. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 37-52.
• Koç, A. ve Ata, Y. (2012). Sosyal sermaye ve ekonomik büyüme ilişkisi: AB ülkeleri ve Türkiye üzerine ampirik bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 199-218.
• Lin, N. (2001). Social capital a theory of social structure and action. Australia: Cambridge University Press.
• Marcuello-Servós, C. (2007). Networks, trust and social capital: Theoretical and empirical ınvestigations from Europe. International Sociology Review of Books, 2(22), 199-202.
• Marcuse, H. (1990). Tek boyutlu insan ileri işleyim toplumunun ideolojisi üzerine incelemeler. (A. Yardımlı, Çev.) İstanbul: İdea Yayınları.
• Özuğurlu, M. (2008). Anadolu'da küresel fabrikanın doğuşu yeni işçilik örüntülerinin sosyolojisi. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Putnam, R. (2010). Tek başına bowling amerika'nın azalan sosyal sermayesi. M. M. Şahin ve A. Z. Ünal içinde, Sosyal Sermaye Kuram Uygulama Eleştiri (s. 121-142). İstanbul: Değişim Yayınları.
• Reisman, D. (2016). Yalnız kalabalık amerikan toplumsal karekterinin değişimi üzerine bir inceleme. (Y. Erdem, Çev.) Ankara: Heretik Yayınları.
• Sabancı, G. (2017). http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/turkiyedeki-isletmelerin-yuzde-95i-aile-sirketi-40599291. 05 12, 2018 tarihinde http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/turkiyedeki-isletmelerin-yuzde-95i-aile-sirketi-40599291 adresinden alındı.
• Schultz, T. W. (1961). Investment in human capital. The American Economic Review, 1-17.
• Simmel, G. (2009). Bireysellik ve kültür (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Şen, E. (2009). Esnaf Kefalet Kredilerinin Türkiye’deki Mekansal Dağılışı ve Sonuçları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Taştan, S. B. (2015). Örgütsel güven ve sosyal adalet algısının örgütlerde sosyal sermaye yapısı ile ilişkilendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 13-58.
• Tecim, E. (2011). Sosyal güven sosyal sermaye ve dindarlık çalışması. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Uysal, M. (2016). Esnaflarda meslek ahlakı ve dindarlık (Isparta örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Yetim, N. (2005). Ekonomi ve sosyolojinin yeni bir kavşakta buluşması: sosyal sermaye. Sosyoloji Dergisi, 3(11), 91-106.
• Yüksel, K. (2015). İktisadi kalkınmada sosyal sermayenin rolü: Çorum iline yönelik bir analiz (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.