Söylemsel Psikoloji ve Zihinsel Üslup: Öykü Çözümlemesi

Yıl 2020, Sayı: 44, 251 - 262, 26.12.2020

H. Sezgi Saraç Durgun

https://doi.org/10.21497/sefad.845409

Cited By: 1

Öz

Zihinsel üslup kişinin zihin akışını, kullandığı dile yansıttığı görüşüne dayanır. Buna göre, bir kişinin kullandığı dilde birçok farklı dilbilim unsurları bulunmakta ve bu unsurlar bireyin zihinsel süreçlerine ışık tutabilmektedir. Konuşmacıya ait bu türden dilbilimsel seçimler farklı zihinsel durumlarla ilişkilendirilir. Sözcük seçimi, sözdizimi, yan anlamlar, geçişlilik ve benzeri dil kullanımları söylemsel psikoloji ve dolayısıyla zihinsel üslup araştırma alanına girer. Bu çalışmanın amacı, yazar Mine Söğüt’ün Annemin O Harikulade Saçları öyküsündeki başkarakterin söylemindeki zihinsel üsluba ilişkin dil unsurlarını incelemektir. Karakterin birincil ağızdan anlattığı bu öyküde farklı odaklayımlar, şimdiki zaman ve geçmiş zaman bağlamlarının bir arada sunumu ve geçişliliğin çeşitliliği metinde göze çarpmaktadır. Öykünün açılışında en fazla somut süreç göze çarpsa da farklı süreçlerin bir arada verildiği bir metinle konunun aktarıldığı görülmektedir. Bu çeşitlilik ve çokluk olgusu, sözcük ve yapı kullanımlarında da ‘tekrar’ ile kendini göstermektedir. Metindeki biçimsel yinelemeler âdeta bir yankı, vurgulama, öne çıkarma, sayıklama etkisi ile ana karakterin psikolojik ikilemini yansıtmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Üslup, Söylemsel psikoloji, Geçişlilik, Odaklayım

Discourse Psychology and Mind-Style: Short Story Analysis

Öz

Mind style is based upon the notion that a narrator displays mental processes within his/her language use by utilizing distinctive linguistics elements. Such various linguistic choices made by each speaker are found to reflect individual mental states. Speaker-specific language use in terms of lexical choice, syntax, connotative meaning, transitivity and alike is within the research scope of discourse psychology and thus mental style. This study aims to analyze the short story, Annemin O Harikulade Saçları (My Mother’s Marvelous Hair) by Mine Söğüt, regarding the linguistic elements in terms of the mental style represented in the protagonist's discourse. The protagonist narrates the story from the first-person point of view; nevertheless, while presenting the past and present aspects, both diverse focalizations are interwoven, and transitivity processes are varied. Although the story initiates mainly with the material processes, the content is transmitted via a combination of various processes. Additionally, such variety is observed within the lexical and syntactical choices in terms of ‘reiteration’ in the text. These structural reiterations create an echo effect, emphasis, foregrounding, and delirium regarding the protagonist’s psychological dilemma.

Anahtar Kelimeler

Style, Discourse psychology, Transitivity, Focalization

Kaynakça

• Aksakal, A. (2014). Mine Söğüt [Söyleşi]. Kitapçı Dergi (12), 17 Haziran 2019 tarihinde https://www.academia.edu/38164625/Mine_S%C3%B6%C4%9F%C3%BCt_S%C3%B6yle%C5%9Fi.pdf adresinden alındı.
• Dietrich, B. C. (1990). Oracles and divine inspiration. Kernos [Online], DOI: 10.4000/kernos.984
• Fowler, R. (1977). Linguistics and the Novel. London: Methuen.
• Fowler, R. (1986). Linguistic criticism. Oxford: Oxford University Press.
• Fowler, R. (1989). Linguistics and the novel. London: Routledge.
• Garner, W. R. (1974). The Processing of information structure. Potomac, MD: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Genette, G. (1988). Narrative discourse revisited. New York: Cornell University Press.
• Halliday, M. A. K. (1985). An introduction to functional grammar. London: Edward Arnold.
• Halliday, M.A.K. (1994). An introduction to functional grammar (2. bs.). London: Edward Arnold.
• Halliday, M.A.K. ve Matthiessen, C.M.I.M. (2006). Construing experience through meaning: A language-based approach to cognition. London: Continuum.
• Hopper, P. J. ve Thompson, S. A. (1980). Transitivity in grammar and discourse. Language 56(2), 251-299.
• Klein, M. (1998). Haset ve Şükran. (O. Koçak & Y. Erten, Çev.). İstanbul: Metis Öteki Yayınları. (1957).
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (1980). Johnson Metaphors We Live by. Chicago: University of Chicago Press.
• Leech G. ve Short M. (1981). Style in fiction. London: Longman.
• Lodge, D. (2002). Consciousness and the novel. London: Secker and Warburg.
• Memmedova, B. ve Şekerci, Ö. (2009). Mysteries of style for students of literature. Ankara: Nobel.
• Özünlü, Ü. (2001). Edebiyatta dil kullanımları. İstanbul: Multilingual.
• Palmer, A. (2003). The mind beyond the skin. D, Herman (Yay. Haz.) Narrative Theory and the Cognitive Sciences içinde (s. 322-348). Stanford, CA.: Center for the Study of Language and Information.
• Semino, E. (2007). Mind style 25 years on. Style. 41(2), 153–173.
• Semino, E. ve Swindlehurst, K. (1996) Metaphor and mind style in Ken Kesey’s One Flew Over the Cuckoo’s Nest. Style 30(1), 143–166.
• Söğüt, M. (2019). Deli kadın hikayeleri (21. bs.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Veltruský, J. (1980). Jan Mukařovský's Structural Poetics and Esthetics. Poetics Today, 2(1b), 117-157. DOI:10.2307/1772240
• Wittgenstein, L. (1953). Philosophical Investigations. (G.E.M. Anscombe, Çev.). Oxford: Blackwell.