Avrupa-Dışı Edebiyatları Karşılaştırmak – Mori Ōgai’ın Dansçı Prenses ve Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna Eserlerinin Goethe’nin Müziği Eşliğindeki Dansları

Yıl 2021, Sayı: 45, 81 - 100, 07.06.2021

Devrim Çetin Güven

https://doi.org/10.21497/sefad.943885

Öz

Karşılaştırmalı edebiyat kültür-ötesi, disiplinler-arası ve çok-dilli bir bakış açısından eski “metinler”in yeniler üzerindeki etkilerini araştırır. Bir başka yaygın karşılaştırmalı çözümleme uygulaması, Avrupa ve Amerikan edebî metinlerinin Avrupa-dışı olanları ve tersine, [Avrupa-dışı metinlerin Batılı olanları] nasıl esinlediklerini incelemektir. Ancak, “doğrudan” metinler-arası bağlantısı olmayan Avrupa-dışı metinlere yönelik karşılaştırmalı araştırmalar konusunda yöntembilimsel bir boşluk vardır. Bu bağlamda, muhtemelen, iki veya daha fazla Avrupa-dışı yapıtı karşılaştırmanın en cazip ve yaratıcı yollarından biri, bunların ortak kaynak metinlerini tespit etmektir. Elbette, Batılı olmayan metinleri karşılaştırmanın tek yöntemi bu değildir; ancak bunun pozitivist metinler-arası çözümlemenin en etkili yöntemlerinden biri olduğu şüphe götürmez. Bu makale, Avrupa-dışı edebiyatların karşılaştırılmasında model olabilecek bir “vaka çalışması” sunmayı amaçlamaktadır. Bu gayeyle, dikkate şayan benzerlikleri paylaşan, ancak aralarında “doğrudan” metinler-arası bağlar bulunmayan Türk ve Japon edebiyatlarından iki esere odaklandık: Mori Ōgai’ın Dansçı Prenses’i ve Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna’sına. Her ikisinin de atıfta bulunduğu başlıca ortak kaynak metin Goethe’nin Faust'u olduğundan, bu birbirine benzeyen iki Avrupa-dışı metnin Faust'tan nasıl etkilendiğinin ve Faust’la yaptıkları metinler-arası dansların, ulusal ve uluslararası edebî itibarlarına nasıl katkıda bulunduğunun izini sürdük.

Anahtar Kelimeler

Karşılaştırmalı edebiyat, modern Türk edebiyatı, modern Japon edebiyatı, kadın çalışmaları, çeviri

Comparing Non-European Literatures – Dances of Mori Ōgai’s The Dancing Princess and Sabahattin Ali’s Madonna in a Fur Coat to the Music of Goethe

Öz

Comparative literature explores the influences of older “texts” on newer ones, through a cross-cultural, interdisciplinary, and multilingual perspective. Another common practice of comparative analysis is to study how Euro-American literary texts inspire non-European ones, and vice versa. Yet, there is a methodological gap concerning the comparative studies that focus on non-European texts with no “direct” intertextual connection. On this basis, arguably, one of the most intriguing and creative ways of comparing two or more non-European works is to spot their common source texts. It is certainly not the only method of comparing non-Western texts, but it is indubitably an efficient method for positivistic intertextual analysis. This article aims to present a “case study” that may serve as a model for comparing non-European literatures. To this end, we focused on two works from Turkish and Japanese literatures that share remarkable resemblances, yet that do not have direct intertextual bonds: Mori Ōgai’s The Dancing Princess and Sabahattin Ali’s Madonna in a Fur Coat. As the major common source text that both refer to is Goethe’s Faust, we traced how these two similar non-European works are affected by Faust, and how their intertextual dances with Faust contributed to their national and international literary reputations.

Anahtar Kelimeler

Comparative literature, modern Turkish literature, modern Japanese literature, woman studies, translation

Kaynakça

• Ahmad, A. (1994). In theory: Classes, nations, literatures. London: Verso.
• Ali, S. (2015). Kürk mantolu Madonna. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Ali, S. (2016). Madonna in a fur coat. London: Penguin Books.
• Apter, E. (2003). Global translatio: The ‘invention’ of comparative literature, Istanbul, 1933. Critical Inquiry, 29(2), 253–281.
• Auerbach, E. (1946). Mimesis: The representation of reality in Western literature. Bern: A. Francke Verlag.
• Bassnet, S. (1998). Comparative literature—A critical introduction. Oxford: Blackwell.
• Bezirci, A. (2007). Sabahattin Ali: Yaşamı, kişiliği, sanatı, hikayeleri, romanları. İstanbul: Evrensel Yay.
• Damrosch, D. (2003). What is world literature?. Princeton, N.J: Princeton University Press.
• Eagleton, T., Jameson, F. & Said, E. (1990). Nationalism, colonialism, and literature. Minneapolis, London: University of Minnesota Press.
• Freely, M. (2016, May 21). Sabahattin Ali’s Madonna in a fur coat–The surprise Turkish bestseller. The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/books/2016/may/21/sabahattin-ali-madonna-fur-coat-rereading.
• Gaudette, P. (2011). Madonna/whore complex—Love without sex, sex without love. London: Home Leisure Pub.
• Goethe, J. W. v. (2014). Faust I & II. (S. Atkins, Trans. & Ed.). New Jersey: Princeton University Press.
• Güven, D. Ç. (2018). 21. yüzyıl postmodern Japon edebiyatının aykırı sesleri: İkezava Natsuki, Seirai Yūiçi ve Kobayaşi Takici. In A. Atay (Ed.), Japon dili incelemeleri / Nihongo shokenkyū (pp. 15-35). London: Transnational Press.
• Güven, D. Ç. (2020). Foucauldian “medical gaze” as an ideological apparatus of modern power structures in the works of Rıfat Ilgaz, Ōoka Shōhei, Jean-Paul Sartre and Joseph Conrad. Folklor/Edebiyat, 26(1), 157-171. doi: 10.22559/folklor.1148.
• Jameson, F. (1986). Third-world literature in the era of multinational capitalism. Social Text, 15, 65-88. doi:10.2307/466493.
• Karatani, K. (2004). Nihon kindai bungaku no kigen. Teihon. (『日本近代文学の起源. 定本』). Tokyo: Iwanami Shoten.
• Keene, D. (2007). Modern Japanese literature: From 1868 to the present day. New York, NY: Grove Press.
• Kurczynski, K. (2014). The Art and politics of Asger Jorn: The avant-garde won't give up. Ashgate: Burlington Press.
• Moretti, F. (2000). Conjectures on world literature. New Left Review 1 (4), 54-68.
• Mori, Ō. (2011). The dancing girl (R. Bowring, Trans.). In J. T. Rimer & V. C. Gessel (Eds.), The Columbia anthology of modern Japanese literature (pp. 8-23). New York, NY: Columbia University Press.
• Rimer, J. T. & Gessel, V. C. (Eds.). (2011). Preface. In The Columbia anthology of modern Japanese literature (pp. 7-8). New York, NY: Columbia University Press.
• Said, E. W. (1978). Orientalism. New York: Pantheon Books.
• Said, E. W. (1994). Culture and imperialism. New York: Knopf.
• Sertel, M. Z. (1977). Hatırladıklarım. İstanbul: Can Yay.
• Takahashi, K. (1960). German literature in Japan. Japan Quarterly, 7(1), 193-199.
• Takahashi, K. (1993). Mori Ōgai. In K. Isoda et al. (Eds.), Shinchō Nihon Bungaku Jiten (pp. 1246-1250). Tokyo: Shinchō-sha.
• Tanizaki, J. (2010). Some prefer nettles (E. G. Seidensticker, Trans.). London: Penguin Books.
• Wellbery, D. E. (2014). Introduction. In J. W. v. Goethe, Faust I & II (pp. xi-xxiv). New Jersey, NJ: Princeton University Press.
• Wellek, R. & Warren, A. (1949). Theory of literature. London: Jonathan Cape.