Risk Toplumunda Proaktif Yaşam Sanatı, Siyasal Mobilizasyon ve Söylem İnşası: MSA National’ın Helal Gıda Aktivizmi

Yıl 2021, Sayı: 46, 237 - 258, 16.12.2021

Bayram Sevinç

Öz

Çağdaş dünyada küreselleşme ve iletişim teknolojileri ile birlikte yükselen farkındalık
düzeyi, tüketicinin piyasa koşulları üzerindeki gücünü arttırmıştır. Buna bağlı olarak çağdaş
endüstriyel üretim, son dönemlerde güvence sağlayamadığı için eleştirilmektedir. Çağdaş
dünya nüfusu eğitim, göç ve turizm gibi geniş çaplı etkisi olan faktörler tarafından mobilize
edilmektedir. Bu bağlamda farklı din mensuplarının biraradalığı ve dinî taleplerin seküler
sistem tarafından tercüme edilmesi sorunu öne çıkmıştır. Bu çalışmada demografik
hareketlilik ve bilinçli tüketici formunun ortaya koyduğu helal talebi ve bu taleplere
dayanan aktivist tutumların piyasayı şekillendirme gücü tartışılmaktadır. İlgili literatürün
verileri dokümantasyon yöntemiyle irdelenmiştir. Böylece MSA National’ın helal gıda
söylemi, Goffman’ın söylem analiz yaklaşımına dayanılarak çözümlenmiştir. Bir temsil
paradigmasına dayanan derneğin ana söylemi, kampüsteki Müslüman öğrencilerin rahat
etmesi için Müslüman-dostu kampüs talebine dayanmaktadır. Sonuç olarak söz konusu
makro faktörlerin kimlik ve piyasa üzerinde etkin olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla
yemek kültürünün dijital aktivizmde önemli bir yer kapladığı anlaşılmaktadır. Gündelik
yaşam siyasasında yer alan söz konusu aktivist tutum, özellikle azınlık konumunda bulunan
Müslüman özneler tarafından sergilenmektedir. Esasen o her toplumsal örüntüde
gözlenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Helal endüstrisi, aktivizm, MÖD Ulusal, Müslüman-dostu kampüs, gıda sertifikasyonu.

Proactive Art of Living in the Risk Society, Political Mobilization and Discourse Construction: Halal Food Activism of MSA National

Öz

Correspondingly, contemporary industrial production has been recently criticized for
not being able to provide assurance. The contemporary world population is mobilized by
factors with wide-ranging impacts, such as education, migration, and tourism. In this
context, the problem of the coexistence of members of different religions and the translation
of religious demands by the secular system has come to the fore. In this study, halal demand
revealed by demographic mobility, and conscious consumption, and the power of activist
attitudes based on these demands to shape the market are discussed. The data of the
relevant literature were examined by the documentation method. Thus, MSA National's
halal food discourse was analyzed based on Goffman's discourse analysis approach. The main discourse of the association, which is based on a paradigm of representation, is based
on the demand for a Muslim-friendly campus for the comfort of Muslim students on
campus. As a result, it has been determined that these macro factors are effective on identity
and market. Therefore, it is understood that food culture occupies an important place in
digital activism. The activist attitude in the politics of daily life is exhibited especially by
Muslim subjects who are in a minority position. Essentially, it can be observed in every
social pattern.

Anahtar Kelimeler

Halal industry, activism, MSA National, Muslim-friendly campus, food certification, food certification

Kaynakça

• Abdul Hamid, A.B., Ab Talib, M.S. & Mohamad, N. (2014). Halãl logistics: a marketing mix perspective. Intellectual Discourse, 22(2), 191-214.
• Abdul Khalek, A. (2014). Young consumers’ attitude towards halal food outlets and JAKIM’s halal certification in Malaysia. Procedia - Social and Behavioral Sciences, (121), 26-34.
• Ahmed, A. (2008). Marketing of halal meat in the United Kingdom: supermarkets versus local shops. British Food Journal, 110(7), 655-670.
• Akdemir, N. & Selçuk, G.N. (2017). Otel işletmelerinin pazarlama stratejisi olarak helal gıda sertifikasına bakış açıları. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(2), 127-145.
• Amalia, F. (2019). The role of religiosity on halal product purchasing decision case study: Wardah Cosmetics. Journal of Digital Marketing and Halal Industry, 1(1), 19-24.
• Baran, Z., Batman, O. & Yıldız, M.S. (2017). Gıda sektöründe tüketici beklentilerini karşılamada helal gıda güvencesinin önemi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (52), 485-502.
• Bardhi, F., Eckhardt, G.M. & Arnould, E.J. (2012). Liquid relationship to possessions. Journal of Consumer Research, 39(3), 510-29.
• Başaran Alagöz, S. & Demirel, E. (2017). Helal gıda sertifikalı ürünlerin tüketici davranışları üzerine etkisi: Konya ili üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(28), 451-472.
• Battour, M. & Ismail, M.N. (2016). Halal tourism: concepts, practices, challenges and future. Tourism Management Perspectives, (19), 150-154.
• Batu, A. (2012). Türkiye’de helal (mahzursuz) gıda ve helal belgelendirme sistemi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 7(1), 51-61.
• Baudrillard, J. (1998). The consumer society: myths and structures. London: Sage.
• Bauman, Z. (2017). Akışkan modernite (S. O. Çavuş, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bayındır, S. & Akdoğan, Ş. (2018). Helal ürün sertifikasına sahip gıda işletmelerinin performanslarına yönelik bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (68), 416- 427.
• Beardsworth, A. & Keil, T. (2011). Yemek sosyolojisi: Yemek ve toplum çalışmasına bir davet (A. Dede, Çev.). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Beck, U. (2011). Risk toplumu: Başka bir modernliğe doğru (K. Özdoğan & B. Doğan, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Belen, F.Z., Gündüzöz, G. & Erol, A. (2018). Malezya örnekliğinde helal ürüne ortak bir disipliner yaklaşım. Kırıkkale İslami İlimler Fakültesi Dergisi, (5), 141-168.
• Bergeaud-Blackler, F. (2016). The halal certification market in Europe and the world: a first panorama. F. Bergeaud-Blackler, J. Lever & J. Fischer (Ed.), Halal matters: Islam, politics and markets in global perspective içinde (s. 105-126). London and New York: Routledge.
• Beşirli, H. (2012). Yemek sosyolojisi: Yiyeceklere ve mutfağa sosyolojik bakış. Ankara: Phoenix Yayınları.
• Bunt, G.R. (2009). iMuslims: rewiring the house of Islam. Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
• Çallı, İ.D. (2014). Etnik pazarlamada helal kavramının kullanımı- Almanya’da yayınlanan gıda reklamları üzerine bir inceleme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 43-55.
• Desilver, D. & Masci, D. (2017). World’s Muslim population more widespread than you might think. http://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/01/31/worlds-muslimpopulation-more-widespread-than-you-might-think/, (Erişim tarihi: 16.02.2019).
• DeSoucey, M. (2016). Contested tastes: foie gras and the politics of food. New Jersey: Princeton University Press.
• Efe, A. & Özay, M. (2013). Helâl gıda olgusu ve uygulamasına sosyolojik bir yaklaşım: Malezya örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(31), 155-171.
• Erdal, B., Turhan, Ş., Aydın, P. & Sipahioğlu, C. (2014). Helal gıda sertifikası ve dış satımdaki rolü. V. Ceyhan, E. Hazneci, K. Hazneci & K. Yıldırım (Ed.). XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi 3-5 Eylül 2014, Samsun, Cilt III içinde (s. 1351-1355). Samsun: Erol Ofset.
• Eşitti, B. (2018). Bir netnografya bakışı ile helal turizm deneyimi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(1), 54-67.
• Ferguson, P.P. (2004). Accounting for taste: the triumph of french cuisine. Chicago, London: The University of Chicago Press.
• Fischer, J. (2016). Halal activism: networking between Islam, the state and market. Asian Journal of Social Science, (44), 104-131.
• Giddens, A. (1990). The Consequences of modernity. Oxford: Polity Press.
• Goffman, E. (1986). Frame analysis: an essay on the organization of experience. Boston: Northeastern University Press.
• Günerigök, M. (2018). Risk toplumu ve din: Yeni bir sosyolojiye doğru. Ankara: Maarif Mektepleri Yayınları.
• Haque, A., Sarwar, A., Farzana, Y., Tarofder, A. K. & Hossain, M. A. (2015). Non-Muslim consumers’ perception toward purchasing halal food products in Malaysia. Journal of Islamic Marketing, 6(1), 133-147.
• Herrington, L. M. (2013). Globalization and religion in historical perspective: a paradoxical relationship. Religions, 4, 145-165. doi:10.3390/rel4010145
• Husain, A. (2013). MSA National: For 50 years, ‘students’ has been its middle name. 01/02/2013, Updated Mar 04, 2013, https://www.huffpost.com/entry/msa-national-for50-years_b_1940707 (Erişim tarihi: 1 Ekim 2020)
• Ichijo, A. & Ranta, R. (2018). Yemek ve ulusal kimlik: Gündelik yaşamdan küresel siyasete (E. Ataseven, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Janmohamed, S. (2018). M Nesli: Yeni müslüman gençlik (E. Kızılelma, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Jusoh, A., Kamarulzaman, L. & Zakaria, Z. (2016). The Implementation of halal cosmetic standard in Malaysia: a brief overview. S.K. Ab. Manan, F. Abd Rahman & M. Sahri (Ed.). Contemporary Issues and Development in the Global Halal Industry: Selected Papers from the International Halal Conference 2014 içinde (s. 37-46). Singapore: Springer Singapore.
• Kahraman, A. (2012). Gıda ürünlerinde helâl ve haramı belirleme yöntemi. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(1), 453-478.
• Kale, S. H. (2004). Spirituality, religion, and globalization. Journal of Macromarketing, 24(2), 92-107. doi: 10.1177/0276146704269296
• Kamarulzaman, Y., Veeck, A., Mumuni, A.G., Luqmani, M. & Quraeshi, Z.A. (2015). Religion, markets, and digital media: seeking halal food in the U.S. Journal of Macromarketing, 36(4), 1-12. doi: 10.1177/0276146715622243
• Kaya, R. (2007). Kur’ân, Tevrat ve İnciller bağlamında helâl ve haram gıdalar. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (24), 9-29.
• Khan, A. & Azam, M.K. (2016). Factors influencing halal products purchase intention in India: preliminary investigation. The IUP Journal of Marketing Management, 15(1), 20-35.
• Kırık, A.M. & Özcan, A. (2014). Bir dijital aktivizm örneği: Akıllı ağ çeteleri (smart mobs). Online Academic Journal of Information Technology, 5(14), 61-78.
• Kubota, S., Konob, H. & Chibac, T. (2017). Possibility of exporting halal-certificated food in Hokkaido, Japan: acceptance by Malaysian consumers. International Food and Agribusiness Management Review, 20(3), 365-378.
• Kurt, A.O. (2010). Yahudilik’te koşer ve koşer ekonomisi. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(2), 103-149.
• Kurtoğlu, R. & Çiçek, B. (2013). Tüketicilerin helal ürünler hakkındaki algılama, tutum ve beklentilerini tespit etmeye yönelik bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(3), 181-205.
• Lipka, M. (2017). Muslims and Islam: key findings in the U.S. and around the World. http://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/08/09/muslims-and-islam-key-findings-in-the-u-s-and-around-the-world/, (Erişim tarihi: 16.02.2019).
• Mathew, V.N., Raudah Binti Amir Abdullahb, A.M. & Nurazizah Binti Mohamad Ismail, S. (2014). Acceptance on halal food among non-muslim consumers. Procedia - Social and Behavioral Sciences, (121), 262-271.
• Mohani, A., Hashanah, I., Haslina, H. & Mastura, Y.M. (2011). Willingness to whistle blow among Muslim consumers. Chinese Business Review, 10(2), 125-130.
• MSA National (2008). Chapter starter guide. https://static1.squarespace.com/static/5ddd910fddc8a7384d075285/t/5e83df5f9a166a1f62 f34967/1585700703952/MSA+Guidebook.pdf (Erişim tarihi: 1 Ekim 2020).
• MSA National (t.y.). Halal food guide. https://static1.squarespace.com/static/5ddd910fddc8a7384d075285/t/5e83dfa80393196c47 b9b8ed/1585700777251/Halal-Food-Guide.pdf (Erişim tarihi: 1 Ekim 2020).
• Öztürk, A. & Nart, S. (2016). Tüketicilerin helal tüketim davranışlarının belirleyicileri: planlı davranış teorisi çerçevesinde bir araştırma. International Congress on Islamic Economics and Finance, 21-23 Ekim, Sakarya/Türkiye, ICISEF 2015 Proceedings: Islamic Economics, Vol. I, (s. 219-228) içinde. (Ed. M. Asutay vd.), Sakarya: Beşiz Yayınları.
• Pamukçu, H. (2017). Konaklama işletmelerinde helâl turizm standardizasyonu önerisi. (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp.
• Regenstein, J.M., Chaudry, M.M. & Regenstein, C.E. (2003). The kosher and halal food laws. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 2(3), 111-127.
• Riaz, M.N. & Chaudry, M.M. (2004). Halal food production. Florida: CRC Press.
• Riaz, M.N. & Chaudry, M.M. (2019). Introduction. M.N. Riaz, & M.M. Chaudry (Ed.), Handbook of halal food production içinde (s. 1-5). Florida: CRC Press.
• Rohmah, H. & Fataron, Z. A. (2019). Effect analysis of trust, ease, information quality, halal product on online purchase decision of 2016-2018 batch students of Islamic economics study program in UIN Walisongo at Shopee marketplace. Journal of Digital Marketing and Halal Industry, 1(1), 1-18.
• Stackhouse, M. L. (2000). General introduction. M. L. Stackhouse & P.J. Paris (Ed.), God and globalization: religion and the powers of the common life içinde (s. 1-52). Harrisburg: Trinity Press International.
• Stencel, S., Useem, A., Miller, T. & Tisdael, S. (2009). Mapping the global Muslim population: a report on the size and distribution of the world’s Muslim population. http://www.npdata.be/Data/Godsdienst/PEW/Pew-Muslimpopulation -2009.pdf, (Erişim tarihi: 16.02.2019).
• Sülün-Ergül, H. (2013). Religious industry in halal food consumption (distrubition of knowledge). The Journal of Academic Social Science, 6(2), 831-841.
• Syukur, M. & Nimsai, S. (2018). Factors influencing the purchase intention of halal packaged food in Thailand. International Journal of Supply Chain Management, 7(4), 1-6.
• Şimşek, M. (2013). Helal belgelendirme ve SMIIC standardı. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, (22), 19-44.
• Topçuoğlu, M. & Özkul, B. (2014). Rekabet hukuku özellikle haksız rekabet açısından helal gıda sertifikası. S.D.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-26.
• Torlak, Ö. (2012). İslam ülkeleri arasında helal ürün pazarlama potansiyeli, problemleri ve çözüm önerileri. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1-9.
• Uyanık, M.Z. (2020). Helal gıda sertifikalarının fıkıh ve mevzuat açısından problemleri. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, (35), 665-678.
• Wilson, J.A.J. & Grant, J. (2013). Islamic marketing- A challenger to the classical marketing canon?. Journal of Islamic Marketing, 4(1), 7-21.
• Yusof, S. Md & Shutto, N. (2014). The development of halal food market in Japan: an exploratory study. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (121), 253-261.
• Zitelmann, A. (2003). Dünya dinleri (N. Ermiş, Çev.). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.