Identification of Parents and Hybrids with Inheritance of Some Yield Components of Bread Wheat Using Diallel Methods in Middle Anatolia Conditions

Yıl 2009, Cilt: 23 Sayı: 47, 18 - 26, 25.04.2009

Eray Tulukcu Bayram Sade

Öz

In this study, the crosses by using diallel method between six bread wheat cultivars were made in 2000-2001 grow-ing season in Konya in order to determine suitable bread wheat, parents and crosses and to obtain heritability and yield and yield components for Middle Anatolia condition. The crosses and parents were grown in 2001-2002 growing sea-son. Grain yield per plant, thousand kernel weight, heading days were measured, weighted and observed in all parents and their hybrid progenies. On each observed characters, general and specific combining ability, heterosis and heterobeltiosis, broad and narrow sense heritability were calculated by using diallel method. Correlations between characteristics were obtained. Both additive and non additive gene effects were estimated for grain yield per plant non additive gene effects and low narrow sense heritability degrees were determinated for thousand kernel weight and heading dura-tion Gerek-79 and Bolal-2973 were obtained suitable parents for grain yield per plant and early maturity. Bezostaya-1 x Dağdaş-94 observed suitable hybrid for the same characters. The mean values for heterosis and heterobeltiosis were found to be positive in grain yield per plant.

Anahtar Kelimeler

Bread Wheat, Diallel Analyses, General and Specific Combining Ability, Heritability

Diallel Melezleme Yöntemiyle Orta Anadolu Şartlarına Uygun Ekmeklik Buğday Anaç ve Melezleri ile Bazı Verim Öğelerinin Kalıtımının Belirlenmesi

Öz

Bu çalışma, 2000–2001 ve 2001–2002 yıllarında yapılmıştır. Bu çalışma diallel melezleme yöntemiyle Orta Anadolu şartlarına uygun anaç ve melezlerin belirlenmesi yanında, bazı verim öğelerinin kalıtımını ortaya çıkarmak amacıyla Konya şartların da yürütülmüştür. Çalışmanın ilk yılında melezlemeler yapılmış ve elde edilen F1 tohumları 2001–2002 üretim yılında anaçlarıyla birlikte ekilmiştir. F1 bitkileri ve anaçlar üzerinde tek bitki tane verimi, bin tane ağırlığı ve başaklanma süresi ile ilgili ölçüm, tartım ve gözlemler yapılmıştır. İncelenen özellikler için diallel analiz yöntemine göre genel ve özel kombinasyon kabiliyetleri, heterosis ve heterobeltiosis değerleri, geniş ve dar anlamda kalıtım dereceleri ortaya konmuş ve özellikler arasındaki ilişkiler tespit edilmiştir. Tek bitki tane verimi için hem eklemeli hem de eklemeli olmayan gen etkisi, bin tane ağırlığı ve başaklanma süresi için eklemeli olmayan gen etkileri ve düşük dar anlamda kalıtım dereceleri belirlenmiştir. Araştırmada tek bitki tane verimi ve erkencilik özellikleri için Gerek-79 çeşidi uygun anaç olurken, aynı özellikler için Bezostaya-1 x Dağdaş-94 uygun melez olarak dikkat çekmiştir. Heterosis ve heterobel-tiosis değerleri tek bitki tane verimi için pozitif önemli bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik Buğday, Diallel Analiz, Genel ve Özel Kombinasyon Kabiliyetleri, Kalıtım