Farklı Dozlardaki Gamma Işınlarının Yunus-90 Fasulye Çeşidinin M₁ Generasyonundaki Bazı Karakterleri Üzerine Etkileri

Yıl 1995, Cilt: 8 Sayı: 10, 18 - 25, 15.12.1995

Abdülkadir Akçin Mustafa Önder

Öz

Bu araştırma 1992 ve 1993 yıllarında "Yunus-90" bodur kuru fasulye çeşidinin bazı özellikleri üzerine farklı Gamma (15, 30, 60 ve 80 kr.) ışını dozlarının etkilerini belirlemek amacıyla Konya ekolojik şartlarında yürütülmüştür. M₁ tek bitkilerinde bitki başına dane verimi, bitki boyu, dal sayısı, bakla sayısı ve bakladaki dane sayısının ölçüm, sayım ve tartımları yapılmıştır. Farklı Gamma ışını dozlarının bitki başına dane verimi ve bazı morfolojik özellikler üzerine etkileri genellikle önemli olmuştur. En yüksek dane ağırlığı bitki başına dane verimi azalan sıra ile Kontrol, Gamma-15 ve Gamma-30 dozlarından (10.22 g/bitki, 10.09 g/bitki ve 9.71 g/bitki) elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kuru fasulye, mutasyon, seleksiyon, gamma ışını

The Effects of Different Gamma Doses on Some Characters of M₁ Generation of "Yunus-90" Dwarf Dry Bean Variety

Öz

This research was conducted to determine the effects of different Gamma (15, 30, 60 and 80 kr.) rays doses on some characters of "Yunus-90" dwarf dry bean in 1992 and 1993 years at Konya ecological conditions. In M₁ generation plant height, branch number, pod number per plant, and bean number per pod were measured or counted or weighted on M₁ generally. The effects of the different Gamma rays doses on grain yield per plant and some morphological characters were significant. The highest grain yield per plant was obtained from Control, Gamma-15 and Gamma-30 doses (10.22 g/plant, 10.09 g/plant, 9.71 g/plant).

Anahtar Kelimeler

Dry bean, mutation, selection, gamma ray

Kaynakça

• Akçin, A., Sade, B., Tamkoç, A., Önder, M., Topal, A., 1994. Gamma ve Hızlı Nötron Işını Uygulanan Buğday ve Yemeklik Dane Baklagil Çeşitlerinden Elde Edilen Mutant Popülasyonlarda Seleksiyon Islahı. TÜBİTAK Proje No : TOAG-796. Kesin Sonuç Raporu, Konya.
• Conger, B.V., Skinner, L.W., Skold, L.N., 1976. Variability for components of yield induced in soybean by seed treatment with gamma radiation fission neutrons and ethylmethane sulphanate. Crop Sci. Vol. 16. P. 233-236.
• Çağırgan, İ. ve Yıldırım, M.B., 1988. Gamma Işınları Uygulanan İki Baklagil Araç Çeşidinde Gözlenen Makro Mutasyonlar ve Bunlardan Bitki Islahında Yararlanma Olanakları. IX. Ulusal Biyoloji Kongresi, 315-326, Sivas.
• Domitt, B., Kawai, T. and Micko, A., 1984. Spectrum of mutant characters utilized in developing improved cultivars. Selection in Mutation Breeding. IAEA, Vienna, 7-31.
• Eser, D., Sağel, Z., Tutuler, M.I., Peşkırcioğlu, H., Atilla, A.S., Adak, M.S., 1991. The effect of gamma radiation doses on some characters in M₁ generation of large seeded type green lentil pu-11 cultivar. Turkish Journal of Nuclear Sciences, 16 (2).
• Gaul, H., 1963. Mutation in der Pflanzenzüchtung. 2. Pflanzenzüchtung, 50: 149-307.
• Micke, A., 1979. Use of mutation induction to alter the ontogenetic pattern of crop plants. Gamma Field Symposia, 18: 1-23. Ohmiya, Japan.
• Özbek, N., Atak, Ç., 1984. Mutagenic efficiency of gamma Irradiation in two soybeans. Turkish Journal of Nuclear Sciences. Vol. 11, No. 1, pp. 43-50.
• Sağel, Z., 1990. Varyasyon Kaynağı Olarak Mutasyon Islahı. T.A.E.K. Ankara Nükleer Tarım Araştırma Merkezi Yayınları, s. 1-21. Ankara.
• Shaikh, M.A.Q., Majid, M.A., Begum, S., Ahmed, Z.U., Bhuya, A.D., 1980. Varietal Improvement of Pulse Crops by the use of nuclear techniques. Induced Mutation for Improvement of Grain Legume Production. IAEA-TECDOC-234, p. 69-72.
• Sinha, R.P., 1989. Seed shy mutant of Lentil (Lens culinaris). Plant Breeding Abst. 061-03086.
• Vanniarajan, C., Vivekanandan, P., Ramalingam, J., 1993. Spectrum and frequency of chlorophyll and viable mutations in M₂ generation of blackgram. Crop Improvement, 20 : 2, 215-218.