Comparative Analysis of OECD Countries with WASPAS and CODAS Methods in Terms of Health Indicators

Yıl 2020, , 23 - 42, 30.04.2020

Zeynep Özgül Saygın , Nilsen Kundakcı

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.598630

Cited By: 3

Öz

Societies composed of physically and psychological healthy individuals have a good position in terms of welfare and development levels. Therefore, any improvement and development in the field of health will affect firstly individuals and then societies in good direction. The aim of this study is to obtain the rankings of 36 member countries of the OECD under the defined health indicator criteria. SWARA (Step-wise Weight Assessment Ratio Analysis) was used to determine the weights of criteria and then WASPAS (Weighted Aggregated Sum Product Assessment) and CODAS (Combinative Distance Based Assessment) which are newly proposed Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) methods in the literature were used to find the ranking of the countries. Spearman's correlation coefficient was used to determine the relationship between the obtained results.

Anahtar Kelimeler

SWARA, WASPAS, CODAS, Health Indicators, OECD Countries

WASPAS ve CODAS Yöntemleri ile OECD Ülkelerinin Sağlık Göstergeleri Açısından Kıyaslamalı Analizi

Öz

Bedenen ve ruhen iyi durumda olan sağlıklı bireylerden oluşan toplumlar, refah ve gelişmişlik düzeyleri açısından iyi bir konuma sahiptir. Bu nedenle sağlık alanında yapılacak olan her türlü iyileşme ve gelişme ilk olarak bireyleri ve daha sonra toplumları iyi yönde etkileyecektir. Bu çalışmanın amacı, OECD'ye üye olan 36 ülkenin belirlenen sağlık gösterge kriterleri altında değerlendirilerek sıralamalarının elde edilmesidir. Değerlendirmede kullanılan kriterlerin ağırlıklarını belirlemek için SWARA (Step-wise Weight Assessment Ratio Analysis) yöntemi kullanılmış daha sonra literatürde yeni geliştirilen Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden WASPAS (Weighted Aggregated Sum Product Assessment) ve CODAS (Combinative Distance-Based Assessment) kullanılarak ülkelerin sıralama sonucunda nerede yer aldıkları belirlenmiştir. Kullanılan yöntemler sonucu elde edilen sıralamalar arasındaki ilişkiyi belirlemek için Spearman korelasyon katsayısından yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

SWARA, WASPAS, CODAS, Sağlık Göstergeleri, OECD Ülkeleri

Kaynakça

• Afonso, A., St Aubyn, M. (2005) ''Non-Parametric Approaches to Education and Health Efficiency in OECD Countries'', Journal of Applied Economics 8(2), s.227-246.
• Akçakanat Ö., Eren H., Aksoy E., Ömürbek V. (2017) ''Bankacılık Sektöründe ENTROPI Ve WASPAS Yöntemleri ile Performans Değerlendirmesi'', Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 22(2), s.285-300.
• Aslan, Ş. Uyar, S. (2016) ''Sağlık Hizmetleri Açısından Göstergelerin Önemi: Bozkır İlçesi Örneği'', Uluslararası Sempozyum: Geçmişten Günümüze Bozkır, s.1129-1142.
• Aytaç Adalı, E. (2016) ''Personnel Selection in Health Sector with EVAMIX and TODIM Methods'', Alphanumeric Journal 4(2), s.69-84.
• Aytaç Adalı, E., Tuş Işık, A. (2017) ''Bir Tedarikçi Seçim Problemi için SWARA ve WASPAS Yöntemlerine Dayanan Karar Verme Yaklaşımı'', International Review of Economics and Management 5(4), s.56-77.
• Aytekin, A. (2016) ''Hastaların Hastane Tercihinde Etkili Kriterler ve Hastanelerin MULTIMOORA ile Sıralanması: Eskişehir Örneği'', İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi 4(4), s.134-143.
• Ayyıldız, E., Demirci, E. (2018) ''Türkiye'de Yer Alan Şehirlerin Yaşam Kalitelerinin SWARA Entegreli TOPSIS Yöntemi ile Belirlenmesi'', Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 30, s.67-87.
• Ayyıldız, E., Murat, M. (2017) ''Türkiye’de Yer Alan Şehirlerin Eğitim Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Kullanılarak Belirlenmesi'', Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi 10(2), s.255-267.
• Badi, I., Ballem, M., Shetwan, A. (2018) ''Site Selection Of Desalination Plant in Libya by Using Combinative Distance-Based Assessment (CODAS) Method'', International Journal for Quality Research 12(3), 609-623.
• Badi, I.A., Abdulshahed, A.M., Shetwan, A.G. (2017) ''Supplier Selection Using Combinative Distance-Based Assessment (CODAS) Method for Multi-Criteria Decision-Making'', The 1st International Conference on Management, Engineering and Environment, s.27-37.
• Baušys, R., Juodagalvienė, B. (2017) ''Garage Location Sselection for Residential House by WASPAS-SVNS method'', Journal of Civil Engineering and Management 23(3), s.421-429.
• Boz, C., Önder, E. (2017) ''OECD Ülkelerinin Sağlık Sistemi Performanslarının Değerlendirilmesi'', Sosyal Güvence Dergisi 11, s.24-61.
• Bulut, T., Durur, G. (2017) ''Türkiye’nin Sağlık Turizm Performansının TOPSIS Yöntemiyle Değerlendirilmesi'', Sağlık ve Sosyal Politikalara Bakış Dergisi 1,s.82-99.
• Can, G.F., Delice, E.K., Cansu, B. (2017) ''Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımıyla Oturma Düzeneği Seçimi'', Mühendislik Bilimleri ve Tasarımı Dergisi 5, s.213-225.
• Chakraborty, S., Bhattacharyya, O., Zavadskas, E.K., Antucheviciene, J. (2015) ''Application of WASPAS Method as an Optimization Tool in Non-traditional Machining Processes'', Information Technology and Control 44(1), s.77-88.
• Chakraborty, S., Zavadskas, E.K. (2014) ''Applications of WASPAS Method in Manufacturing Decision Making'', Informatica 25(1), s.1-20.
• Cihan, Ş., Ayan, E., Eren, T., Topal, T., Yıldırım, E.K. (2017) ''Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ile Ekokardiyografi Cihazı Seçiminin Yapılması'', HSP 4(1), s.41-49.
• Çakır, E. (2017) ''Kentsel Dönüşüm Kapsamında Müteahhit Firmanın SWARA- Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Seçilmesi'', Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi 2(6), s.79-95.
• Çakır, E. (2018) ''Elektronik Belge Yönetim Sistemi (EBYS) Yazılımı Seçiminde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri: Bir Belediye Örneği'', Business, Economics and Management Research Journal- BEMAREJ 1(1), s.15-30.
• Çakır, E., Akar, G. S. (2017) '' Bütünleşik TOPSIS ve SWARA Yöntemi ile Makine Seçimi: Bir Üretim İşletmesinde Uygulama'', International Journal of Akademic Value Studies 3(13), s.206-216.
• Çakır, E., Akel, G., Doğaner, M. (2018) ''Türkiye’de Faaliyet Gösteren Özel Alışveriş Sitelerinin Bütünleşik SWARA-WASPAS Yöntemi ile Değerlendirilmesi'', UİİİD-IJEAS 18, s.599-616.
• Çakır,E., Karabıyık, K.B. (2017) ''Bütünleşik SWARA-COPRAS Yöntemi Kullanarak Bulut Depolama Hizmet Sağlayıcılarının Değerlendirilmesi'', Bilişim Teknolojileri Dergisi 10(4), s.417-434.
• Ghorshi Nezhad, M.R., Zolfani, S.H., Moztarzadeh, F., Zavadskas, E.K., Bahrami, M. (2015).''Planning the Priority of High Tech Industries based on SWARA-WASPAS Methodology: The Case of the Nano Technology in İran'',Ekonomska istrazivanja 28(1), s.1111-1137.
• Gül, M., Çelik, E., Güneri, A.F., Gümüş, A.T. (2012) ''Simülasyon ile Bütünleşik Çok Kriterli Karar Verme: Bir Hastane Acil Departmanı İçin Senaryo Seçimi Uygulaması'', İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 11(22), s.1-18.
• Hajrahimi, N., Dehaghani, S., Sheikhtaheri, A. (2013) ''Health Information Security: A Case Study of Three Selected Medical Centers in Iran'', Acta Informatica Medica 21(1), s.42-45.
• Kalhor, R., Asefzadeh, S., Ghamari, F. (2016) "Ranking Eastern Mediterranean Region Countries (EMRO) Based on the Health Impact Indicators Using Multi-criteria Decision Approach", Journal of Biology and Today's World 5(12), s.213-217.
• Karabašević, D., Stanujkić, D., Urošević, S., Maksimović, M.(2016) ''An Approach to Personnel Selection based on SWARA and WASPAS Methods'', Journal of Economics, Management and Informatics 7(1), s.1-11.
• Keršulienė, V., Zavadskas, E. K., Turskis, Z. (2010) ''Selection of Rational Dispute Resolution Method by Applying New Step-Wise Weight Assessment Ratio Analysis (SWARA)'', Journal of Business Economics and Management 11(2), s.243-258.
• Kesgin, C., Topuzoğlu A. (2006) “Sağlığın Tanımı; Başaçıkma”, Journal of İstanbul Kültür University 4(3), s.47-49.
• Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E.K., Turskis, Z., Antucheviciene, J. (2016) ''A New Combinative Distance-Based Assessment (CODAS) Method for Multi-Criteria Decision-Making'', Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research 3(50), s.25-44.
• Kocaman, A.M., Mutlu, E.M., Bayraktar, D., Araz, Ö.M. (2012) “OECD Ülkelerinin Sağlık Sistemlerinin Etkinlik Analizi’’, Endüstri Mühendisliği Dergisi 23(4), s.14-31.
• Kuo, R., Wu Y., Hsu T., Chen L. (2011) ''Improving Outpatient Services for Elderly Patients in Taiwan: A Qualitative Study'', Archives of Gerontology and Geriatrics 53(2), s.209-217.
• Mathew, M., Sahu S. (2018) ''Comparison of New Multi-Criteria Decision Making Methods for Material Handling Equipment Selection'', Management Science Letters 8, s.139-150.
• Mohamed Riyazh Khan, A., Rajamanoharane, S., Prasad, P. (2012) ''Service Quality Performance Measurement Management in Corporate Hospitals Using Analytical Hierarchy Process'', International Journal of Manufacturing Technology and Management 26(1-4), s.196-212.
• OECD (2018). Avrupa Birliği Sağlık İstatistikleri ve Türkiye, https://www.saglikaktuel.com/d/file/35c966a9f1d343909d4d0858bec69333.pdf (8.11.2018).
• Önder, E., Önder, G., Kuvat, Ö., Taş, N. (2014) ''Identifying the Importance Level of Factors Influencing the Selection of Nursing as a Career Choice Using AHP: Survey to Compare the Precedence of Private Vocational High School Nursing Students and Their Parents'', Procedia-Social and Behavioral Sciences 122, s.398-404.
• Özbek, A. (2017) Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel ile Problem Çözümü, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Özkan, A. (2013) ''Evaluation of Healthcare Waste Treatment/Disposal Alternatives by Using Multi-Criteria Decision-Making Techniques'', Waste Management and Research 31(2), s.141-149.
• Ruzgys, A., Volvačiovas, R., Ignatavičius, Č., Turskis, Z. (2014) ''Integrated Evaluation of External Wall Insulation in Residential Buildings Using SWARA-TODIM MCDM Method'', Journal of Civil Engineering and Management 20(1), s.103-110.
• Shieh, J., Wu, H., Huang, K. (2010) ''A DEMATEL Method in Identifying Key Success Factors of Hospital Service Quality'', Knowledge-Based Systems 23(3), s.277-282.
• Stanujkic, D., Karabašević, D., Zavadskas, K.E. (2015) ''A Framework for the Selection of a Packaging Design based on the SWARA Method'' Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics 26(2), s.181-187.
• Şener, M., Yiğit, V. (2017) ''Sağlık Sistemlerinin Teknik Verimliliği: OECD Ülkeleri Üzerinde Bir Araştırma'', Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1(26), s.266-290.
• Taghipour, S., Banjevic, D., Jardine, A.S. (2011) ''Prioritization of Medical Equipment for Maintenance Decisions'', Journal of the Operational Research Society 62(9), s.1666-1687.
• Tang, L. (2013) ''Helping the Decision Maker Effectively Promote Various Experts Views into Various Optimal Solutions to China's Institutional Problem of Health Care Provider Selection through the Organization of a Pilot Health Care Provider Research System, Health Research Policy and Systems 11(1), s.1-20.
• Tayalı, H.A. (2017) ''Tedarikçi Seçiminde WASPAS Yöntemi'', Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 5(47), s.368-380.
• Topaloglu, H., Gumussoy, C., Bayraktaroglu, A., Calisir, F. (2012) ''The Relative Importance of Usability and Functionality Factors for E-Health Web Sites'', Human Factors and Ergonomics in Manufacturing 19(6), s.336-345.
• Tuş Işık, A., Aytaç Adalı. E. (2016) ''A New Integrated Desicion Making Approach Based on SWARA and OCRA Methods for the Hotel Sellection Problem'', Int. J. Advanced Operations Management 8(2), s.140-151.
• Türeli, N.Ş., Davraz, G.M. (2016) ''Hizmet Sektöründeki Personelin Seçiminde AHP ve VIKOR Yönteminin Kullanımı: Özel Hastaneler Açısından Bir İnceleme'', The Journal of Academic Social Science Studies 44, s.249-262.
• Türkoğlu, S.P. (2018) ''Avrupa Ülkelerinin Sağlık Göstergelerinin TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi'', AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 18(1), s.65-78.
• Uyan, M., Yalpır, Ş. (2016) ''Çok Kriterli Karar Verme Modeli ve CBS Entegrasyonu ile Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesislerinin Yer Seçimi'', Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 6, s.642-654.
• Vesković, S., Stević, Ž. Stojić, G., Vasiljević, M., Milinković, S. (2018) ''Evaluation of the Railway Management Model by Using A New Integrated Model DELPHI-SWARA-MABAC'', Decision Making: Applications in Management and Engineering 1(2), s.34-50.
• Whiting D. R., Guariguata L., Weil C., Shaw J. (2011). ''Diabetes Atlas: IDF Diabetes Atlas: Global Estimates of the Prevalence of Diabetes for 2011 and 2030'', Diabetes Research and Clinical Practice 94(3), s.311-321.
• Wollmann, D., Steiner, M., Vieira, G., Steiner, P. (2014) ''Details of the Analytic Hierarchy Process Technique for the Evaluation of Health Insurance Companies'', Producao 24(3), s.583-593.
• Word Healty Organization (2018). https://www.who.int/gho/countries/en/ (31.10.2018).
• Yurdoğlu, H., Kundakcı, N. (2017) ''SWARA ve WASPAS Yöntemleri ile Sunucu Seçimi'', Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 20(38), s.161-173.
• Zavadskas, E.K., Kalibatas, D., Kalibatiene, D. (2016) ''A Multi-Attribute Assessment Using WASPAS for Choosing an Optimal Indoor Environment'', Archives of Civil and Mechanical Engineering, 76-85.
• Zavadskas, E. K., Turskis, Z., Antucheviciene, J., Zakarevicius, A. (2012) ''Optimization of Weighted Aggregated Sum Product Assessment'', Elektronika ir Elektrotechnika 122(6), s.3–6.
• Zolfani, H.S., Zavadskas, K.E. (2013) ''Sustainable Development of Rural Areas’ Building Structures Based on Local Climate'', Procedia Engineering 57, s.1295-1301.
• Zolfani, H.S., Zavadskas, K.E., Turkish, Z. (2013) ''Design of Products with Both International and Local Perspectives based on Yin-Yang Balance Theory and Swara Method'', Economic Research-Ekonomska Istraživanja 26(2), s.153-166.
• Zolfani, S. H., Bahrami, M. (2014) ''Investment Prioritizing in High Tech Industries based on SWARA-COPRAS Approach'', Technological and Economic Development of Economy 20(3), s.534-553.