Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Fiyatlama Rejimi ve Riskli Sigortalılar Havuzuna İlişkin Değerlendirme

Yıl 2020, , 358 - 371, 30.04.2020

Muharrem Umut

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.667566

Öz

Türk sigortacılık sektöründe sorumluluk sigortalarının payı ve önemi dünya uygulamalarına benzer şekilde gittikçe artmaktadır. Sorumluluk sigortalarındaki Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının (zorunlu trafik sigortasının) yeri ise hayati önemdedir. Sigortalılar için yaptırılması ve sigorta şirketleri için de sunulması zorunluluğu bulunan zorunlu trafik sigortasının, gerek sigorta şirketlerinin portföylerindeki ağırlığı gerekse ülkemizdeki yaygınlığına bağlı olarak bilinirliği en fazla olan sigorta türüdür. Bu nedenle, kamu otoritesince bu sigortaya yönelik yapılan herhangi bir müdahale sonucunda ilgili tüm taraflardan olumlu veya olumsuz tepkiler alınmakta ve uzun süre tartışılmaktadır. Söz konusu sigortada duyarlılığın en fazla oluştuğu, diğer ifadeyle en çok tepkilere neden olduğu konu ise şüphesiz fiyat seviyesidir. Fiyat seviyesine bağlı olarak zaman içinde kamu otoritesince çeşitli müdahale ve düzenlemeler yapılmış olup temel amacı, primlerin makul oranlara getirilmesi olmuştur. Nitekim 2015 yılı ve sonrasında fiyatlarda yaşanan yükselişler sonucu, önce 2017 yılında zorunlu trafik sigortası primlerinde tavan fiyatlar belirlenmiş, sonrasında ise riskli sigortalılar için bir havuz oluşturulmuştur. Bu çalışmada, Türk Sigortacılık sektöründe önemli bir yere ve paya sahip olan ve sigorta türü bakımından ülkemizde en fazla yaygınlığı haiz zorunlu trafik sigortasının mahiyetine, kapsamına ve sunduğu teminatlara yer verilmiş, serbest tarifeye geçişle birlikte zaman içinde sigorta fiyatlarında yaşanan dalgalanmalara bağlı olarak kamu otoritesince yapılan müdahalelere ve düzenlemelere nedenleriyle birlikte yer verilmiştir. Daha sonra, son zamanlarda yaşanan fiyat yükselişlerine yönelik olarak kamu otoritesince getirilen tavan fiyat ve riskli sigortalılar havuzu uygulamalarına ilişkin açıklamalarda bulunularak gelecek dönemlerdeki olası etkileri değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Türk Sigortacılık Sektörü, Zorunlu Trafik Sigortası, Kamu Otoritesi, Tavan Fiyat, Riskli Sigortalılar Havzu

The Pricing Rejime Of Highways Motor Vehicles Compulsory Third Party Liability Insurance And An Assessment On The Risky-Insureds Pool

Öz

The share and importance of liability insurances in the Turkish insurance sector is increasing in a manner similar to the world practices. The place of Motor Vehicles Compulsory Third Party Liability Insurance (compulsory traffic insurance) in the liability insurance is vital as well. Being mandatory for the insured and submitted by the insurers, it is the type of insurance that has the highest awareness depending upon both the weight of the insurance companies in their portfolios and the prevalence in our country. Therefore, as a result of any intervention by the public authority against this insurance, positive or negative responses are received from all parties related and discussed for a long time in public. The issue in which the sensitivity occurs the most in the mentioned insurance, in other words, causes the most reactions is undoubtedly the price level. Depending on the price level, various interventions and regulations were made by the public authority over time, which their purpose was to bring the premiums to reasonable rate. In fact, as a result of price increases in 2015 and after, ceiling prices were determined first in the insurance premiums in 2017 and then pool was established for risky-insured people. In this study, the nature, scope and provided coverages of the insurance, having a big share in Turkish Insurance sector and the most prevalence in terms of insurance type, has been included. Furthermore, the interventions and regulations due to the fluctuations in insurance prices in time with the transition to the free tariff are included with their reasons. Then, the possible effects in the future periods were evaluated by making explainations about iplementations of the ceiling price and the pool of risky insurers introduced by the public authority for the recent price increases. 

Anahtar Kelimeler

Turkish insurance sector, Compulsory third party liability insurance, Public authority, Ceiling-price, Risky insureds pool

Kaynakça

• Bağrıaçık, Safiye Nur, (2016), Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Sigortacının Sorumluluğu. Baykal, Kemal Burak ve Bülbül, Serpil Ergün, (2016), “Türkiye’de Trafik Sigortalarında Optimal Ödül-Ceza Sistemi Tasarımı: İyi Risk/Kötü Risk Modeli”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8 (14), s. 17-31. Karasu, Rauf, (2016), Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası), Yetkin:Ankara Kayıhan, Şaban, (2016), “Zorunlu mali mesuliyet sigortasında (ZMMS= Trafik sigortası) sigorta ettirenin kendi tam kusuru ile vefatı halinde mirasçıların üçüncü kişi sıfatıyla müteveffanın sigortacısına başvurmaları durumuna ilişkin hukuki düşünceler.”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(1) s. 251-263. Milli Reasürans T.A.Ş., (2004), Açıklamalı Sigorta ve Reasürans Terimleri Sözlüğü, (1. Baskı), Ceyma:İstanbul. Sarı, Özlem Güldoğan, (2010), “Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Uygulamaları Işığında Hasar Analizi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edilmiştir. (Tez no: 274551). Temur, Abdülnaim, (2018), “Türkiye’de Trafik Sigortalarının Branş Karlılığını Etkileyen Faktörler ve Bu Faktörlerin Sigorta Sektörü Karlılığına Etkisi”, Akademik Hassasiyetleri, 5(10), s. 305-330. Tunç, Cüneyt ve Akpınar, Özgür, (2018), “Zorunlu Trafik Sigortasındaki Mevzuat Kaynaklı Değişikliklerin Prim Üretimine Etkisinin Analizi”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), s. 221-236. Ulaş, Işıl, (1992), Uygulamalı Sigorta Hukuku Mal ve Sorumluluk Sigortaları, Turhan:Ankara. Ünan, Samim ve Baysal, Başak, (2012), “Trafik Kazası Sebebiyle Destekten Yoksun Kalanların Araç İşletenin Sorumluluk Sigortacısına Yönelttiği İstemlerle İlgili Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu XXVI, Bildiriler – Tartışmalar. Bankacılık ve Ticaret H. Araş, E, s.99-124. Yalçınkaya, Aslıhan, (2019), “Genel Hatları İle Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası, Ankara Barosu Dergisi, 1.
• İNTERNET KAYNAKLARI Çelik, Ahmet, (2019), “Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası”, Erişim Tarihi: 27.02.2019 http://www.tazminathukuku.com/arastirma-yazilari/zorunlu-mali-sorumluluk-sigortasi-trafik-sigortasi.htm Doğan, Noyan, (2017), “Trafik Sigortasına Tavan Fiyat”, Erişim Tarihi 17.02.2019. http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/noyan-dogan/trafik-sigortasina-tavan-fiyat-40400469 Editör, (2015), “Zorunlu Trafik Sigorta Ücretleri Aşırı Yükseldi, Erişim Tarihi: 27.02.2019. http://yenierdekgazetesi.com/haber/zorunlu-trafik-sigorta-ucretleri-asiri-yukseldi-17328.html Editör, (2016), “Bir yılda trafik sigortasına yüzde 129 zam olur mu?” Erişim Tarihi: 27.02.2019. https://www.memurlar.net/haber/566126/bir-yilda-trafik-sigortasina-yuzde-129-zam-olur-mu.html Editör, (2017), “Trafik Sigortasında Tavan Fiyat Uygulaması”, Erişim Tarihi: 17.02.2019. https://www.ensonhaber.com/trafik-sigortasinda-tavan-fiyat-uygulamasi-2017-03-20.html Güvence Hesabı, https://www.guvencehesabi.org.tr/ Hazine ve Maliye Bakanlığı, (2019), Erişim Tarihi 20.02.2019. https://www.hmb.gov.tr/sigortacilik-ve-ozel-emeklilik-mevzuat Hazine ve Maliye Bakanlığının 2015/55 sayılı Genelgesi, Erişim Tarihi: 17.02.2019. https://www.tsb.org.tr/images/Documents/2015-55%20Say%C4%B1l%C4%B1%20Genelge.pdf Hazine ve Maliye Bakanlığının 2017/1 sayılı Genelgesi, Erişim Tarihi 17.02.2019. https://www.tsb.org.tr/images/Documents/2017-1%20Genrlgr.pdf Insurance Information Institute, Erişim Tarihi: 24.03.2019. https://www.iii.org/publications/a-firm-foundation-how-insurance-supports-the-economy/a-50-state-commitment/residual-markets International Actuarial of Association, Erişim Tarihi: 24.03.2019, http://www.actuaries.org/FUND/Turkey_2017/Presentations/FBois_MotorInsurancePools.pdf Kantar, C. (2013), “Sigorta Şirketlerinin Bedeni Hasar Çıkmazı”, Erişim Tarihi: 15.02.2019. https://www.dunya.com/kose-yazisi/sigorta-sirketlerinin-quotbedeni-hasarquot-cikmazi/17517 Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları İlgili Genel Şartları https://www.tsb.org.tr/EditHtmlModule.aspx?pageID=1080&mid=3084 Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Tarife Uygulama Esasları Hakkında Yönetmelik: https://www.tsb.org.tr/default.aspx?pageID=654&yid=6 PIAM, Erişim Tarihi: 25.03.2019, http://www.piam.org.my/media/annual-reports/annual-report-2010/malaysian-motor-insurance-pool-mmip/ Price Waterhouse Coopers, PWC, “The Italian Insurance Market”, Erişim Tarihi: 24.03.2019. http://www.ice-tokyo.or.jp/wp-content/uploads/2017/05/201609insurancePWC.pdf Rekabet Kurumu, Erişim Tarihi: 17.02.2019, https://www.rekabet.gov.tr/tr/Guncel/trafik-sigortasi-pazarinda-faaliyet-gost-e99dc8134905416eb2a3365f6e4ff423?AspxAutoDetectCookieSupport=1 Resmi Gazete, “Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Primlerine İlişkin Genelge”: https://www.tsb.org.tr/images/Documents/2017-1%20Genrlgr.pdf Resmi Gazete “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Sermaye Yeterliliklerinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”: http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home= Resmi Gazete, Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Tarife Uygulama Esasları Hakkında Yönetmelikle Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik: http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home= Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi: www.sbm.org.tr Sigortam.net, (2016), “Trafik Sigortası Fiyatları Neden Artıyor?”, Erişim Tarihi: 18.03.2019. https://www.sigortam.net/trafik-sigortasi/trafik-sigortasi-fiyatlari-neden-artiyor Sisk, A. (2018), “What Is Risk Pooling in Insurance?”, Erişim Tarihi: 12.03.2019. https://bizfluent.com/about-6521384-risk-pooling-insurance-.html Special Insurance Systems For Motor Vehicle Liability In Belgium And The Netherlands, Erişim Tarihi: 25.03.2019,http://www.iuscommune.eu/html/activities/2013/2013-11-28/workshop9a_De_Mot_and_Faure.pdf Özkap, Seval, (2016), “Poliçeler Artık Ehliyete Özel Olacak”, Erişim Tarihi: 20.02.2019. https://www.sigortamedya.com.tr/policeler-artik-ehliyete-ozel-olacak/ Türkiye İstatistik Kurumu, Erişim Tarihi: 20.02.2019. http://tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist Türkiye Sigorta Birliği, Erişim Tarihi: 17.02.2019. https://www.tsb.org.tr/images/Documents/Azami%20Prim2.pdf Türkiye Sigorta Birliği, Erişim Tarihi: 24.02.2019, https://www.tsb.org.tr/EditHtmlModule.aspx?pageID=1080&mid=3084 Türkiye Sigorta Birliği, Erişim Tarihi: 25.02.2019, https://www.tsb.org.tr/default.aspx?pageID=654&yid=6 Türkiye Sigorta Birliği, Erişim Tarihi: 27.02.2019, https://www.tsb.org.tr/images/Documents/2017-1%20Genrlgr.pdf Türkiye Sigorta Birliği, Erişim Tarihi: 01.03.2019, https://www.tsb.org.tr/resmi-istatistikler.aspx?pageID=909 Türkiye Sigorta Birliği, Erişim Tarihi: 03.03.2019, https://www.tsb.org.tr/mulga-kanun-genelge-teblig-ve-sektor-duyurulari.aspx?pageID=1128#1443 Türkiye Sigorta Birliği, Erişim Tarihi: 05.03.2019, https://www.tsb.org.tr/images/Documents/2015-55%20Say%C4%B1l%C4%B1%20Genelge.pdf 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu: https://www.tsb.org.tr/Document/Yonetmelikler/Trafik%20Kanunu_18072018.pdf 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu: https://www.tsb.org.tr/Document/Yonetmelikler/1.5.5684.pdf https://www.memurlar.net/haber/566126/bir-yilda-trafik-sigortasina-yuzde-129-zam-olur-mu.html