The Effect of Chess Instruction on the Concentration Skills of Preschool Children

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 2, 481 - 489, 30.11.2019

Selma Tatlıpınar Hüseyin Serçe

Öz

The aim of this
research is to examine the effect of preschool chess instruction on the
concentration skills of children and to find out whether this instruction is
more effective in five- or six-year-old groups. Accordingly, nonequivalent
control group design, one of the quasi-experimental models, was adopted in the
research. The study was conducted with four groups of students attending early
childhood education in a state kindergarten in Beyşehir, a district in the city
of Konya, Turkey. A total of 72 students participated in the study. In the
five-year-old group, 18 students were in the experimental group and 18 students
in the control group. Similarly, in the six-year-old group, 18 students were in
the experimental group, and 18 students in the control group. Personal
Information Form and FTF-K Concentration Test were used as data collection
tools in the research. The preschool chess curriculum designed by the
researchers was applied to the experimental groups of five- and six-year-olds,
3 lessons per week for 10 weeks. Independent samples t-test was used to
determine whether the differences between the FTF-K test scores in the
pre-test, post-test and delayed post-test were significant. The findings of the
research indicated that chess instruction; (a) significantly enhanced the
concentration skills of both five- and six-year-old groups; (b) did not create
a significant difference between the five- and six-year-old groups in terms of
their concentration skills. As a result, it can be argued that chess
instruction in preschool period can provide positive contributions to the
concentration skills of five- and six-year-old children.

Anahtar Kelimeler

Preschool Education, Chess Instruction, Concentration

Satranç Öğretiminin Okul Öncesi Çocukların Dikkat Toplama Becerilerine Etkisi

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi dönemde uygulanan satranç
öğretiminin çocukların dikkat toplama becerilerine etkisini incelemek ve bu
çerçevede yapılan öğretimin beş yaş gruplarında mı yoksa altı yaş gruplarında
mı daha etkili olduğunu ortaya koymaktır. Bu kapsamda çalışma yarı deneme
modellerinden eşitlenmemiş kontrol gruplu desene göre gerçekleştirilmiştir.
Araştırma, Konya ili Beyşehir ilçesinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bir
anaokulunda erken çocukluk eğitimine devam eden dört grup öğrenci ile
yapılmıştır. Beş yaş deney grubunda 18, kontrol grubunda 18; altı yaş deney
grubunda 18, kontrol grubunda 18 olmak üzere toplam 72 öğrenci çalışma grubunda
yer almıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu ve
FTF-K Dikkat Toplama Testi kullanılmıştır. Çalışmada araştırmacılar tarafından
hazırlanan okul öncesi satranç programı, 10 hafta boyunca haftada 3 ders saati
olmak üzere beş yaş ve altı yaş deney gruplarına uygulanmıştır. FTF-K testi ön
test, son test ve izleme testi puanları arasındaki karşılaştırmalarda farkın
anlamlı olup olmadığını sınamak için ilişkisiz örneklemler t-testi
kullanılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda uygulanan satranç
öğretiminin; (a) hem beş yaş hem de altı yaş deney grubunda çocukların dikkat
toplama becerilerini anlamlı düzeyde arttırdığı; (b) beş yaş deney grubu ile
altı yaş deney grubu arasında dikkat toplama becerileri açısından anlamlı bir
fark oluşturmadığı bulunmuştur. Sonuç olarak, okul öncesi dönemde satranç
öğretiminin beş ve altı yaşındaki çocukların dikkat toplama becerilerine olumlu
katkılar sağlayabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Eğitimi, Satranç Öğretimi

Kaynakça

• Akay, K. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarına verilen satranç eğitiminin bilişsel ve sosyal davranışa etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Ashley, M. (2005). Chess for success: Using an old game to build new strengths in children and teens. New York: Broadway Books.
• Büyükaşık, E. (2017). Ortaokul öğrencilerinin problem çözmeye yönelik tutumları ile satranç bilgisi seviyeleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2010). Sosyal bilimler için istatistik (6. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Chandler, M. ve Milligan, H. (2004). Chess for children. London: Gambit Publications.
• Çubukcu, A. ve Kahraman, P. B. (2018). Okulöncesi dönem çocuklarının problem çözme becerilerinin satranç eğitimi alma durumlarına göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43 (43), 51-61.
• Demirova, G. (2008). Piyano eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin dikkat toplama yetisine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Doğru, S. S. Y. ve Saltalı N. D. (2011). Erken çocukluk döneminde özel eğitim (2. bs.). Ankara: Maya Akademi Yayınevi.
• Erdemir, E. S. (2018). Tecrübeli satranç oyuncuları ve satranca yeni başlayan bireylerin kognitif fonksiyonları ve duygusal durumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Manisa.
• Erdoğan, İ. (2009). Okul öncesi dönemde satranç öğretiminde geleneksel ve bilgisayar destekli öğretim yöntemlerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Erhan, E., Hazar, M. ve Tekin, M. (2009). Satranç oynayan ve oynamayan ilköğretim öğrencilerinin problem çözme becerilerinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(2), 1-8.
• George, D. ve Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference (11. bs.). Boston: Allyn & Bacon, USA.
• Gündüz, F. ve Çalışkan, M. (2013). 60-66, 66-72, 72-84 aylık çocukların okul olgunluk ve okuma yazma becerilerini kazanma düzeylerinin incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8(8), 379-398.
• Güneş, G. ve Tuğrul, B. (2017). Is chess just a game, or is it a mirror that reflects the child’s inner world? International Journal of Research in Education and Science, 3(2), 438-451.
• Gözalan Alkan, E. ve Koçak, N. (2018). Oyun temelli dikkat eğitim programının 5-6 yaş çocukların dikkat toplama beceri düzeylerine etkisinin incelenmesi. International Journal of Education Sciences and Learning Technology, 1(1), 9-15.
• Işıkgöz, E. (2016). Analysis on math success of secondary school students playing and not playing chess (Sakarya province sample). International Journal of Human Sciences, 13(1), 1689-1699.
• Karaduman, D. (2004). Dikkat toplama eğitim programının ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin dikkat toplama düzeyi, benlik algısı ve başarı düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (19. bs.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kayılı, G. ve Arı, R. (2011). Examination of the effects of the Montessori Method on preschool children’s readiness to primary education. Educational Sciences: Theory and Practice, 11(4), 2104-2109.
• Kaymak, S. (1995). Yuvaya giden beş yaşındaki çocuklarla dikkat toplama çalışmaları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kaymak, S. (2003). Dikkat toplama eğitimi programının ilköğretim 2. ve 3. sınıf öğrencilerinin dikkat toplama becerilerinin geliştirilmesine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kaymak Özmen, S. (2006). Dikkat toplama becerisini geliştirici etkinlikler: Okul öncesi (1. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kaymak Özmen, S. (2011). Dikkat toplama becerisini geliştirici etkinlikler: İlköğretim 1., 2. ve 3. sınıf (2. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kaynar, F. (2014). Erken çocukluk döneminde verilen satranç eğitiminin ilkokula hazır bulunuşluğa etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Kazemi, F., Yektayar, M. ve Abad, A. M. B. (2012). Investigation the impact of chess play on developing meta-cognitive ability and math problem-solving power of students at different levels of education. Procedia: Social and Behavioral Sciences, 32, 372-379.
• Koçyiğit, S., Kayılı, G. ve Erbay, F. (2010). Montessori yönteminin beş–altı yaş çocuklarının dikkat toplama becerilerine etkisinin incelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 35(371), 16-21.
• Kulaç O. (1991). Satranç öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Türkiye Satranç Federasyonu Yayınları.
• Kulaç, O. (2006). Başlangıç düzeyi satranç ders kitabı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kuşcu, Ö. (2010). Orff-schulwerk yaklaşımı ile yapılan müzik etkinliklerinin okulöncesi dönemdeki çocuklarının dikkat becerilerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kuşcu, Ö. ve Barışeri, N. (2012). The effect of music activities with orff-schulwerk approach on the attention skills of preschool children. Journal of Teaching and Education, 1(6), 271-281.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2006). İlköğretim satranç dersi öğretim programı ve kılavuzu 1-8. sınıflar. Ankara: MEB Yayınları.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2012). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• Oktay, A. (2002). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem (4. bs.). İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Olgaç, K. (2001). Satranç öğrenelim (7. bs.). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Özdoğan, B. (2001). Altı-on iki yaşlarındaki çocukların eğitimi ve okul başarıları. Eğitim ve Bilim, 26(120), 3-7.
• Özdoğan, B. (2014). Çocuk ve oyun (Genişletilmiş 6. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Öztürk, B. (1999). Öğrenme ve öğretmede dikkat. Milli Eğitim Dergisi, 144, 51-58.
• Pişkin, A. (2015). Dikkat toplama eğitimi programının ilkokul 2. sınıf öğrencilerinin dikkat toplama becerilerinin gelişmesine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Kayseri.
• Poyraz, H. ve Dere, H. (2003). Okulöncesi eğitiminin ilke ve yöntemleri (2. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ruff, H. A. ve Rothbart, M. K. (1996). Attention in early development: Themes and variations. New York: Oxford University Press.
• Sadık, R. (2006). İlköğretim 4. ve 5. sınıf satranç bilen öğrenciler ile satranç bilmeyen öğrencilerin doğal sayılara ilişkin dört işlem ve problem çözme başarılarının karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Sala, G., Gorini, A. ve Pravettoni, G. (2015). Mathematical problem-solving abilities and chess: An experimental study on young pupils. Sage Open, 5(3), 1-9.
• Seçer, Z. ve Kaymak Özmen, S. (2015). Dikkat toplamayı geliştirici etkinliklerin içtepisel okul öncesi çocukların düşünme ve dikkat toplama becerilerine etkisi. K. Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1803–1816.
• Sığırtmaç, A. D. (2012). Does chess training affect conceptual development of six-year-old children in Turkey? Early Child Development and Care, 182(6), 797-806.
• Sığırtmaç, A. D. (2016). An investigation on the effectiveness of chess training on creativity and theory of mind development at early childhood. Educational Research and Reviews, 11(11), 1056-1063.
• Suetin, A. (1994). Satrançta ustalık dersleri (S. Palavan ve Ü. Ünkan, Çev). İstanbul: İnkilap Kitabevi.
• Tekneci, S. S. (2009). Okul öncesi dönemde alınan satranç eğitiminin ilköğretim birinci sınıf öğrencilerin matematik becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Trinchero, R. ve Sala, G. (2016). Chess training and mathematical problem-solving: The role of teaching heuristics in transfer of learning. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 12(3), 655-668.
• Uskan, C. (2011). Dikkat eksikliği bozukluğu olan 8-10 yaşındaki çocukların dikkat becerilerini geliştirmeye dayalı bir programın etkililiğinin sınanması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Yavuz, K. (2014). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların dikkat becerilerini geliştirmeye yönelik eğitim programının etkililiğinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Yaycı, L. (2007). İlköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinde seçici ve yoğunlaştırılmış dikkat becerilerini geliştirmeye dayalı bir programın etkililiğinin sınanması (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yurttaş, M., Yiğit, S., Alpaslan, A. ve Karakoç, B. (2014). Dikkat eksikliğine farklı yaklaşım (1. bs.). İstanbul: Arı Sanat Yayınları.