Çalışanların Güvenlik Yetkinliği, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Uygulamalarından Memnuniyeti ve Bireysel Çıktıları Arasındaki İlişkiler

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 1, 15 - 27, 30.04.2021

Metin Bayram

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.660182

Öz

Üçlü yapı olarak adlandırılan devlet, işveren ve çalışanlar iş sağlığı ve güvenliğinin (İSG) sağlanmasından ve iyileştirilmesinden sorumlu taraflar olarak kabul edilmektedir. Üçlü yapı gözetilerek hazırlanan 6331 sayılı İSG Kanunu Türkiye’de 2012 yılından itibaren yürürlükte bulunmaktadır. Bu çalışmada üçlü yapıyı ilgilendiren çalışanların güvenlik yetkinliği, çalışanların 6331 sayılı İSG Kanunu uygulamalarından memnuniyeti ve çalışanların bireysel çıktıları arasındaki ilişkileri araştırmak amaçlanmaktadır. Araştırma verilerini toplamak için Sakarya’daki 6331 sayılı İSG Kanununa tabi firma çalışanları hedef kitle olarak belirlenmiştir. Araştırmanın amacını gerçekleştirmek için gerekli veriler 304 çalışandan anket tekniği kullanılarak toplanmıştır. Toplanan veriler keşfedici faktör analizi (KFA) ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yöntemleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Analiz bulguları göstermiştir ki; güvenlik yetkinliği ile 6331 sayılı İSG Kanunu uygulamalarından memnuniyet, güvenlik yetkinliği ile bireysel çıktılar ve 6331 sayılı İSG Kanunu uygulamalarından memnuniyet ile bireysel çıktılar arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif yönde doğrudan bir ilişki vardır. Ayrıca, güvenlik yetkinliğinin İSG Kanunu uygulamalarından memnuniyet üzerinden bireysel çıktılar üzerinde dolaylı etkisi olduğu bulunmuştur. Bu çalışmada üçlü yapıyı oluşturan devlet, işveren ve çalışanın birlikte hareket etmesiyle Türkiye’de İSG’nin sağlanabileceği ve iyileştirilebileceği ampirik olarak ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Güvenlik Yetkinliği, 6331 Sayılı İSG Kanunu, Bireysel Çıktı, İSG Uygulamaları

Kaynakça

• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (2012 30 6) Resmi Gazete (Sayı: 28339). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6331.pdf
• Bahn, S. ve Barratt-Pugh, L. (2014). Safety training evaluation: The case of construction induction training and the impact on work-related injuries in the Western Australian construction sector, International Journal of Training Research, 12(2), 148–157. doi: 10.1080/14480220.2014.11082037
• Bayram, M. (2016). İş Kazası Maliyetlerine Etki Eden Faktörler Üzerine Bir Ampirik Araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Bayram, M. (2018). İktisadi ve İdari Bilimler Cilt 3. Azmi Yalçın (Ed.), İSG’nin Çalışanlara İlişkin Faydalarının Öncülleri, Belirleyicileri ve Bileşenleri, Ankara, Akademisyen Yayınevi, 73-86.
• Bayram, M. ve Ünğan, M. C. (2017). İSG Kanunu Uygulamalarının İş Kazalarında Azalma Üzerinde Etkisi: İmalat Firmaları Üzerinde Bir Araştırma. Bildiriler Kitabı Cilt 2: Ekonomik Araştırmalar 2. Uluslararası Politik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Kongresi (ICPESS) 19-22 Mayıs 2017, Sarajevo, Bosnia Herzegovina, 115-126.
• Bayram M. Kökçam, A. H. ve İskender, H. (2017). Firma Büyüklüğünün 6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu Kapsamında Bireysel Ve Örgütsel Sonuçlar Üzerindeki Etkisi: İmalat Firmaları Üzerinde Bir Araştırma. İşletme Bilimi Dergisi (JOBS), 5(2), 135-154. doi: 10.22139/jobs.334588
• Bayram, M. (2019). İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinasyon Hizmetlerinin Önleyici İSG Faaliyetleri Üzerinde Etkisi: Sakarya Üniversitesi Örneği, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(2), 596-612.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Eğitim Yönetimi Dergisi, 32, 470-483.
• Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach to structural equation modelling. In G. A. Marcoulides (Ed.), Modern methods for business research (pp. 295–336). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates
• Clarke, S. (2010). An integrative model of safety climate: Linking psychological climate and work attitudes to individual safety outcomes using meta‐analysis. Journal of Occupational and Organizational psychology, 83(3), 553-578.
• Coşkun, Ö. (2012). İki İşyerinde İşe Devamsızlık ve Kendini İşe Verememede Etkili Faktörlerin Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Coşkun, R. Altunışık, R. Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (8. Baskı). Sakarya, Gözlem.
• Crosbie, W. Hickman, A. Maguire, A. Chee, D. Vu, M.ve Angliss, W. (2012) Implement occupational health and safety procedures: D1.HRS.CL1.07, D1.HOT.CL1.03, D2.TCC.CL1.03, Trainer Guide. Australia, Victoria, Melbourne, William Angliss Institute of TAFE.
• Demirbilek, T. ve Öktem Özgür, A. (2015). İş Güvenliğinde Takım Yönetimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), ÖS:Ergonomi2015, 275-284.
• Dursun S. (2011). Güvenlik Kültürünün Güvenlik Performansı Üzerine Etkisine Yönelik Bir Uygulama. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Dursun, S. (2013). İş Güvenliği Kültürünün Çalışanların Güvenli Davranışları Üzerine Etkisi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(2), 61-75.
• Flin, R. Mearns, K. O'Connor, P. ve Bryden, R. (2000). Measuring safety climate: identifying the common features. Safety Science, 34(1-3), 177-192.
• Fornell, C. ve Cha J. (1994). Partial Least Squares. R. P. Bagozzi (Ed.), Advanced methods in marketing research, UK, Oxford, Blackwell Business, 52-78.
• Fornell, C. ve Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Gervais, R. L. Pawlowska, Z. Bojanowski, R. Kouvonen, A. Karanika-Murray, M. Van den Broek, K. ve De Greef, M. (2009). Occupational safety and health and economic performance in small and medium-sized enterprises: a review. European Agency for Safety and Health at Work, Luxembourg, Office for Official Publications of the European Communities.
• Ghahramani, A. ve Khalkhali, H. R. (2015). Development and validation of a safety climate scale for manufacturing industry. Safety And Health At Work, 6(2), 97-103.
• Grant, A. M. Christianson, M. K. ve Price, R. H. (2007). Happiness, Health, or Relationships? Managerial Practices and Employee Well-Being Tradeoffs. Academy of Management Perspectives, Aug, 51-63.
• Grawitch, M. J. Trares, S. ve Kohler, J. M. (2007). Healthy workplace practices and employee outcomes. International Journal of Stress Management, 14, 275-293.
• Hair, J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L. ve Black, W. (1998). Multivariate data analysis (5th ed.). New Jersey, Prentice Hall.
• Health and Safety Executive (2015). LECTURE NOTES: Introduction to Health and Safety in Industry. Retrieved from http://www.hse.gov.uk/quarries/education/topic1.htm, (Erişim Tarihi: 20.05.2019).
• Henseler. J. Ringle. C. ve Sinkovics, R. (2009). The use of partial least squares path modeling in international marketing, Advances in International Marketing, 20, 277–319. doi: 10.1108/S1474-7979(2009)0000020014
• Henseler, J. Dijkstra, T.K. Sarstedt, M. et al. (2014). Common beliefs and reality about partial least squares: comments on Rönkkö & Evermann (2013). Organizational Research Methods, 17(2), 182–209. doi:10.1177/1094428114526928
• Hu, L. ve Bentler, P. M. (1998). Fit indices in covariance structure modelling: sensitivity to underparameterized model misspecification, Psychological Methods, 3(4), 424-453.
• İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (2016). İş Sağlığı ve Güvenliğinin Değişen ve Gelişen Yüzü İSGGM’nin Son 15 Yılı 2000 – 2015. Ankara, Salmat Basım Yayıncılık Ambalaj San. Ve Tic. Ltd. Şti.
• Katz, A. S. Pronk, N. P. McLellan, D. Dennerlein, J. Ve Katz, J. N. (2019). Perceived Workplace Health and Safety Climates: Associations With Worker Outcomes and Productivity. American Journal Of Preventive Medicine, 57(4), 487-494.
• Kleinbaum D. G., Kupper L. L., ve Muller K. E. (1988). Applied regression analysis and other multivariate analysis methods. Boston (MA), PWS-Kent.
• Kularathna, W. K. H. U. ve Perera, G. D. N. (2016 October). The Impact of Safety and Health on Job Satisfaction in Selected Branches of Utility Service Supply Organization in Western Province North in Sri Lanka, 3rd International HRM Conference’nda sunulan bildiri, University of Sri Jayewardenepura. http://journals.sjp.ac.lk/index.php/phrc/article/view/2910/1950, (Erişim Tarihi: 00.12.2019).
• Lin, J. ve Mills, A. (2001). Measuring the occupational health and safety performance of construction companies in Australia. Facilities, 19(3/4), 131-139. doi: 10.1108/02632770110381676
• Nassazi, A. (2013). Effects of Training on Employee Performance: Evidence from Uganda. University of Applied Sciences. https://www.theseus.fi/bitstream/handle/10024/67401/THESIS.pdf?sequence=1, (Erişim Tarihi: 0909..2018).
• Okun, A. H. Guerin, R. J. ve Schulte, P. A. (2016). Foundational workplace safety and health competencies for the emerging workforce. Journal of Safety Research, 59, 43–51. doi:10.1016/j.jsr.2016.09.004
• Oliver, A. Cheyne, A. Toma´s, J. M. ve Cox, S. (2002). The effects of organisational and individual factors on occupational accidents. Journal of Occupational and Organisational Psychology, 75, 473–488.
• Osterman, P. (1995). Skill, training, and work organization in American establishments. Industrial Relations, 34, 125–146.
• Öçal, M. ve Çiçek, Ö. (2017). Türkiye ve Avrupa Birliği’nde İş Kazası Verilerinin Karşılaştırmalı Analizi. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(16), 616-637.
• Probst, T. M. (2004). Safety and Insecurity: Exploring the Moderating Effect of Organizational Safety Climate. Journal of Occupational Health Psychology, 9(1), 3–10.
• Ringle, C. M. Wende, S. ve Becker, J.-M. (2015). SmartPLS 3. Boenningstedt: SmartPLS GmbH, Available from http://www.smartpls.com.
• Schulte, P.A. Stephenson, C.M. Okun, A.H. Palassis, J. ve Biddle, E. (2005). Integrating occupational safety and health information into vocational and technical education and other workforce preparation programs. American Journal of Public Health, 95(3), 404–411. http://dx.doi.org/10.2105/AJPH.2004.047241.
• Seo, D. C., Torabi, M. R., Blair, E. H., ve Ellis, N. T. (2004). A cross-validation of safety climate scale using confirmatory factor analytic approach. Journal of safety research, 35(4), 427-445.
• Singh, R. ve Mohanty, M. (2012). Impact of Training Practices on Employee Productivity: A Comparative Study. Interscience Management Review, 2(2), 87-92.
• Sosyal Güvenlik Kurumu İstatistik Yıllıkları (2019, 3 Aralık) http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari
• Sürekli Bakım Güvenliği Derneği [Continuing Care Safety Association], Kanada (2013) Safety Competencies: Introduction to Safety Competencies. https://www.continuingcaresafety.ca/uploads/introduction_to_safety_competencies_for_web.pdf, (Erişim Tarihi: 20.05.2019).
• Tella, A. Ayeni, C. O. ve Popoola, S. O. (2007). Work Motivation, Job Satisfaction, and Organisational Commitment of Library Personnel in Academic and Research Libraries in Oyo State, Nigeria. Library Philosophy and Practice (e-journal), 118, 1-16.
• Toklu, İ. T. ve Tuygun Toklu, A. (2015). Zeytinyağının İçsel Ve Dışsal İşaretlerine Tüketicilerin Tepkisi: Nicel Bir Araştırma. International Review of Economics and Management, 3(1), 61-84.
• Ünal, Ö. Akbolat, M. Amarat, M. ve Tilkilioğlu, S. (2018). The Role of the Human Factor in Occupational Safety and Health Performance. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 1-6. doi: 10.1080/10803548.2018.1554932
• Ünlü, A. E. (2013). İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının İşletmeler Üzerindeki Ekonomik Etkileri, İş Müfettişi Yardımcılığı Etüdü. Bursa, ÇSGB, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı yayını.
• Willis-Shattuck, M. Bidwell, P. Thomas, S. Wyness, L. Blaauw, D. ve Ditlopo, P. (2008). Motivation and retention of health workers in developing countries: a systematic review. BMC Health Services Research, 8(247), 1-8. doi:10.1186/1472-6963-8-247