İşletmelerde Hilelerin Önlenmesinde İç Kontrolün Rolü: Karayolu İle Uluslararası Yük Taşımacılığı Yapan Bir İşletmede Örnek Olay İncelemesi

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: Özel Sayı, 553 - 565, 22.09.2022

Zeynep Kılıç , Nevran Karaca

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1160786

Öz

İşletmelerde hilelerin tespit edilmesi ve önlenmesi büyük ölçüde etkin bir iç kontrol sisteminin varlığına ve değişen koşullara göre sürekli güncellenmesine bağlıdır. Bu çalışmada, işletmelerde hilelerin önlenmesinde iç kontrolün rolünün ortaya koyulmasına yönelik olarak karayolu ile uluslararası yük taşımacılığı faaliyeti ile iştigal eden bir işletmede yaşanan bir vaka üzerinden hileli eylemlerin tespit edilmesi ve önlenmesine yönelik çözüm önerilerinin sunulması amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışmada öncelikle hile ve iç kontrol hakkında bilgi verilerek aralarındaki ilişkiye değinilmiş, sonrasında karayoluyla uluslararası yük taşımacılığı yapan bir işletmede çalışanların gerçekleştirdiği hilelerin tespit edilmesi süreci ve bu hilelerin önlenmesine yönelik çözüm önerileri örnek olay yöntemiyle ortaya koyulmuştur. Çalışmanın sonucunda işletmedeki çalışan hilelerinin önemli ölçüde iç kontrol bileşenlerinden bilgi ve iletişim ile gözetim faaliyetlerinin eksikliğinden kaynaklandığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hile, Çalışan Hileleri, İç Kontrol, İç Kontrol Bileşenleri

The Role of Internal Control in Prevention of Fraud in Enterprises: A Case Study in An International Freight Transportation Enterprise

Öz

The detection and prevention of fraud in enterprises largely depends on the existence of an effective internal control system and its continuous updating according to changing conditions. In this study, in order to reveal the role of internal control in the prevention of fraud in enterprises, it is aimed to identify fraudulent actions through a case experienced in an enterprise engaged in international freight transportation activities by road and to offer solutions for prevention. For this purpose, in the study, firstly, information about fraud and internal control is given and the relationship between them is mentioned and then the process of determining the frauds performed by the employees in an enterprise engaged in international freight transportation by road and the solution suggestions for the prevention of these frauds were revealed by case study method. As a result of the study, it was concluded that employee fraud in the enterprise was significantly caused by the lack of information and communication from internal control components and surveillance activities.

Anahtar Kelimeler

Fraud, Employee Fraud, Internal Control, Components of Internal Control

Kaynakça

• ACFE (2022). Occupational Fraud 2022: A Report to the Nations, [https://acfepublic.s3.us-west- 2.amazonaws.com/2022+Report+to+the+Nations.pdf]. Erişim Tarihi: 11.02.2022
• Aksoy, T. (2005). Ulusal ve Uluslararası Düzenlemeler Bağlamında İç Kontrol ve İç Kontrol Gerekliliği: Analitik Bir İnceleme. Mali Çözüm Dergisi. 72, 138-164.
• Akyel, R. (2010). Türkiye’de İç Kontrol Kavramı, Unsurları ve Etkinliğinin Değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi. 17(1), 83-98.
• Albrecht, W.S., Albrecth C.O., Albrecth C.C., & Zimbelman M.F. (2018). Fraud Examination, 6th Edition. Cengage Learning.
• Aslanzade, Ş. (2017). Çalışan Hileleri. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi. 36, 61-75.
• Ataman Gökçen, B., & Tahtlı, F. (2019). Etkin Bir İç Kontrol Sisteminin İşletmedeki Hileleri Önlemedeki Rolü Ve Perakende Sektöründe Bir Araştırma. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 4(2), 177-205.
• Ataman, B., & Aydın, R. (2017). Hile Denetimi ve Denetçilerin Hile Tespitine Yönelik Bir Araştırma. Marmara Business Review. 2(1), 1-23.
• Baskıcı, Ç. (2015). Kurumsal Yönetim Uygulamalarında İç Kontrol Sisteminin Önemi: Borsa İstanbul Şirketleri Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 11(25), 163-180.
• Batı, M. (2017). Muhasebe Hileleri ve Vergiden Kaçınma- Türk Vergi Mevzuatındaki Yasallığı. Güncel Mevzuata Göre Güncellenmiş 2. Baskı. Seçkin Yayıncılık.
• Bozkurt, N. (2011). İşletmelerin Kara Deliği: Hile- Çalışan Hileleri. Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 2. Basım. Alfa Yayınları.
• COSO (2013). Internal Control- Integrated Framework, Executive Summary, [https://www.coso.org/Shared%20Documents/Framework-Executive-Summary.pdf]. Erişim Tarihi: 24.01.2022
• Coşkun, M.F., & Teraman, Ö. (2018). Etkin Bir İç Kontrol Sistemi Üzerine Nitel Bir Araştırma: COSO Modeli Örneği. Mali Çözüm. 28(149), 123-143.
• Dalğar, H. (2012). İşletmelerin Muhasebe Departmanlarında Hata ve Hileleri Önlemeye Yönelik İç Kontrol Sisteminin Oluşturulması: Bir Vaka Çalışması. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi. 3, 129-155.
• Dönmez, A., & Çavuşoğlu, K. (2015). Hilelerin Ortaya Çıkarılması Bakımından Bağımsız Denetim İle Adli Muhasebenin Karşılaştırılması. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies. 1(3), 34-67.
• Dumanoğlu, S. (2005). Hata ve Hile Ayrımı: Hile Denetimi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. XX(1), 347-358.
• Gökçen, G., & Tipi, O. (2019). İşletmelerde Hilelerin Önlenmesine Yönelik İç Kontroller Ve BİST İmalat Sektöründe Bir Araştırma. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 41(1), 145-169.
• Gürbüz, H. (1995). Muhasebe Denetimi. Bilim Teknik Yayınevi.
• Güredin, E. (2014). Denetim ve Güvence Hizmetleri. SMM ve YMM’lere Yönelik İlkeler ve Teknikler. Türkmen Kitabevi.
• İbiş, C., & Çatıkkaş, Ö. (2012). İşletmelerde İç Kontrol Sistemine Genel Bakış. Sayıştay Dergisi. 85, 95-121.
• Karakaya, G. (2016). Çalışan Hileleri ve İç Kontrol İlişkisi. Vergi Sorunları Dergisi. 330, 159-172.
• Kardeş Selimoğlu S., & Altunel, M. (2020). Şirketlerin Karşılaştıkları Hile Ve Suistimal Kaynaklı Zararların Uluslararası Boyutlarının Analizi. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi. 9(17), 118-135.
• Kardeş Selimoğlu S., Özbirecikli, M., & Uzay, Ş. (2019). Bağımsız Denetim. Geliştirilmiş 3. Basım. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kayıkçıoğlu, S. (2019). Bağımsız Denetimde Hile Müzakeresi Ve İç Kontrole İlişkin Tespitler. TİDE Academia Research. 1, 77-107.
• Kepekçi, C. (1996). Bağımsız Denetim. 2. Baskı. Işık Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş.
• Bağımsız Denetim Standardı 240: Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminde Bağımsız Denetçinin Hileye İlişkin Sorumlulukları, [https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TDS/TDS_2022_Seti/bds%20240.pdf]. Erişim Tarihi: 04.02.2022
• Kızılboğa, R., & Özşahin, F. (2013). Etkin Bir İç Kontrol Sisteminin İç Denetim Faaliyetine Ve İç Denetçilere Katkısı. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi. 6(2), 220-236.
• Korga, S., & Aslanoğlu, S. (2020). İç Kontrol Sisteminin Unsurları İle Risk Yönetimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış. 60, 95-116.
• Ocak, M., & Güçlü, F. C. (2014). Muhasebe Manipülasyonu: Hile, Yaratıcı Muhasebe, Kâr ve İzlenim Yönetimine İlişkin Kavramsal Çerçeve. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi. 6(3), 123-135.
• Pickett, K.H.S. (2010). The Internal Auditing Handbook. 3th Edition. John Wiley & Sons. USA.
• Rae, K., & Subramaniam, N. (2008). Quality Of İnternal Control Procedures Antecedents and Moderating Effect on Organisational Justice and Employee Fraud. Managerial Auditing Journal. 23(2), 104-124.
• Tarhan Mengi, B., & Yılmaz Türkmen, S. (2013). Yatırım Hileleri. Öneri. 10(39), 31-39.
• Terzi, S. (2012). Hileli Finansal Raporlama: Önleme ve Tespit. 1. Baskı. Beta Yayıncılık.
• Tüm, K. (2015). Muhasebe Hilelerinin Önlenmesinde İç Kontrol Sisteminin Önemi Üzerine Bir Araştırma. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 1(1), 105-128.
• Türedi, H., & Celayir D. (2021). Hilenin Tespiti Ve Önlenmesinde İç Kontrol Yapısının Etkinliği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD). 8(1), 1-20.
• Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Araçlarda Kullanılan Takograf Cihazları Hakkında Yönetmelik. 21 Mayıs 2010 tarihli ve 27587 Sayılı Resmi Gazete. [https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/05/20100521-5.htm]. Erişim Tarihi: 18.03.2022