Lojistik Sektörü İşletmelerinin Finansal Performanslarının İncelenmesi: Borsa İstanbul Örneği

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 2, 390 - 402, 30.11.2023

Mehmet İnce Ayhan Demirci

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1330282

Öz

Günden güne gelişen ve pazar payını sürekli artıran lojistik sektörü, uluslararası ticaretin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu kapsamda etkin bir finansal yönetim, sektörde yer alan işletmelerin, rakiplerine oranla öne çıkmasında önemli bir husustur. Bu çalışmada, Borsa İstanbul’da (BIST) işlem gören lojistik sektörü işletmelerinin finansal etkinliklerinin belirlenmesi ve bunların değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, küresel ölçekte faaliyet gösteren lojistik işletmelerinin finansal performansında etkili olduğu değerlendirilen ve eikon datastream veri tabanından elde edilen 2020 ve 2021 yıllarına ait finansal performans göstergeleri kullanılarak çok kriterli karar verme teknikleri (Entropi tabanlı CODAS) kullanılmıştır. İki farklı yöntemin kullanıldığı çalışma sonucunda; analize konu 10 lojistik işletmesi arasında genel olarak sıralamanın çok değişkenlik göstermediği belirlenmiştir. Böylece her iki yöntemin güvenilir sonuçlar ürettiği anlaşılan çalışma sonuçlarına göre 2020 yılında finansal açıdan güçlü olan ve ilk sıralarda yer alan işletmelerin, 2021 yılında da bu yapılarını korudukları gözlenmiştir. Lojistik sektörü, hizmet sunumu kapsamında ele alınmakta ve doğrudan ürünle ilgili olmamakla birlikte ürün fiyatları üzerinde ve dolayısıyla işletmeler açısından karlılık ve rekabet edebilirlik yönlerine doğrudan etki etmektedir. Çalışmanın, lojistik işletmelerinin etkinlik sıralaması yapılmasında farklı çok kriterli karar verme tekniklerinin bütüncül olarak kullanılması ve iki yıl için karşılaştırmalı bir değerlendirme yapılmış olması bakımından özgünlük taşıdığı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Lojistik, Finansal Performans, Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri

Examination of Financial Performances of Logistics Enterprises: The Example of Borsa Istanbul

Öz

The logistics sector, which is developing day by day and constantly increasing its market share, is an important part of international trade. In this context, an efficient financial management is an important issue for the companies in the sector to stand out compared to their competitors. In this study, it is aimed to determine and evaluate the financial efficiency of logistics sector enterprises traded in Borsa Istanbul (BIST). In the study, multi-criteria decision making techniques (Entropy-based CODAS) were used by using financial performance indicators for the years 2020 and 2021, which are evaluated to be effective in the financial performance of logistics businesses operating on a global scale and obtained from the eikon datastream database. As a result of the study in which two different methods were used; It was determined that the ranking did not show much variation among the 10 logistics enterprises subject to the analysis. Thus, according to the results of the study, which are understood to produce reliable results from both methods, it has been observed that the companies that are financially strong in 2020 and that are in the first place maintain this structure in 2021 as well. The logistics sector is handled within the scope of service provision and although it is not directly related to the product, it has a direct impact on product prices and therefore on profitability and competitiveness aspects for businesses. It is considered that the study is original in terms of using different multi-criteria decision-making techniques holistically in ordering the efficiency of logistics enterprises and making a comparative evaluation for two years.

Anahtar Kelimeler

Logistics, Financial Performance, Multi-Criteria Decision-Making Techniques

Kaynakça

• ! Akçakanat, Ö., Eren, H., Aksoy, E., & Ömürbek, V. (2017). Bankacılık Sektöründe ENTROPİ ve WASPAS Yöntemleri ile Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 285-300.
• Aktaş, M. (2008). İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında Hisse Senedi Getirileri ile İlişkisi Olan Finansal Oranların Araştırılması. İstanbul University Journal of the School of Business, 37(2), 137-150.
• Atalık, Ö., & Bakır, M. (2018). ENTROPİ ve ARAS Yöntemleriyle Havayolu İşletmelerinde Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(1), 617-638.
• Avcı, T., & Çınaroğlu, E. (2018). AHP Temelli TOPSIS Yaklaşımı ile Havayolu İşletmelerinin Finansal Performans Değerlemesi. C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 316-335.
• Ayaydın, H., Durmuş, S., & Pala, F. (2017). Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Türk Lojistik Firmalarında Performans Ölçümü. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(21), 76-94.
• Badi, İ., Ballem, M., & Shetwan, A. (2018). Site Selection of Desalination Plant in Libya by Using Combinative Distance-Based Assessment (CODAS) Method. International Journal of Quality Research, 12(3), 609-624.
• Bakır, M., & Alptekin, N. (2018). Hizmet Kalitesi Ölçümüne Yeni Bir Yaklaşım: CODAS Yöntemi ile Havayolu İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Business & Management Studies: An International Journal (BMIJ), 6(4), 1336-1353.
• Başdeğirmen, A., & Tunca, M. Z. (2017). Lojistik Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz ile Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 327-340.
• Candaş, S., & Vural, G. (2020). Finansal Yönetim – Açıklamalı Örnekler ve Problemler. Karahan Kitabevi, Adana.
• Çakır, S., & Perçin, S. (2018). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Lojistik Firmalarında Performans Ölçümü. Ege Akademik Bakış, 13(4), 449-459.
• Dinçer, E. (2019). Çok Kriterli Karar Alma. Gece Akademi, Ankara.
• Friedman, L. T. (2006). Dünya Düzdür – Yirmi Birinci Yüzyılın Kısa Tarihi. Boyner Yayınları, İstanbul.
• Ghorabaee, M. K., Zavadskas, E. K., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2016). A New Combinative Distance-Based Assessment (CODAS) Method For Multi-Criteria Decision-Making. Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 3(50), 25-44.
• Görçün, Ö. F. (2019). Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin Lojistik ve Taşımacılık Performansları ve Verimliliklerinin Analizi İçin Hibrit Bir Çok Kriterli Karar Verme Modeli. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2275-2798.
• Ishizaka, A., & Nemery, P. (2013). Multi-Criteria Decision Analysis – Methods and Software. Wiley, United Kingdom.
• Işık, Ö. (2019). ENTROPİ ve TOPSİS Yöntemleriyle Finansal Performans ile Pay Senedi Getirileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kent Akademisi, 12(37), 1, 200-213.
• Karahan, M., & Kızkapan, L. (2022). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Bankaların Finansal Performanslarının Karşılaştırmalı Analizi. Verimlilik Dergisi, 3, 441-462.
• Kevser, M., & Doğan, M. (2021). Lojistik Performans Endeksi ile Ekonomik Büyüme ve Finansal Gelişmişlik İlişkisi: Ekonometrik Bir Analiz. Türk Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 31-39.
• Orhan, M. (2019). Türkiye ile Avrupa Birliği Ülkelerinin Lojistik Performanslarının ENTROPİ Ağırlıklı EDAS Yöntemiyle Karşılaştırılması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 17, 1222-1238.
• Ömürbek, V., & Kınay, B. (2013). Havayolu Taşımacılığı Sektöründe TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 343-363.
• Özbek, A., & Erol, E. (2017). BİST’te İşlem Gören Lojistik Firmasının GİA ile Finansal Analizi. The International New Issues In Social Sciences, Number: 5, 295-310