The Archaeometric Research on the Pottery Finds from the Theater at Olba

Yıl 2017, Sayı: 7, 411 - 439, 01.01.2017

Ali Akın Akyol Safiye Aydın

Öz

The archaeological and archaeometric study of the pottery finds discovered during the archaeological excavations at Olba are important for establishing a typology of ceramics at the site. This article evaluates pottery finds of the 2013 excavations at the theater of Olba. The color values of the samples coded and photographed were determined by chromametric analysis. Thin section optical microscope analyzes showed petrographic properties of the samples; The XRF analysis results revealed the element-based chemical structures of ceramics. According to the petrographical results, ceramics separated by 10 sub groups generally have firing temperatures ranging from 700-950°C. Based on the evidence obtained from the analysis of samples, possible similarities and differences were determined and comparisons were made with the information obtained from the previous archaeometric research of the material from Olba.

Anahtar Kelimeler

Olba, ceramic, archaeometry, petrographic thin section analysis, XRF analysis.

Olba Kazısı Tiyatro Seramik Buluntuları Arkeometrik Çalışmaları

Öz

Olba’da 2010 yılında başlayan ve halen devam eden arkeolojik kazılarda ele geçen seramik buluntuları kentin seramik tipolojisinin değerlendirilmesi bakımından önem kazanmaktadır. Bu çalışmada, Olba tiyatrosunda 2013 yılı kazı sezonunda yoğunluk gösteren ve arkeometrik yönden incelenen seramiklere ait elde edilen ilk sonuçlar değerlendirilmiştir. İlk olarak kodlanıp fotoğraflanan örneklerin renk değerleri kromametrik analiz ile belirlenmiştir. İnce kesit optik mikroskop analizleri örneklerin petrografik özelliklerini; XRF analiz sonuçları ise seramiklerin element temelli kimyasal yapılarını ortaya çıkarmıştır. Petrografik sonuçlara göre 10 gruba ayrılan seramikler genel olarak 700-950 °C arasında değişen pişirim sıcaklıklarına sahiptir. Gerçekleştirilen analizlerde elde edilen verilerle, hem de seramik örnek seti içindeki örnekler arasındaki muhtemel benzerlik ve farklıklar anlaşılmaya çalışılmış hem de Olba’da daha önce yapılan arkeometrik çalışmalarla karşılaştırma imkânı elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Olba, seramik, arkeometri, petrografik ince kesit analizi, XRF analizi.

Kaynakça

• Adak-Adıbelli 2006 Adak - Adıbelli, I., Tarsus Geç Roma Seramiği, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji (Klasik Arkeoloji) Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2006.
• Akyol-Aydın 2016 Akyol, A.A. ve Aydın, M., “Olba Kazısı Seramik Buluntuları Arkeometrik Analizleri”. Selevcia Ad Calycadnvm, Olba Kazısı Yayınları, Sayı: VI-2016, s. 413-431 (ISSN: 2148-4120).
• Akyol-Kadıoğlu-Şenol 2013 Akyol, A.A., Kadıoğlu, Y.K. ve Şenol, A.K., “Bybassos Helenistik Ticari Amforaları Arkeometrik Çalışmaları”. Cedrus I (2013) Antalya, s. 163- 177.
• Akyol-Yıldırım-Erten-Kadıoğlu 2013 Akyol, A.A., Yıldırım, E.E., Erten, E. ve Kadıoğlu, Y.K. “Olba Kazı Kiremit Örnekleri Arkeometrik Çalışmaları”. Selevcia Ad Calycadnvm, Olba Kazısı Yayınları, Sayı: III-2013, s. 251-269.
• Erten 2009 Erten, E., Olba’da Romalılaşma Süreci. Mersin Sempozyumu 19-22 Kasım 2008, Bildiriler. Y. Özdemir (Edt.) Mersin Valiliği ve Güven Ofset, 76-85.
• Erten 2014 Erten, E., “Arkeolojik Veriler ve Tarihsel Olaylar Işığında Olba’da Yerleşimin Son Bulması”, Seleucia ad Calycadnum IV, 57-72.
• Ferrazzoli 2003 Ferrazzoli, A. F., IX. Instrumentum Domesticum, IX.1 Tipologia dei Reperti Ceramici e aspetti delle Produzioni e della Circolazione dei Materiali, Elaiussa Sebaste II Un porto tra Oriente e Occidente, Edt. E. E. Schneider, Roma.
• Freestone-Leslie-Thirlwall-Gorin-Rosen 2003 Freestone, I.C., Leslie, K. A., Thirlwall, M., Gorin-Rosen, Y., “Strontium Isotopes in the Investigation of Early Glass Production: Byzantine and Early Islamic Glass from the Near East”, Archaeometry, Vol. 45, No. 1, 19-32.
• Jackson 2007 Jackson, M., Pottery from Level One, Excavations at Kilise Tepe 1994- 98 From Bronze Age to Byzantine in western Cilicia, vol. I: text. Edt. N. Postgate - D. Thomas, Short Run Press, Exeter.
• Johnson, Hooper, Conrey 1999 Johnson, D.M., Hooper, P.R., Conrey, R.M., XRF Analysis of Rocks and Minerals for Major and Trace Elements on a Single Low Dilution Litetraborate Fused Bead: Advances in X-ray Analysis, Vol. 41, 843-867.
• Kerr 1977 Kerr, P.F., Optical Mineralogy, McGraw-Hill Co. First Ed’n., New York.
• Kramer 2012 Kramer, N., Keramik und Kleinfunde aus Diokaisareia, Diokaisareia in Kilikien Ergebnisse des Surveys 2001-2006, Band 1, Edt. D. Wannagat – K. Trampedach, Berlin.
• La tour 1989 La Tour, T.E., Analysis of Rocks Using X-ray Fluorescence Spectrometry, The Rigaku Journal Vol. 6, No.1,. 3-9.
• Ohno 2007 Ohno, Y., Spectral Colour Measurement, in CIE Colorimetry: Understanding the CIE System, J. Schanda, Ed., Ch. 5., Wiley Publication, New York.
• Okan-Atila-Akyol 2015 Okan, E., Atila, C., Akyol, A.A., “The Production of Chios-Style Amphorae At A Ceramic Workshop in Phocaea (Foça)”. Journal of Mediterranean Archaeology & Archaeometry, Vol. 15, No 3, pp. 259-276.
• Özışık 2000 Özışık, G., Yapı Mühendisliğinde Tuğla Elemanlar ve Yapı Sistemleri, Birsen Yayınevi, İstanbul.
• Özyıldırım-Akyol 2016 Özyıldırım, M. ve Akyol, A.A., “Olba Tuğla Örneği: Arkeolojik ve Arkeometrik Yaklaşım”. Selevcia Ad Calycadnvm, Olba Kazısı Yayınları, Sayı: VI-2016, s. 395-411.
• Özyıldırım 2013 Özyıldırım, M., “Olba Manastırı: 2012 Yılı Kazı Sonuçları ve Merkez Mekanlar Üzerine Düşünceler”, Seleucia ad Calycadnum III, 213-224.
• Rapp 2002 Rapp, G., Archaeomineralogy, Springer-Verlag, Berlin.
• Shackley 2011 Shackley, M.S. (Ed.), X-Ray Fluorescence Spectrometry (XRF) in Geoarchaeology, Springer Publication.
• Tekocak 2013 Tekocak, M., Late Roman C (Phocean Red Slip) Ware from the lower city sondaje in Kelenderis, Proceedings of 14th Symposium on Mediterranean Archaeology (SOMA 2010), Edt. Y. Morozova – H. Oniz, BAR International Series 2555, 2013, 161-169.
• Williams 1989 Williams, C., Anemurium The Roman and Early Byzantine Pottery, Belgium.