Evaluation of the Results of the Excavations at the Northern Church of the Monastery of Olba

Yıl 2018, Sayı: 8, 157 - 190, 01.01.2018

Murat Özyıldırım Yavuz Yeğin

Öz

Olba in Rough Cilicia is one of the ancient sites that attracted the interest of foreign travelers since late 19th century. Starting from the early 21st century the surveys and excavations carried out at Olba by a Turkish team revealed new evidence concerning the settlement history of the site. The excavation work started in 2011 at the monastery which is a major monumental structure of Olba continues. The Northern Church in the monastery, which was formerly buried, has been unearthed after the excavations carried out since 2015. The evidence coming from the excavations has provided data on the architecture and decoration of the Northern Church. The aim of this article is to make a detailed description of the building and evaluate the archaeological information that came out after the excavations.

Anahtar Kelimeler

Monastery of Olba, Northen Church, Cilicia, Isauria, Church Architecture, Architectural Sculpture.

Olba Manastırı Kuzey Kilisesi’nin Değerlendirilmesi

Öz

Doğu Dağlık Cilicia Bölgesi’nde yer alan Olba, 19. yüzyılın sonlarından itibaren yabancı seyyahların bölgeye yaptıkları seyahatlerde dikkati çeken bir merkezdir. Olba’da 21. yüzyılın başlarından itibaren Türk araştırmacıların yaptıkları kazı ve araştırmalar, kentin yerleşim tarihi konusunda yeni bilgilere ulaşılmasını sağlamaktadır. Kentin günümüze ulaşabilen başlıca anıtsal yapılarından biri olan Olba Manastırı’nda 2011 yılından bu yana kazılar sürdürülmektedir. Manastırda yer alan “Kuzey Kilisesi”, kazılar öncesinde tümüyle toprak altındayken 2015 yılında başlayan kazılarla hemen tümüyle ortaya çıkartılmış bulunmaktadır. Böylece yapı, mimari özellikleri ile değerlendirilebilmektedir. Çalışmamızın amacı, yapının ayrıntılı tanımlamasını yapmak ve elde edilen arkeolojik sonuçları değerlendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Olba Manastırı, Kuzey Kilisesi, Cilicia, Isauria, Kilise Mimarisi, Mimari Plastik.

Kaynakça

• Akçay 2017 Akçay, A., Olba’da Bulunan Sikkeler Işığında Kentin Erken Yerleşim Tarihi, Seleucia, Sayı (VII), Olba Kazısı Yayınları.
• Alpaslan 1996 Alpaslan, S., Antalya’nın Demre (Kale) İlçesi’ndeki H. Nikolaos Kilisesi’nde Dini Ayinle İlgili Plastik Eserler, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aydın 2003 Aydın, A., Dıe Chrıstlıche Archıtektur In Kılıkıen und Isaurıen Am Beıspıel Der Kirche von Demirciören, Belleten, Sayı:249.
• Aydın 2013 Aydın, A., Erken Hıristiyanlık – Bizans Dönemi Mimari Elemanlarının Süslemelerinin Kataloğu ve Değerlendirmesi, Silifke Müzesi Taş Eserler Kataloğu – Heykeltıraşlık ve Mimari Plastik Eserler, (Editör Serra Durugönül), Mersin.
• Aydın 2016 Aydın, A., Tarsus Müzesi’ndeki Erken Hıristiyanlık- Bizans Dönemi Mimari Elemanları. Tarsus Müzesi Taş Eserleri Heykeltraşlık ve Mimari Plastik Eserler, (Editör: Serra Durugönül), Mersin.
• Çakmak 2011 Çakmak, Ü., Geç Antik Dönemde Cilicia ve Isauria’da Kilise Sayısının Artış Nedenleri Üzerine Bir Deneme, Seleucia ad Calycadnum, Sayı(I), Olba Kazısı Yayınları.
• Delvoye 1966 Delvoye, C., Cancelli, Reallexikon zur Byzantinischen Kunst, (Hrsg:Klaus Wessel), Band (1), Anton Hiersemann, Stuttgart.
• Doğan 2005 Doğan, S., “Alanya Muzesi’ndeki Bizans Donemi Taş Eserleri”, TC Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Muüzeler Genel Müdürlüğü AST, 22, Cilt (2), Ankara.
• Eichner 2009 Eichner, I., Spätantike und frühbyzantinische Bautechnik im südlichen Kleinasien, Bautechnik im Antiken und Vorantiken Kleinasien, (Hrsg: Martin Bachmann), Byzas 9, Veröffentlichungen des Deutschen Archäologischen Instituts, İstanbul.
• Erten 2014 Erten, E., Arkeolojik Veriler ve Tarihsel Olaylar Işığında Olba’da Yerleşimin Son Bulması, Seleucia ad Calycadnum, Sayı (IV), Olba Kazısı Yayınları.
• Hild,-Hellenkemper-Salies 1990 Hild, F.-Hellenkemper, H.,-Salies, G.H.,Kommagene-Kilikien- Isaurien, Reallexikon Byzantische Kunst. (Hrsg :Marcell Restle), Band:IV, Anton Hiersmann-Stuttgart.
• Hild,-,Hellenkemper 1990 Hild, F.,- Hellenkemper, H., Kilikien und Isaurien, Tabula Imperii Byzantini 5, Wien.
• Hill 1996 Hill, S., The Early Byzantine Churches of Cilica and Isauria, USA.
• Keil –Wilhelm 1931 Keil, J- Wilhelm, A., Denkmäler aus dem Rauhen Kilikien. MAMA III, Manchester.
• Keskin 2010 Keskin, E., Bizans ve Çevre Kültürler, Çorum İlinde Bulunan 5-6. Yüzyıllara Ait Attika Tipi Sütun Kaideleri, Prof. Dr. Yıldız Ötülen’e Armağan, (Ed. Sema Doğan –Mine Kadiroğlu), Yapı Kredi Yayınları.
• Koch 2007 Koch, G., Erken Hıristiyan Sanatı, (Çev. A. Aydın), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Mango 1966 Mango, C., Isaurian Builders, in:P. Wirth (Hrsg), Polychronion, Festschrift F. Dölger, Heildelberg.
• Niewöhner 2007 Niewöhner, P., Aizanoi, Dokimion und Anatolien, Stadt und LandSiedlungs und Steinmetzwesens vom späteren 4. bis ins 6. Jahrhundert n.Chr. Reichert Verlag, Wiesbaden.
• Niewöhner 2007 Niewöhner, P., Byzantinische Steinmetzarbeiten aus dem Umland von Milet, Anadolu ve Çevresinde Ortaçağ, (Ed. Mine Kadiroğlu), Ankara.
• Orlandos 1952 Orlandos, A.K.. He xylostegos palaichristianike Basilike tes mesogeiakes Lekanes, vol:2, Athens
• Ötüken 1996 Ötüken, Y., Forschungen im nordwestlichen Kleinasien-antike und byzantinische Denkmäler in der Provinz Bursa, İstanbuler Mitteilungen (41), Ernst Wasmuth Tübingen Verlag
• Özyıldırım-Ünalan 2011 Özyıldırım, M.,- Ünalan, S., Isauria Dağlarında Hıristiyan Manastırcılığının Bir Örneği: Olba Manastırı, Seleucia ad Calycadnum, Sayı (I), Olba Kazısı Yayınları.
• Özyıldırım 2016 Özyıldırım, M., 2015 Yılı Kazıları ve Kuzey Kilisesi’ndeki Çalışmaların Değerlendirilmesi. Seleucia, Sayı (VI), Olba Kazısı Yayınları.
• Özyıldırım-Yeğin 2017 Özyıldırım, M.,- Yeğin, Y., Olba Manastırı Kuzey Kilisesi (Diakonikon), Bizans Dönemi Opus Sectile Taban Döşemesi, Seleucia, Sayı (VII), Olba Kazısı Yayınları.
• Parman 2002 Parman, E., Ortaçağda Bizans Dönemi’nde Frigya ve Bölge Müzelerindeki Bizans Taş Eserleri.
• Peschlow Bindokat- Peschlow 1978 Peschlow Bindokat, A.,- Peschlow, U., Die Sammlung Turan Beler bei Şile, antike und byzantinische Denkmaler von der bithynischen Schwarzmeerküste, İstanbuler Mitteilungen, Band(27/28), Ernst Wasmuth Verlag, Tübingen.
• Peschlow- Peschlow Bindokat-Wörrle 2002 Die Sammlung Turan Beler bei Şile (2), antike und byzantinische Denkmaler von der bithynischen Schwarzmeerküste, İstanbuler Mitteilungen, Band (52), Ernst Wasmuth Verlag, Tübingen.
• Strygowski, J 1903 Strygowski, J., Kleinasien, ein Neeland der Kunstgeschichte, Leipzig.
• Temple 2010 Temple, Ç., Demre Aziz Nikolaos Kilisesi’nde Bulunan Ajur Tekniğinde “ Theodosian” Tipinde Sütun Başlıkları, Bizans ve Çevre Kültürler (Yıldız Ötüken’e Armağan), Ed:Sema Doğan- Mine Kadiroğlu, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• Temple 2011 Temple, Ç., “Nevşehir Muzesi’nde Bulunan Bizans Donemi Mimari ve Liturjik Taş Eserleri”, Anadolu Kültürlerinde Süreklilik ve Değişim, Dr. A. Mine Kadiroğlu’na Armağan, Ed. C. Erel vd., Ankara, 537-552.
• Ulbert 1969 Ulbert, T., Studien zur dekorativen Reliefplastik des östlichen Mittelmeerraumes (Schrankenplatten des 4-10 Jahrhunderts), Institut für Byzantinistik und Neugriechische Philologie der Universität, München.
• Ulbert 1970 Ulbert, T., Untersuchungen zu den byzantinischen Reliefplatten des 6. bis 8. Jahrhunderts, İstanbuler Mitteilungen (Band:19-20), Ernst Wasmuth Verlag, Tübingen.
• Yeğin 2015 Yeğin, Y., Olba Manastırı Kazıları- Mimari Buluntuları ve Mekan İlişkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi (Dan. Prof. Dr. A. Emel Erten), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Westphalen 2006 Westphalen, S., Studien zur frühbyzantinischen Bauornamentik im Rauhen Kilikien: Diokaisareia/Uzuncaburç, İstanbuler Mitteilungen , Band (56). Verlag Ernst Wasmuth Tübingen.
• Westphalen 2015 Westphalen, S., Die Kirche von Işıkkale, Olba (XXIII), Mersin Üniversitesi Kilikia Arkeolojisini Araştırma Merkezi (KAAM) Yayınları.