Hellenistic Bowls from Olba Excavations

Yıl 2019, Sayı: 9, 43 - 63, 01.01.2019

Emel Erten Emine Akkuş Koçak

Öz

Th e glass bowls which are among typical glass productions of the Hellenistic Period had a large distribution. Th e current typology on these bowls is based on the finds from Tel Anafa in Palestine where thousands of fragments were discovered. Although evidence is lacking for production these bowls in Tel Anafa, it is generally accepted that they were mainly produced in the Syro-Palestnian region. Th e production of the bowls started in the Hellenistic Period, perhaps as early as the third century BC, and fl ourished from the second century BC onwards, ending in the first century AD Early Roman Imperial Period.Th e objective of our study is to demonstrate and evaluate the finds of Hellenistic glass bowls from the acropolis trenches at Olba, both on the basis of archaeological context and current classifications.Th ree basic types of Hellenistic glass bowls - “grooved”, “ribbed” and “linear-cut” - were recorded in Olba as well as an example with an outsplaying rim which does not occur in the basic groups. According to their findspots, it can be suggested that the glass bowls in Olba were not only regular drinking-vessels in daily life, but also used as in funerary rituals such as banquets or libations.Th e achaeological data reveals that the glass bowls were in use at Olba as early as the second century BC and continued to be current until the first century AD. Th ese glass finds are important for the settlement history of Olba revealing that the occupants embraced the widespread Hellenistic culture, demanding and using its typical and uniform products

Anahtar Kelimeler

Cilicia, Olba, Glass, Hellenistic Glass Bowls

Olba Kazılarından Hellenistik Dönem Cam Kaseleri

Öz

Hellenistik Dönem camcılığının tipik formlarından olan kaseler, çeşitli tipleri ile tanınmakta ve geniş bir coğrafi yayılıma sahip bulunmaktadırlar. Filistin’de Yukarı Celile bölgesindeki bir yerleşim merkezi olan Tel Anafa’da bu kaselerin binlerce örneğinin ele geçmesi, bunlarla ilgili olarak yapılan tipolojinin temelini oluşturmaktadır. Ancak, Tel Anafa’da üretimle ilgili herhangi bir arkeolojik veriye rastlanmamaktadır. Bu cam kaselerin üretiminin ilk kez Suriye-Filistin’de başladıktan sonra yaygınlaştığı kabul edilmektedir. Hellenistik kültürün nüfuz ettiği tüm ülkelerde saptanan cam kaselerin üretimlerinin Erken Roma İmparatorluk Dönemi’nde, MS birinci yüzyıl içlerine dek devam ettiği bilinmektedir.Olba’da akropolis alanında yapılan kazılarda da örnekleri ele geçen söz konusu cam kaseler çalışmamızın konusudur. Olba örnekleri, hem ele geçtikleri arkeolojik kontekstler, hem de mevcut tipolojiler bağlamında değerlendirilmektedir. Buna göre, Olba’da oluklu, kaburgalı ve çizgisel kesme tiplerde kaselerin varlığı belirlenmekte ve bunların sadece günlük yaşamda değil; aynı zamanda ölü kültü alanlarında, libasyon, ölü yemeği gibi ritüellerde kullanıldıkları belirlenmektedir. Olba cam kase buluntularının değerlendirilmesi sonucunda, bunların MÖ ikinci yüzyıl ile MS birinci yüzyıl arasındaki dönemde kente ulaştıkları ve kullanıldıkları anlaşılmakta; söz konusu buluntular, diğer arkeolojik verilerin de işaret ettiği gibi, kentin yaşantısında ortak Hellen kültürünün varlığını ve etkinliğini yansıtmaktadır

Anahtar Kelimeler

Cilicia, Olba, Cam, Hellenistik Cam Kaseler

Kaynakça

• Akat-Fıratlı-Kocabaş 1984 Akat, Y. - Fıratlı, N. - Kocabaş, H., Hüseyin Kocabaş Koleksiyonu Cam Eserler Kataloğu, İstanbul.
• Akçay 2018 Akçay, T., Olba’da Ölü Kültü, Ankara.
• Akçay – Tokuştepe 2018 Akçay, T. - Tokuştepe, M., “Olba’daki Urne Mezar’da bulunan Ölü Yemeğine ait Terra Sigillata Seramikleri”, CEDRUS – Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Dergisi VI, 197-219.
• Bartoccini 1935 Bartoccini, R., “La Tomba degli Ori di Canosa”, IAPIGIA VI, 225-262.
• Durugönül 1989 Durugönül, S., Die Felsreliefs im Rauhen Kilikien, BAR International Series 511, Oxford.
• Erten-Özyıldırım 2007 Erten, E. - Özyıldırım, M., “Olba Yüzey Araştırması 2005”, 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 39-50.
• Erten Yağcı 1996 Erten Yağcı, E., “Akhaemenid Cam Kaseleri ve Milas Müzesi’nden Yayınlanmamış İki Örnek”, Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1995 Yıllığı, Ankara, 312-325.
• Erten 2003 Erten, E., “Glass from Olba Survey 2001”, OLBA VII (Özel Sayı), 145-154, lev. 20-26.
• Erten 2012 Erten, E., “Akhaemenid Egemenliği Döneminde Doğu Yunan Bölgesinde Cam”, Türkiye’de Arkeometrinin Ulu Çınarları – Prof. Dr. Ay Melek Özer ve Prof. Dr. Şahinde Demirci’ye Armağan, (ed. A. Akın Akyol – Kameray Özdemir), İstanbul, 183-194.
• Erten 2013 Erten, E., “Eskiçağda Tunç ve Cam”, III. ODTÜ Arkeometri Çalıştayı: Türkiye Arkeolojisinde Metal: Arkeolojik ve Arkeometrik Çalışmalar (prof. Dr. Halet Çambel Onuruna), Ankara, 75-82.
• Erten 2018 Erten, E., Silifke Müzesi Cam Kataloğu, Ankara.
• Foy 2005 Foy, D., “Une production de bols moulés à Beyrouth à la fin de l’epoque hellénistique et le commerce de ces verres en Méditerranée occidentale”, Journal of Glass Studies 47, 11-35.
• French 1985 French, D., “Tille Höyük 1983”, VI. Kazı Sonuçları Toplantısı, 245-258.
• Gençler Güray 2009 Gençler Güray, Ç., Elaiussa Sebaste Antik Yerleşimi Cam Buluntuları, Ankara Üniversitesi – Sosyal Bilimler Enstitüsü’ne sunulan yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Grose 1979 Grose, D. F., “Th e Syro-Palestinian Glass Industry in the Later Hellenistic Period”, MUSE – Annual of the Museum of Art and Archaeology – Missouri, Columbia, 54-67
• Grose 1981 Grose, D. F., “Th e Hellenistic Glass Industry Reconsidered”, Annales du 8e Congres de AIHV, Liege, 61-71.
• Grose 2012 Grose, D. F., “Th e Pre-Hellenistic, Hellenistic, Roman, and Islamic Glass Vessels”, Tel Anafa II ii – Glass Vessels, Lamps, Objects of Metal, and Groundstone and Other Stone Tools and Vessels, ed. A. M. Berlin – S. C. Herbert, Ann Arbor, 1-98, fig. 1-33, pl. 1-18.
• Henderson 2013 Henderson, J., Ancient Glass – An Interdisciplinary Exploration, CambridgeUniversity Press, New York.
• Ignatiadou 2010 Ignatiadou, D., “Achaemenid and Greek Colourless Glass”, Th e World of Achaemenid Persia – History, Art and Society in Iran and the Ancient Near East, ed. J. Curtis – St J. Simpson, New York, 419-426.
• Jackson-Tal 2004 Jackson-Tal, R. E., “Th e Late Hellenistic Glass Industry in Syro-Palestine: A Reappraisal”, Journal of Glass Studies, vol. 46, 11 – 32.
• Jennings 2000 Jennings, S., “Late Hellenistic and Early Roman Cast Glass from the Souks Excavation (Bey 006), Beirut, Lebanon, Journal of Glass Studies, Vol. 42, 41- 59.
• Lierke 2009 Lierke, R., Die nicht-geblasenen antiken Glasgeßäse – Th e non-blown ancient glass vessels, Off enbach-Main.
• Lightfoot-Arslan 1992 Lightfoot, C. S. - Arslan, M., Anadolu Antik Camları – Yüksel Erimtan Koleksiyonu, Ankara.
• Nenna 1999 Nenna, M.-D., “Les Verres”, Exploration Archéologique de Délos, Fasc. XXXVII, Paris.
• Öğün 1983 Öğün, B., “Kaunos Kazıları 1982”, V. Kazı Sonuçları Toplantısı, 239-240.
• Özet 1998 Özet, A., Dipten Gelen Parıltı – Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi Cam Eserleri, Ankara.
• Özyıldırım-Alkaç 2015 Özyıldırım, M. - Alkaç, E., “Olba Kazısında Ele Geçen Rhodos Amphora Mühürleri”, Seleucia ad Calycadnum V, 141-152.
• von Saldern 1980 von Saldern, A., Ancient and Byzantine Glass from Sardis, CambridgeMassachusetts.
• Stern 1977 Stern, E. M., Ancient Glass at the Fondation Custodia (Collection Frits Lugt – Paris), Groningen.
• Stern 1989 Stern, E. M., “Adana Bölge Müzesinde Sergilenmekte olan Cam Eserler – Glass Vessels Exhibited in the Bölge Museum Adana, Belleten LIII, sayı: 207-208, 583-605.
• Stern – Schlick-Nolte 2004 Stern, E. M. –Schick-Nolte, B., Early Glass of the Ancient World – 1600 BC – AD 50 – Ernesto Wolf Collection, Ostfildern-Ruit.
• Triantafyllidis 2003 Triantafyllidis, P., “Classical and Hellenistic Glass Workshops from Rhodos”, In D. Foy and M. D. Nenna (ed.), Echanges et Commerce du Verre Dand le Monde Antique, Actes du Colloque de I’AFAV Aix-en-et Marseille 7-9 Juin 2001, Monographies Instrumentum 24, Montagnac, 131-138.
• Trowbridge 1928 Trowbridge, M. L., “Philological Studies in Ancient Glass”, University of Illinois Studies in Language and Literature, Vol.XIII, No. 3-4, Urbana.
• Weinberg 1965 Weinberg, G. D., “Th e Glass from Antikythera Wreck”,Transactions of the American Philosophical Society 55.3, 30-39.
• Weinberg 1969 Weinberg, G. D., “Glass Manufacture in Hellenistic Rhodes, Archaiologikon Deltion, Vol. 24, 143-151.
• Weinberg-Stern 2004 Weinberg, G. D. - Stern, E. M., Th e Athenian Agora – Vol. XXXIV – Vessel Glass, Princeton, New Jersey.