AKSARAY KALESİ

Yıl 2017, Sayı: 2, 225 - 257, 27.12.2017

Bekir Deniz

Öz

Aksaray
İç Anadolu Bölgesi’nde bir il merkezidir. Şehirde İlk Çağlardan kalan ama ne zaman yapıldığı
bilinmeyen bir kale mevcuttur. Kale Selçuklu ve Osmanlı devrinde de
kullanılmıştır. Bugün şehrin çekirdeğini meydana getiren kalenin (İç Kale) özellikle
II. Kılıçaslan devrinde tamamen onarıldığı ve kuvvetlendirildiği bilinmektedir.
Yine aynı dönemde şehir merkezinde pek çok yapı inşa edilmiştir.

Kale bugün tamamen yıkılmıştır. Bundan 50 yıl
öncesinde kalenin bazı kalıntıları mevcuttu. Kale kapıları, II. Kılıçaslan
Sarayı’nın (Ak Saray) yerleri bilinmektedir. Ayrıca kale ile ilgili halk
arasında konuşulan pek çok söylenti de vardır.

Bu makalede “Aksaray Kalesi
ve iç kalede yer alan Selçuklu dönemi yapıları” ele alınacaktır. Kale plân ve
fotoğraflar eşliğinde tanıtılacaktır

Anahtar Kelimeler

Aksaray, Aksaray Kalesi, Selçuklu dönemi, kale kapısı

Kaynakça

• Bilgiç, Emin., “Anadolu’nun İlk yazılı kaynaklarındaki Yer Adları ve Yerlerinin Tayini Üzerine İncelemeler”, Belleten, C. X, S. 39, Ankara, 1946, s. 381-423
• Cemil, A., Konya, Resimli Gazete Matbaası, İstanbul, 1932.
• Charles Texier (Çev. Ali Suat)., Küçük Asya. C. 3, İstanbul, 1340.
• Çetintürk, E. Nihal., Aksaray (Niğde) ve Çevresindeki Türk Eserleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Sanatları ve Mimarisi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 1986.
• Darkot, Besim., “Aksaray Maddesi” İslam Ansiklopedisi, C.1 s. 274.
• Deniz, Bekir., Aksaray ve Çevresindeki Türk Devri Yapıları Rehberi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Sanat Tarihi Kürsüsü, Yayınlanmamış Lisans Tezi, C. I, (Metin), C. II (Fotoğraf ve planlar), Ankara, 1976.
• Eldem, Halil Ethem., Kayseri’ye Şehri Mebani İslamiye ve Kitabeleri, İstanbul,1934.
• Eldem, Halil Ethem., Niğde Klavuzu, İstanbul, 1936.
• Erdmann, Kurt., “Saraybauten Des Dereiz Ehnten und Vierzhten Jahrhun Dert in Anatolien”, Ars Orientalis, Volume:III, 1959, pp. 77- 94.
• Evliya Çelebi (Çev. Zuhuri Danışman)., Seyahatname, C.V, İstanbul, 1970, s.72.
• Evliya Çelebi (Hazırlayan: Dr. Mümin Çevik)., Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, C.III, Üçdal Neşriyat, İstanbul, 2011, s. 1404.
• Gabriel, Albert (Çev. A. A. Tütenk)., Niğde Tarihi, Ankara, 1962.
• Galanti, Avram., Niğde ve Bor Tarihi, İstanbul, 1951.
• Hamzakadı, Mehmet., “Aksarayın Tarihi ve Turistik Durumları”, Devrim (Aksaray Öğretmenler Derneği, Aksaray Özel Sayısı), Mart 1965, s. 2.
• Hamzakadı, Mehmet., “Tarihi yönden Aksaray”, Hasandağı Gazetesi, 20 Temmuz 1966, S.9, 10, 27.
• Hamzakadı, Mehmet., “Aksaray’da Medfun Meşhurlar ve Türbeleri”, Hasan Dağı Gazetesi, Yıl:1966, Sayı: 39.
• İbn-i Bibi (Çev. M. Nuri Gençosman)., Anadolu Selçuklu Tarihi, Ankara, 1941.
• İbn Batuta (Çev. İsmet Parmaksızoğlu)., İbn Batuta Seyehatnamesinden Seçmeler, İstanbul, 1971.
• Kerimüddîn Mahmud Aksarayî (Çev.M. Nuri Gencosman)., Selçukî Devletleri Tarihi, Recep Ulusoğlu Basımevi, Anadolu Selçukîleri Gününde Tarih Bitikleri. 2, Ankara, 1943.
• Kerimüddîn Mahmud Aksarayî (Çev. O.Turan)., Müsâmeret-ül-Ahbâr, Türk Tarih Kurumu Yayınlarından, III. Seri-No:1, Ankara, 1944.
• Kılkış, Hüseyin Hüsnü., Anadolu Selçuklularından Kayseri ve Civarını İlgilendiren Notlar, Kayseri, 1939.
• Konyalı İbrahim Hakkı., Abideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, İstanbul, 1964.
• Konyalı, İbrahim Hakkı., Abideleri ve Kitabeleri ile Şereflikoçhisar Tarihi, İstanbul, 1971. Konyalı, İ. H., Abideleri ve Kitabeleri İle Niğde Aksaray Tarihi, C. I, İstanbul, 1974.
• Konyalı, İbrahim Hakkı “Aksaray Ulu Cami”, Vakıflar Dergisi, C. X, Ankara, 2006, (Tıpkı Basım), s. 273-288.
• Muallim Hüsnü., Hasan Dağında İlmi Bir Cevelan ve Aksaray’ın Tarihçesiyle Asar-ı Atikası, Aksaray Vilayet Matbaası, 1928.
• Niğde İl Yıllığı, Ankara, 1967.
• Niğde İl Yıllığı, Ankara, 1973.
• Oral, M. Zeki., “Aksaray’ın Tarihi Önemi ve Vakıfları”, Vakıflar Dergisi, C. V. Ankara, 1962, s. 223-240.
• Oral, M. Zeki., “Anadolu da Sanat Değeri Olan Ahşap Minberler ve Tarihçeleri”, Vakıflar Dergisi, C. V, Ankara, 1962, s. 23-77.
• Mehmet Önder., Efsane ve Hikayeleri İle Anadolu Şehir Adları, Ankara, 1969.
• Önder, Mehmet., Şehirden Şehire (Efsaneler, Destanlar, Hikayeler), Yapı Kredi Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 1972.
• Özcan, Okan., Aksaray Selçuklu Eserleri, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü Yayınlanmamış Lisans Tezi, Ankara, Eylül 1970.
• Öztuna, Yılmaz., Türkiye Tarihi, C.2, İstanbul, 1964.
• Öztuna, Yılmaz, Vilayetlerimizin Tarihi, Hayat Yayınları, İstanbul, 1968.
• Stanley, Lena-Poole (Çev. Eldem Halil Ethem)., Düvel-i İslamiye, İstanbul, 1927.
• Sümer, Faruk., “Anadoluda Moğollar”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, C.1, 1969, s. 1-147.
• Tezcan, Burhan., “Aksaray Çevresinde Derlenen Eserler”, Belleten, C. XX11, S.88, s. 517-526.
• Turan, Osman., “Selçuklu Devri Vakfiyeleri-III (Celalettin Karatay Vakfı ve Vakfiyeleri)”, Belleten. CXIII, 1948, S. 45, s. 17-170.
• Tüzün, Oğuz Demir., Aksaray’ın Vilayet Yapılması için T.B.M.M’ ne Sunulan Kanun Teklifi İçin Hazırlanan Rapor, Ankara,1964.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı-Rıdvan, Nafiz., Anadolu Türk Tarihi Tetkikatinden Sivas Şehri, İstanbul, 1964.
• Uzluk, Feridun Nafiz., Anadolu Selçukluları Devleti Tarihi-III, Ankara, 1952.
• Ülkütaşır, M. Şakir., “Anadolu Selçuklu Vezirlerinden Muinüddin Süleyman Pervane”, Türk Kültürü, S.103, Mayıs 1971, s. 610-613.
• Yalçın, Osman., Niğde, İstanbul, 1970.
• Yinanç M. H.., “Anonim Tarihi Alî Selçuk”, Tarih Semineri Dergisi, 1937.
• Yörük, Doğan., XVI .yy.’da Aksaray Sancağı (1400-1584), Tablet Kitabevi Yayını, Konya, 2005.