Mâverdî’de Toplumsal Gelişme Modeli

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 184 - 197, 31.12.2024

Zeynel Abidin Kılınç

https://doi.org/10.54429/seyad.1587335

Öz

Toplumsal gelişme, bir toplumun tüm beşeri ihtiyaçlarının mümkün olduğunca yüksek düzeyde ve nitelikli biçimde karşılanabilmesini amaçlar. Avrupa’da ticaret devrimi ile başlayıp sanayi devrimi ile ivme kazanan Batı modernleşmesini açıklamak ve onları taklit etmek durumunda kalan Batılı olmayan ülkelere de bir tür rehberlik yapması için modernleşme modelleri geliştirilmiştir. Toplumsal gelişme sadece modern dönemde değil modern öncesi dönemde de toplumların temel sorunlarından birisi olmuştur. Gerek devletin güçlü olması gerekse toplumun refaha kavuşması toplumsal gelişmeye bağlı olduğu için bu alanda antik dönemden itibaren filozoflar ve devlet adamları bu konuyla ilgili görüşlerini ortaya koymuşlardır. Geleneksel İslam toplumunda da modernleşme dönemine kadar kendine özgü bir toplumsal gelişme anlayışı mevcuttur. Literatürde yaygın şekliyle Siyasetnâme olarak bilinen eserlerde gerek devletin güçlü olabilmesi gerekse toplumun huzur ve refahı, toplumsal gelişme ile doğrudan ilişkili görülmüştür. Bu çalışmada Abbasiler döneminde yaşamış olan Mâverdî’nin toplumsal gelişme sorununa yaklaşımı analiz edilmekte ve ana hatları ve varsayımları itibariyle evrensel nitelikte bir toplumsal gelişme modeline sahip olduğu ileri sürülmektedir. Takip eden bölümlerde ilk olarak modern dönemde geliştirilen kültürel ve kurumsal yaklaşımlar aktarıldıktan sonra Mâverdî’nin toplumsal gelişme modeli analiz edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mâverdî, toplumsal gelişme, iyi yönetim, kötü yönetim, insan doğası

Social Development Model in Al-Mawardi

Öz

Social development aims to meet all human needs of a society at the highest level and quality possible. Modernization models have been developed to explain Western modernization, which started with the commercial revolution in Europe and gained momentum with the Industrial Revolution, and to guide non-Western countries that had to imitate them. Social development has been one of the fundamental problems of societies not only in the modern period but also in the pre-modern period. Since the state's strength and the society's prosperity depend on social development, philosophers and politicians have expressed their opinions on this subject since ancient times. There was also a unique understanding of social development in traditional Islamic society until modernization. In the works commonly known as Siyasatnamas in the literature, both the strength of the state and the peace and welfare of the society were seen as directly related to social development. This study analyzes Mawardi's approach to the problem of social development and argues that he has a universal social development model in terms of assumptions. In the following sections, the cultural and institutional approaches developed in the modern period are first explained, and then Mawardi's social development model is analyzed.

Anahtar Kelimeler

Al-Mawardi, social development, just rule, human nature

Kaynakça

• Acemoğlu, Daron ve Robınson, James A. Ulusların Düşüşü. (çev. F. R. Velioğlu), İstanbul: Doğan Kitap, 2017.
• Berlin, Isaiah. The Counter-Enlightenment. H. Hardy (Dr.), Against the Current: Essays in the History of Idea. Oxford: Claredon Press, 1991.
• Canatan, Kadir. İslâm Siyaset Düşüncesi ve Siyasetnâme Geleneği. İstanbul: Doğu Kitabevi, 2014.
• Habermas, Jürgen. The Theory of Communicative Action: Reason and the Rationalization of Society. Cilt 1, Boston: Beacon Press, 1984.
• Habermas, Jürgen. Further Reflections on the Public Sphere. Habermas and the Public Sphere. (Der. Craig Calhoun). Massachusetts: MIT Press, 421-461, 1992.
• Kılınç, Zeynel A. “Başkanlık Sistemi ve Güçlü Tek Parti Hükümeti”. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi 1/2 (2015), 12-24.
• Kösoğlu, Nevzat. Hukuka Bağlılık Açısından Eski Türkler’de ve Osmanlı’da Devlet, 2. Baskı, İstanbul: Ötüken, 2004.
• Lewis, Bernard. “Islam and Liberal Democracy: A Historical Overview”. Journal of Democracy 7/2 (1996), 52-63.
• Lipset, Seymour Martin."Some Social Requisities of Democracy: Economic Development and Political Legitimacy". The APSR 53/1 (1959), 69-105.
• March, James G. & Olsen, Johan P. Rediscovering Institutions: The Organizational Basis of Politics. New York: Free Press, 1989.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen. Edeb’üd-Dünya ve’d-Din. (çev. Ali Akın). İstanbul: Temel Neşriyat, 1982.
• Midgley, James. Social Development: Theory and Practice. London: Sage, 2014.
• Pietrzyk, Dorota I. "Democracy or Civil Society?". Politics 23/1 (2003), 38-45.
• Putnam, Robert D. Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy. Princeton: Princeton University Press, 1993.