Mesleki Rehabilitasyon, İşe Dönüş ve Mesleki Sosyal Hizmet

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 41 - 52, 27.09.2024

Buğra Yıldırım

https://doi.org/10.32331/sgd.1554633

Öz

Mesleki rehabilitasyon sağlık sorunları, iş kazaları veya
engellilik nedeniyle iş gücünden uzak kalan bireylere
yardımcı olmak amacıyla geliştirilen programlardan
biridir. Bu programlar, fiziksel, zihinsel veya duygusal
yeteneklerinde sorun yaşayan bireylere işe dönüş fırsatı
sunmakta ve dünyanın çeşitli ülkelerinde uygulanmaktadır.
İşe dönüş programlarının genel hedefi engelli bireylerin
bağımsız yaşamalarını sağlayabilmek ve sürdürülebilir
istihdama katılımlarını kolaylaştırabilmektir. Endüstrileşen
toplumla birlikte pek çok sosyal sorun ortaya çıkmış,
mesleki rehabilitasyona ve çalışma yaşamında mesleki
sosyal hizmet uygulamalarına duyulan ihtiyaç anlaşılmıştır.
Bu nedenle de işletmeler, çalışma koşullarını iyileştirirken
ve çalışanların psikososyal sorunlarına yönelik çözümler
geliştirirken sosyal hizmet mesleğinin önemini fark
etmişlerdir. Gelecekte ise ekonominin küreselleşmesiyle
birlikte işe bağlı sorunların çözümlenmesiyle ilgili
kullanılan yaklaşımlar büyük değişimler geçirecek, insan
kaynakları yönetimiyle ilgili bağlam yeniden şekillenecek,
mesleki rehabilitasyon ve çalışma yaşamında mesleki
sosyal hizmet müdahalelerinin bambaşka bir karakter
geliştirme olasılığı artacaktır. Bu makalenin amacı sosyal
hizmetin mesleki rehabilitasyon sürecinde oynayacağı
rolü, mesleki rehabilitasyon, işe dönüş ve sosyal
hizmet arasındaki bağları tartışmaya açmaktır. Mesleki
rehabilitasyon sonrası işe dönüş programının Türkiye’de
önemli bir sosyal politika, planlama ve müdahale rutini
olması gerektiği de açıkça bu çalışma sonucunda ifade
edilen temel argümandır.

Anahtar Kelimeler

Mesleki rehabilitasyon, işe dönüş, mesleki sosyal hizmet

Kaynakça

• Bloom, J., McLennan, V. ve Dorsett, P. (2022). Results from Phase One of an Early Intervention Vocational Rehabilitation Trial for People with Spinal Cord Injury Conducted in Queensland, Australia. Journal of Vocational Rehabilitation. 57(3). 237-247.
• Canbaz, S. (2022). Mesleki Rehabilitasyon Örnekleri: Geleneksel Derleme. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. 7(4). 1260-1270.
• Chen, Y. S., Wu, S. C., Wang, S. Y. ve Jaw, B. S. (2003). Depression in Chronic Haemodialysed Patients. Nephrology. 8(3). 121-126.
• Çimşir, E. (2019). Türkiye’de Mesleki Rehabilitasyon Hizmetleri ve İhmal Edilmiş Bir Alan Olarak Rehabilitasyon Danışmanlığı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 19(1). 114-124.
• Désiron, H. A., De Rijk, A., Van Hoof, E. ve Donceel, P. (2011). Occupational Therapy and Return To Work: A Systematic Literature Review. BMC Public Health. 11. 1-14.
• Dornonville de la Cour, F. L., Rasmussen, M. A., Foged, E. M., Jensen, L. S. ve Schow, T. (2019). Vocational Rehabilitation in Mild Traumatic Brain Injury: Supporting Return to Work and Daily Life Functioning. Frontiers in Neurology. 10. 103-113.
• Duru, H., Sinan, F. N., Söner, O. ve Gültekin, F. (2020). Mesleki Rehabilitasyon Psikolojik Danışmanlığı: Bir Derleme (Rehabilitasyon Psikolojik Danışmanlığı). Turkish Studies-Educational Sciences. 15(6). 4169- 4190.
• Eravcı, D. B. (2021). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Mesleki Rehabilitasyon: Ülkelere Göre İyi Uygulamaların İncelenmesi. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi. 10(26). 30-45.
• Ficke, R. C. (1992). Digest of Data on Persons with Disability. Washington, DC: National Institute on Disability and Rehabilitation Research.
• Fure, S. C., Howe, E. I., Andelic, N., Brunborg, C., Sveen, U., Røe, C. ve Løvstad, M. (2021). Cognitive and Vocational Rehabilitation After Mild-To-Moderate Traumatic Brain Injury: A Randomised Controlled Trial. Annals of Physical and Rehabilitation Medicine. 64(5). 101538.
• Government of Canada. (2011). The Fundamentals - Return to Work Plan. [https://www.canada.ca/en/ government/publicservice/wellness-inclusion-diversity-public-service/health-wellness-public-servants/ disability-management/fundamentals-return-to-work-plan.html] (Erişim: 6 Mart 2024).
• Gruber, S., Titze, N. ve Zapfel, S. (2013). Vocational Rehabilitation of Disabled People in Germany: A Systems-Theoretical Perspective. Disability and Society. 29(2). 224-238.
• ILO. (2015). 159 No’lu Mesleki Rehabilitasyon ve İstihdam (Sakatlar) Sözleşmesi. Türkiye: ILO Türkiye- Ankara Çalışma Ofisi
• Kayıhan, H. ve Köse B. (2018). Türkiye’de ve Dünyada Mesleki Rehabilitasyon. Turkiye Klinikleri J Psychol-Special Topics. 3(1). 30-41.
• Koçak, D. ve Çankaya, N. (2022). İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonrası Mesleki Rehabilitasyon ve Mevzuat Altyapısının Değerlendirilmesi. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi. 4(2). 232-254.
• Koçali, K. (2021). Sosyal Güvenlik Kurumunun 2012-2020 Yılları Arası İş Kazaları Göstergelerinin Standardizasyonu. Akademik Yaklaşımlar Dergisi. 12(2). 302-327.
• Kutner, N. G., Brogan, D. ve Fielding, B. (1991). Employment Status and Ability to Work Among Working- Age Chronic Dialysis Patients. American Journal of Nephrology. 11(4). 334-340.
• Kurt, Ş. (2006). İşsizliğin Psiko-Sosyal Sonuçları ve Türkiye Üzerine Muhtemel Etkileri. Sosyal Siyaset Konferansları. 51. 358-379.
• La Torre, G., Lia, L., Francavilla, F., Chiappetta, M. ve De Sio, S. (2022). Factors That Facilitate and Hinder the Return to Work After Stroke: An Overview of Systematic Reviews. La Medicina del Lavoro. 113(3). 1-13.
• Libeson, L., Ross, P., Downing, M. ve Ponsford, J. (2022). Factors Associated with Employment Stability Following Traumatic Brain Injury, in A Sample Who Have Received Comprehensive Vocational Rehabilitation. Disability and Rehabilitation. 44(21). 6325-6332.
• Mudrick, N. R. (1991). An Underdeveloped Role for Occupational Social Work: Facilitating the Employment of People with Disabilities. Social Work. 36(6). 490-495.
• NSW Government (2010). Guidelines for Workplace Return to Work Programs. NSW: Work Cover. Øyeflaten, I., M Gabriele, J., B Fisher, E. ve R Eriksen, H. (2013). Social Support and Subjective Health Complaints in Occupational Rehabilitation. International Journal of Therapy and Rehabilitation. 17(8). 424-435.
• Powell, M. A. G. (2001). Occupational Social Work in Ireland. Employee Assistance Quarterly. 17(1-2). 65-79.
• Pruett, S. R., Swett, E. A., Chan, F., Rosenthal, D. A. ve Lee, G. K. (2008). Empirical Evidence Supporting the Effectiveness of Vocational Rehabilitation. Journal of Rehabilitation. 74(1). 56-63.
• Rasgon, S., James-Rogers, A., Chemleski, B., Ledezma, M., Mercado, L., Besario, M., ... ve Yeoh, H. (1997). Maintenance of Employment on Dialysis. Advances in Renal Replacement Therapy. 4(2). 152-159.
• Rauch, A. ve Dornette, J. (2009). Equal Rights and Equal Duties? Activating Labour Market Policy and the Participation of Long-Term Unemployed People with Disabilities After the Reform of The German Welfare State. Journal of Social Policy. 39(1). 53-70.
• Schian, H. M. (2006). Vocational Rehabilitation and Participation in Working Life: The German model. In: C. Gobelet, ve F. Franchingnoni (Eds.). Vocational Rehabilitation. (309-327). France: Springer.
• Siddiqui, H. Y. ve Sukhramani, N. (2001). Occupational Social Work in India. Employee Assistance Quarterly. 17(1-2), 43-64.
• Turner, J. B. (1995). Economic Context and the Health Effects of Unemployment, Journal of Health and Social Behavior, 36(3). 213-229.
• USA Department of Education. (2017). Vocational Rehabilitation Services and Supported Employment Services Programs. USA: Federal FY 2017 Monitoring and Technical Assistance Guide.
• Wadsworth, M. E., Montgomery, S. M. ve Bartley, M. J. (1999). The Persisting Effect of Unemployment on Health and Social Well-Being in Men Early in Working Life. Social Science and Medicine. 48(10). 1491- 1499.
• Watkins, S. J. (1992). Unemployment and Health. World Health. 1(Nov-Dec). 18-19.
• Weich, S. ve Lewis, G. (1998). Poverty, Unemployment, and Common Mental Disorders: Population Based Cohort Study. British Medical Journal (BMJ). 317(7151). 115-119.
• WHO. (2024). Rehabilitation. [http://www.who.int/topics/rehabilitation/en/] (Erişim: 6 Mart 2024).
• Wickizer, T. M., Franklin, G. M. ve Fulton-Kehoe, D. (2018). Innovations in Occupational Health Care Delivery Can Prevent Entry into Permanent Disability: 8-Year Follow-Up of The Washington State Centers for Occupational Health and Education. Medical Care. 56(12). 1018.
• WorkplaceNL. (2016). Early and Safe Return to Work: Facilitating Recovery at Work. Canada: WorkplaceNL.
• Yıldırım, B., Aydoğan, F. N. ve Esen, İ. (2023). İş Yerinde Sosyal Hizmet Uygulamaları: Amerika, Çin ve Fransa Örnekleri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 20(3). 1129-1143.
• Yıldırım, B. ve Kılıç, C. (2021). Post-Endüstriyel Çağda Endüstriyel Sosyal Hizmet Uygulamaları. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 66. 201-220.
• Yılmaz, T., Fidan, F. ve Karataş, V. (2004). İşsizliğin Sosyo-Psikolojik Sonuçları. İstanbul Üniversitesi Sosyal Siyaset Konferansları. 48.163-183.