Neo-Liberal Küreselleşmenin Refah Devletinde Etkili Olan Faktörler: Değişen İdeolojik Koşul, Politik Mantık ve Sosyal Boyut

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 53 - 68, 27.09.2024

Mustafa Çevik , Zeki Parlak

https://doi.org/10.32331/sgd.1554715

Öz

1970’li yılların sonlarından itibaren neo-liberal ekonomi
politikalarının uygulanmaya konulması ile tüm dünyada oldukça
kapsamlı bir değişim ve dönüşüm süreci yaşanmaktadır. Beşeri
ve sosyal yaşamın her boyutunu derinden etkileyen bu değişim
sürecinin itici gücü hiç şüphesiz küreselleşmedir. Her ne kadar
İkinci Dünya Savaşından itibaren 30 yıl kesintisiz devam eden
iktisadi büyüme refah devletinin ‘altın çağı’ olarak anılmışsa
da refah devletlerinin artan maliyetleri, yüksek enflasyon
ve kar sıkışması gibi nedenlerle sarsılmış ve nihayetinde de
çökmüştür. Neo liberal politikaların uygulanmaya konulması
Keynesyen refah devletini hem ekonomik ve hem de politik
açılardan sarsmıştır. Ekonominin ve rekabetin küreselleşmesi,
üretim maliyetinin unsurlarından olan sosyal maliyetleri
düşürme ve sosyal hakları budamayı gerekli hale getirmiştir.
Diğer yandan sosyalist alternatifin çöküşü de ulus devletlere
büyük bir güç kaybı yaşatmış, buna bağlı olarak refah devletleri
ve sosyal politikalarını da önemli ölçüde geriletmiştir. Neoliberal
politikalar ve küreselleşme sürecine bağlı ekonomik
kırılganlıklarını arttıran bu politik baskılar, vergi ve maliyet
rekabeti gibi teknolojideki değişiklikler, şirketlerin rekabet
baskısı altında üretimlerini emek-ucuz ülkelere taşıması vb.
nedenlerle de birleşince refah devleti politikalarının büyük
bir sarsıntı geçirmesine neden teşkil etmiştir. Ekonomik
değişimlerin incelenmesi yazında çokça bahsedildiğinden bu
çalışmada refah devletlerinde etkili olan politik faktörlerin salt
ideolojik koşul (Sosyalist Alternatifin Çöküşü), siyasal mantık
(Ulus Devletin Gerilemesi) ve sosyal boyut (Sosyal Politikanın
Niteliğinin Değişimi) bağlamında incelenmesi yapılacaktır

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, ulus devlet, refah devleti, sosyal devlet, sosyal politika

Kaynakça

• Aykaç, M., Parlak, Z. ve Özdemir, S. (2009). Küreselleşme Sürecinde Rekabet Gücünün Arttırılması ve Türkiye’de KOBİ’ler. Yayın No: 2008-24. İstanbul Ticaret Odası Yayınları. İstanbul.
• Beveridge, W (1942). Social Insurance and Allied Services. London: H.M. Stationary Office.
• Clasen, J. ve Wim Van O. (2002). Changing Principles in European Social Security. Paper Presented at the 2nd Cost 15 Conference on Welfare Reforms for the 21st Century. Oslo. 5-6 April 2002. 1-24.
• Clasen, J. (2002). Modern Social Democracy and European Welfare State Reform. Social Policy and Society. 1(1).
• Çelik, A. (2005). Refah Devletinde Kriz ve Yeniden Yapılanma. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. 301- 320: (Çevrimiçi): [https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/9136] (Erişim: 30 Temmuz 2024).
• Dilnot, A. (2003). Refah Devletinin Geleceği. 2003 (Çeviren: D. Zeynel Bakıcı) (Çevrimiçi): [https://doczz.biz. tr/doc/237675/andrew-dilnot--refah-devletinin-gelece%C4%9Fi](Erişim: 30 Temmuz 2004).
• DPT 2000. Küreselleşme Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, DPT: 2544- ÖİK: 560. Ankara.
• Ekin, N., Alper, Y. ve Akgeyik, T. (1999). Türk Sosyal Güvenlik Sistemi’nde Arayışlar: Özelleştirme ve Yeniden Yapılanma. İstanbul: İTO Yayınları.
• Erdut, Z. (1995). Sosyal Politikada Çağdaş Gelişmeler. Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi. 2(1). 55-78.
• Erdal, S. (2012). Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti Uygulamaları Açısından İsveç Modelinin Değerlendirilmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Maliye Ana Bilim Dalı Doktora Tezi.
• Ersöz, H. Y. (2003). Doğuşundan Günümüze Sosyal Politika Anlayışı ve Sosyal Politika Kurumlarının Değişen Rolü. İktisat Fakültesi Mecmuası. 53(2). 119–144.
• Esping-Andersen, G. (2002). Why We Need a New Welfare State? Gøsta Esping Andersen (ed.) Chapter 1: Towards The Good Sociaety Once Again. Gøsta Esping Andersen. New York: Oxford University Press.
• Giddens, A. (1998). The Third Way: The Renewal of Social Democracy. Cambridge. Polity Press.
• Ginsberg, L. (1998). Conservative Social Welfare Policy: A Description and Analysis. Chicago: Nelson-Hall Press.
• Greve, B. (1998). Historical Dictionary of the Welfare State. London: The Scarecrow Press.
• Held vd. (1999). Global Transformations: Politics, Economics and Culture. Stanford University Press. Edited by David Held, Anthony McGrew, David Goldblatt, Jonathan Perraton.
• Held, D. (2005). A Globalizing World? Culture, Economics, Politics. Edited by David Held, Taylor ve Francis e-Library.
• Jansen, T. (1999). European Identity and/or the Identity of the European Union, Reflection on European Identity. European Commission Working Paper.
• Kazgan, G. (2005). Küreselleşme ve Ulus-Devlet: Yeni Ekonomik Düzen; Ne Getiriyor? Ne Götürüyor? Nereye Gidiyor? İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kessler, G. (1945). İçtimai Siyaset. Çeviren: Orhan Tuna. İstanbul: Milli Mecmua Basımevi. Gençlik Kitabevi Neşriyatı.
• Koray, M. (2000). Küreselleşme. Birikim Dergisi. 138. 55-66.
• Koray, M. (2002). Avrupa Toplum Modeli? (Nereden Nereye). İstanbul: TÜSES Yayınları.
• Koray, M. (2007). Sosyal Politikanın Anlamı ve İşlevini Tartışmak. Çalışma ve Toplum. 4. 19-56.
• Mishra, R. (1999). Globalization and the Welfare State. Massachusetts: Edward Elgar Publishing Lmt.
• Özbek, N. (2002). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Sosyal Devlet. Toplum ve Bilim. 92. 7-33.
• Özdemir, S. (2007). Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti. Yayın No: 57. İstanbul Ticaret Odası (İTO) Yayınları.
• Özdemir, S. (2004). Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi.
• Özşuca, Ş. T. (2003). Yapısal Uyum, Küresel Bütünleşme ve Refah Devleti. Kamu-İş, İş Hukuku ve İktisat Dergisi. 7(2). 227-237. [https://www.tuhis.org.tr/pdf/7217.pdf](Erişim :30 Temmuz 2024).
• Parlak, Z. (2000). Yeni Uluslararası İş Bölümü Yaklaşımının Eleştirel Bir Değerlendirilmesi: Prof. Dr. Nusret Ekin’e Armağan. TÜHİS Yayınları. No:38. Ankara.
• Piyal, B. (2000). Sosyal Güvenlik Reformu ve SSK Gerçeği. Sendikal Notlar. 6. 87–109.
• Piachaud, D. (2020). Social Security: Past, Present and Future. LSE Public Policy Review. 1(2). 1–11. (Çevrimiçi): [https://ppr.lse.ac.uk/articles/10.31389/lseppr.7] (Erişim: 30 Temmuz 2024).
• Pierson, C. (2004). The Modern State. The Second Edition. Taylor ve Francis Library.
• Rosanvallon, P. (2004). Refah Devletinin Krizi. Dost Kitabevi Yayınları. Ankara.
• Şenkal, A. (2005). Küreselleşme Sürecinde Sosyal Politika. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Şenkal, A. (2018). Küresel Sosyal Politika. İstanbul: Umuttepe Yayınları. Kocaeli.
• Temiz, H. E. (2004). Küreselleşmenin Sosyal Boyutları ve Türkiye Açısından Etkileri. İzmir: Birleşik Metal İşçileri Sendikası Yy.
• Tokol, A. ve Alper, Y. (2018). Sosyal Politika. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Yorgun, S. (2013). Sosyal Politika Açısından 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu. Çalışma ve Toplum. 4. 357-380.
• Zengingönül, O. (2007). Küreselleşme: Yoksulluk, Gelişmişlik ve İşgücü Piyasaları Ekseninde. Ankara: Barış Yayınları.