İşyerinde Mobbing: Türkiye’deki Ampirik Çalışmaların Sistematik Bir Analizi

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 21 - 38, 03.10.2025

Büşra Koru Uzkurt

https://doi.org/10.32331/sgd.1788795

Öz

Herhangi bir çalışma ortamında, çalışanlar işyerinde
mobbinge maruz kalabilmektedirler. Bu çalışma,
Türkiye’de çalışanların mobbinge uğrama nedenlerini ve
fiziksel, psikolojik ve örgütsel düzeylerdeki sonuçlarını
araştırma amacıyla sistematik bir inceleme yapmıştır.
Araştırma stratejisi, üç elektronik veri tabanını (PubMed,
Scopus ve Web of Science) içermektedir. Analiz, Rayyan
yazılımı ile çok aşamalı bir yaklaşımla yürütülmüştür.
Toplam 31 çalışma incelenmiş olup, büyük çoğunluğu nicel
araştırma yöntemleriyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmalarda
farklı sektörler değerlendirilmiş ve en sık hastane ve
sağlık sektörü çalışmalarda yer almıştır. İş yerinde
mobbingin nedenleri sosyal sistem ve organizasyonel
faktörler olmak üzere iki ana başlık altında incelenmiştir.
Sosyal faktörler arasında kişilik uyumsuzlukları, düşük
sosyal destek, otoriter liderlik ve psikolojik hassasiyet
öne çıkarken, organizasyonel faktörler arasında iş yükü,
kıskançlık, memnuniyetsizlik ve şirket politikaları önemli
rol oynamıştır. Bireysel sonuçlar açısından bakıldığında,
mobbinge maruz kalan çalışanlarda depresyon, anksiyete,
öfke, tükenmişlik ve düşük yaşam kalitesi gibi ciddi
psikolojik etkiler görülmüştür. Fiziksel etkiler ise sağlık
problemleri, uyku bozuklukları ve baş ağrıları şeklinde
ortaya çıkmıştır. Çalışanlar mobbingla başa çıkmak için
kaçınma, öfke, destek arayışı ve psikolojik dayanıklılık gibi
farklı mekanizmalar geliştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

İşyerinde mobbing , mobbing , sistematik analiz

Workplace Mobbing: A Systematic Analysis of Empirical Studies in Türkiye

Öz

In any work environment, employees may be subjected
to workplace bullying. This study conducted a systematic
review to investigate the reasons for employees being
subjected to bullying in Turkey and its consequences at
the physical, psychological and organizational levels.
The search strategy included three electronic databases
(PubMed, Scopus and Web of Science). The analysis
was conducted with a multi-stage approach using
Rayyan software. A total of 31 studies were examined,
the majority of which were conducted using quantitative
research methods. Different sectors were evaluated in
the studies and the hospital and health sectors were most
frequently included in the studies. The causes of workplace
bullying were examined under two main headings: social
system and organizational factors. Among the social
factors, personality incompatibilities, low social support,
authoritarian leadership and psychological sensitivity
were prominent, while among the organizational factors,
workload, jealousy, dissatisfaction and company policies
played an important role. In terms of individual outcomes,
employees exposed to bullying have experienced serious
psychological effects such as depression, anxiety, anger,
burnout and reduced quality of life. Physical effects have
appeared in the form of health problems, sleep disorders
and headaches. Employees have developed different
mechanisms to deal with bullying, such as avoidance,
anger, support-seeking and psychological resilience.

Anahtar Kelimeler

Workplace mobbing , bullying , systematic rewiew

Kaynakça

• Akgeyik, T., Güngör, M., Omay, U. ve Uşen, Ş. (2006). İşyerinde Psikolojik Taciz: Bankacılık Sektörüne İlişkin Bir Araştırma. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. 56(2). 1-54.
• Anasori, E., Bayighomog, S. W. ve Tanova, C. (2020). Workplace Bullying, Psychological Distress, Resilience, Mindfulness and Emotional Exhaustion. The Service Industries Journal. 40(1-2). 65-89.
• Anasori, E., Soliman, M. ve Costa, C. (2023). Workplace Bullying, Psychological Distress and Work Engagement in the Hospitality Industry: The Moderating Effect of Self-Compassion. European Journal of Tourism Research. 35. 3506-3506.
• Aytaç, S., Bozkurt, V., Bayram, N., Yıldız, S., Aytaç, M., Sokullu Akıncı, F. ve Bilgel, N. (2011). Workplace Violence: A Study of Turkish Workers. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics. 17(4). 385-402.
• Bardakçı, E. ve Günüşen, N. P. (2016). Influence of Workplace Bullying on Turkish Nurses’ Psychological Distress and Nurses’ Reactions to Bullying. Journal of Transcultural Nursing. 27(2). 166-171.
• Bilgel, N., Aytaç, S. ve Bayram, N. (2006). Bullying in Turkish White-Collar Workers. Occupational Medicine. 56(4). 226-231.
• Cemaloğlu, N. (2011). Primary Principals’ Leadership Styles, School Organizational Health and Workplace Bullying. Journal of Educational Administration. 49(5). 495-512.
• Chappell, D. ve Di Martino, V. (2006). Violence at Work. International Labour Organization.
• Çam, H. H. ve Üstüner Top, F. (2022). Workplace Violence Against Nurses Working in The Public Hospitals in Giresun, Turkey: Prevalence, Risk Factors and Quality of Life Consequences. Perspectives in Psychiatric Care. 58(4). 1701-1711.
• Çobanoğlu, Ş. (2005). Mobbing: İşyerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri. Timaş Yayınları.
• Yeşiltaş, M. ve Demirçivi, B. M. (2010). İş Görenlerin Yıldırma Eylemlerine Maruz Kalma Durumları Üzerine Bir Araştırma: Antalya Örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi. 21(2). 199-217.
• Deniz, N., ve Ertosun, O. G. (2010). The Relationship Between Personality and Being Exposed to Workplace Bullying or Mobbing. Journal of Global Strategic Management. 7(8).
• Dibek, M. İ. ve Toptaş, B. (2023). Bütün Parçaların Toplamından Daha Fazladır: Eğitim Bilimlerinde Sistematik Derleme Nasıl Yazılır? Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 25(3). 538-550.
• Dilek, Y. ve Aytolan, Y. (2008). Development and Psychometric Evaluation of Workplace Psychologically Violence Behaviors Instrument. Journal of Clinical Nursing. 17(10).1361-1370.
• Duru, P., Ocaktan, M. E., Çelen, Ü. ve Örsal, Ö. (2018). The Effect of Workplace Bullying Perception on Psychological Symptoms: A Structural Equation Approach. Safety and Health at Work. 9(2). 210-215.
• Efe, S. Y. ve Ayaz, S. (2010). Mobbing Against Nurses in The Workplace in Turkey. International Nursing Review. 57(3). 328-334.
• Einarsen, S., Raknes, B. R. I. ve Matthiesen, S. B. (1994). Bullying and Harassment at Work and Their Relationships to Work Environment Quality: An Exploratory Study. European Journal of Work and Organizational Psychology. 4(4). 381-401.
• Einarsen, S. (2000). Harassment and Bullying at Work: A Review of the Scandinavian Approach. Aggression and Violent Behavior. 5(4). 379-401.
• Ekici, D. ve Beder, A. (2014). The Effects of Workplace Bullying on Physicians and Nurses. Australian Journal of Advanced Nursing. 31(4). 24-33.
• Ergin, A. ve Sandal, B. (2023). Mobbing Among Seafarers: Scale Development and Application of an Interval Type-2 Fuzzy Logic System. Ocean Engineering. 286. 115595.
• Fiabane, E., Flachi, D., Giorgi, I., Crepaldi, I., Candura, S. M., Mazzacane, F. ve Argentero, P. (2015). Professional Qutcomes and Psychological Health After Workplace Bullying: An Exploratory Follow-Up Study. La Medicina Del Lavoro. 106(4). 271-283.
• Girgin, S. Z. S. ve Asarkaya, C. (2017). Mobbing: A Qualitative Analysis of Cases from Turkish White-Collar Employees. In Regional Studies on Economic Growth. Financial Economics and Management: Proceedings of the 19th Eurasia Business and Economics Society Conference (359-370). Springer International Publishing.
• Hamzaoğlu, N., Yayak, A. ve Türk, B. (2022). Evaluation of Mobbing Perception Levels of Health Employees. Health Services Management Research. 35(2). 74-82.
• İzmir, G. ve Fazlıoğlu, A. (2011). İşyerinde Psikolojik Taciz ve Çözüm Önerileri Komisyon Raporu. Ankara: TBMM Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu Yayınları.
• Karatuna, I. (2015). Targets’ Coping With Workplace Bullying: A Qualitative Study. Qualitative Research in Organizations and Management: An International Journal. 10(1). 21-37.
• Karatuna, I. ve Gök, S. (2014). A Study Analyzing the Association Between Post-Traumatic Embitterment Disorder and Workplace Bullying. Journal of Workplace Behavioral Health. 29(2). 127-142.
• Karatuna, I. ve Tınaz, P. (2010). İşyerinde Psikolojik Taciz: Sağlık Sektöründe Kesitsel Bir Araştırma. TÜRK-İŞ.
• Karsavuran, S. ve Kaya, S. (2017). The Relationship Between Burnout and Mobbing Among Hospital Managers. Nursing Ethics. 24(3). 337-348.
• Koç, A., İnkaya, B., Çakmak, B. ve Tayaz, E. (2022). The Relationship Between Bullying Behaviors kökExperienced by Nursing Students in Clinical Practice and Their Self-Esteem Level. Journal of Psychiatric Nursing. 13(2). 108.
• Kök Bayrak, S. (2006). İş Yaşamında Psiko-Şiddet Sarmalı Olarak Yıldırma Olgusu ve Nedenleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 16.
• Kuşcu, P. Ç. (2011). Örgüt Kültürü ve İş Yeri Mobbingi: İşkur ve Ors Örneği. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Leymann, H. (1996). The Content and Development of Mobbing at Work. European Journal of Work and Organizational Psychology. 5(2). 165-184.
• Minibaş-Poussard, J. (2018). Mobbing in Higher Education: Descriptive and Inductive Case Narrative Analyses of Mobber Behavior, Mobbee Responses and Witness Support. Educational Sciences: Theory ve Practice. 18(2).
• Minibaş-Poussard, J., Seckin-Celik, T. ve Seckin-Halac, D. (2022). Does External Work Locus of Control Enhance the Exposure to Workplace Bullying? Moderator Role of Social Support. International Journal of Contemporary Economics and Administrative Sciences.
• Nabawanuka, H. ve Ekmekçioğlu, E. B. (2022). Workplace Bullying and Team Performance: The Mediating Role of Team Psychological Contract Breach. Team Performance Management: An International Journal. 28(5/6). 331-350.
• Namie, G. (2003). Workplace Bullying: Escalated Incivility. Ivey Business Journal. 68(2). 1-6.
• The National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH) – Workplace Safety ve Health Topics, Occupational Violence. [https://www.cdc.gov/niosh/topics/violence/default.html#print]. (Erişim: 14 Mayıs 2025).
• Tigrel, E. Y. ve Kokalan, O. (2009). Academic Mobbing in Turkey. International Journal of Behavioral, Cognitive, Educational and Psychological Sciences. 1(2). 91-99.
• Öztürk, D. ve Aşcıgil, S. F. (2017). Workplace Bullying Among Public Sector Employees. Business and Professional Ethics Journal. 36(1). 103-126.
• Palaz, S., Özkan, S., Sarı, N., Göze, F., Şahin, N. ve Akkurt, Ö. (2008). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Davranışları Üzerine Bir Araştırma: Bandırma Örneği. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources. 10(4). 41-58.
• Picakciefe, M., Acar, G., Çolak, Z. ve Kılıç, I. (2017). The Relationship Between Sociodemographic Characteristics, Work Conditions and Level of “Mobbing” of Health Workers in Primary Health Care. Journal of Interpersonal Violence. 32(3).373-398.
• Poussard, J. M., Çamuroğlu, M. I., Çelik, T. S. ve Bingöl, H. B. (2022). Workplace Bullying and Post-Traumatic Stress Disorder Symptoms: A Double Mediation Model. International Journal of Contemporary Economics andA dministrative Sciences.
• Savaşan, A. ve Özgür, G. (2018). The Relationship Between Personality Characteristics and Workplace Bullying of Nurses. Journal of Psychiatric Nursing. 9(1). 29-35.
• Soylu, S. (2011). Creating A Family or Loyalty-Based Framework: The Effects of Paternalistic Leadership on Workplace Bullying. Journal of Business Ethics. 99. 217-231.
• Salducci, M. ve Shaholli, D. (2023). Assessment of Workplace Bullying in Italy by INAIL: Forensic and Occupational Medicine Considerations. La Clinica Terapeutica. 174(1). 93-96.
• Sahin, B., Çetin, M. ve Çimen, M. (2012). Assessment of Turkish Junior Male Physicians’ Exposure to Mobbing Behavior. Croatian Medical Journal. 53(4). 357-366.
• PIPSC. The Professional Institute of the Public Service of Canada – Bullying and Violence in the Workplace. [https://pipsc. ca/labour-relations/stewards/pocket -guides/pocket-guide-bullying-viole-in-workplace]. (Erişim: 14 Mayıs 2025).
• Tınaz, P. (2006). İşyerinde Psikolojik Taciz Mobbing. Çalışma ve Toplum. 4(11). 13-28.
• Tınaz, P. (2013). Çalışma Psikolojisi Boyutlarıyla Mobbing Tanım ve Tanı. Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz (Mobbing) Panel ve Çalıştayı Bildiriler Kitabı. Ankara. 21-33.
• Tınaz, P. (2011). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing). İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Tigrel, E. Y. ve Kokalan, O. (2009). Academic Mobbing in Turkey. International Journal of Behavioral, Cognitive, Educational and Psychological Sciences. 1(2). 91-99.
• Tuna, R. ve Kahraman, B. (2019). Workplace Bullying: A Qualitative Study on Experiences of Turkish Nurse Managers. Journal of Nursing Management. 27(6). 1159-1166.
• Tutar, H. (2015). Mobbing:(Nedenleri ve Başa Çıkma Stratejileri: Kuramsal Yaklaşım). Detay Yayınları.
• Tutar, H. (2004). İşyerinde Psikolojik Şiddet Sarmalı: Nedenleri veS onuçları. Yönetim Bilimleri Dergisi. 2(2). 85-108.
• Urrútia, G. ve Bonfill, X. (2010). Declaración PRISMA: Una Propuesta Para Mejorar La Publicación De Revisiones Sistemáticas Y Metaanálisis. Medicina Clínica. 135(11). 507–511. [https://doi.org/10.1016/j.medcli.2010.01.015].
• Yaman, E. (2009). Yönetim Psikolojisi Açısından İşyerinde Psikoşiddet-Mobbing. Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, D., Yıldırım, A. ve Timuçin, A. (2007). Mobbing Behaviors Encountered by Nurse Teaching Staff. Nursing Ethics. 14(4). 447-463.
• Yıldız, S. ve Yıldız, S. E. (2009). Bullying ve Depresyon Arasındaki İlişki: Kars İlindeki Sağlık Çalışanlarında Bir Araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8. 133-150.
• Yıldız, S. (2007). İşyerinde İstismar Davranışlarının Psiko-Sosyal Boyutu ve Bir Uygulama. Doktora Tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi.