Fazla Çalışmanın İspatında İşverenle Husumetli Tanık Beyanlarına İlişkin Yargı İçtihadının Değerlendirilmesi -Özellikle İşverenin Çalışma Sürelerini Belgeleme Yükümlülüğü Açısından

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 2, 881 - 913, 23.12.2025

Ebru Yeşilmen

https://doi.org/10.56701/shd.1762789

Öz

Fazla çalışma alacağına ilişkin davalarda, fazla çalışma yapıldığını ispat yükü işçi üzerindedir. Fazla çalışma yapıldığını ispata yarayan ücret bordroları, puantaj kayıtları, işyerine giriş çıkışı gösteren kayıtlar işverenin hâkimiyeti altında bulunmaktadır. Çalışma sürelerini belgelemekle yükümlü işveren tarafından söz konusu belgelerin düzenlenmemesi ya da mahkemeye sunulmaması durumunda işçi tanık delili ile fazla çalışma yaptığını ispatlamaya çalışmaktadır. Yargıtay ise fazla çalışmanın ispatında tanıkların görgüye dayalı olarak işçinin çalışma düzenini bilmesini aramakta, davacı işçi ile aynı işyerinde aynı dönemde çalışanların tanıklığına itibar etmektedir. Halihazırda işyerinde çalışmaya devam eden kişileri tanık olarak gösteremeyen işçiler, birlikte çalıştıkları fakat işyerinden ayrılmış olan kişilerin tanıklığına başvurmaktadır. İşyerinden ayrılmış olan kişilerin işveren aleyhine dava açmış olması halinde, Yargıtay husumetli tanık olarak nitelendirdiğimiz bu kişilerin tanıklıklarına ihtiyatla yaklaşmakta, beyanlarına yan delil/olgu bulunmadığı sürece itibar etmemektedir. Çalışmamızda, öncelikle fazla çalışmanın ispatında tanık beyanlarının değerlendirilmesine ilişkin yargı içtihatlarında benimsenen esaslara yer verilecektir. Fazla çalışmayı ispata yarayacak işyeri kayıtlarının işverenin hakimiyeti altında olması ve tanık beyanlarının değerlendirilmesine ilişkin içtihatlar göz önünde bulundurulduğunda, işçinin yaşadığı ispat zorluğu ortaya konulmaya çalışılacaktır. Fazla çalışma alacağına ilişkin davalarda, somut delil ikame yükünün çalışma sürelerini belgelemekle yükümlü olan işverene yüklenip yüklenemeyeceği, işveren hakkında belge ibraz zorunluluğunu düzenleyen HMK m. 219 ve 220 hükümlerinin uygulanıp uygulanamayacağı değerlendirilecektir. Son olarak tanık beyanının takdiri delil olmasının, her somut olayda, husumetli tanığa ilişkin yargı içtihadından farklı sonuçlara varmayı mümkün kılıp kılamayacağı ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Fazla Çalışma , İspat , Tanık , Husumet , Delil İkame Yükü , İbraz , Takdiri Delil

Evaluation of Judicial Precedents Relating to the Statements of Witnesses in Conflict with the Employer in Proving Overtime Work -Especially in Terms of the Employer's Obligation to Document Working Hours

Öz

In cases involving claims for overtime pay, the burden of proof that overtime was worked lies with the employee. Payroll records, time sheets, and records showing entry and exit from the workplace that serve as evidence of overtime work are under the control of the employer. If the employer, who is obligated to document working hours, fails to prepare or submit the relevant documents to the court, the employee attempts to prove the existence of overtime work through witness statements. The Supreme Court, however, requires that witnesses have eyewitness knowledge of the employee's work schedule and gives credence to the testimony of individuals who worked at the same workplace during the same period as the plaintiff employee. Workers who are unable to present current employees as witnesses resort to the testimony of former employees with whom they previously worked. If persons who have left the workplace have filed a lawsuit against the employer, the Supreme Court approaches the testimony of these persons, whom we describe as witness with a conflict of interest, with caution and does not accept their statements unless there is supporting evidence/facts. In our study, we will first discuss the principles adopted in judicial precedents regarding the evaluation of witness statements in proving overtime work. Considering that workplace records that can be used to prove overtime are under the control of the employer and the case law regarding the evaluation of witness statements, we will attempt to highlight the difficulty of proof faced by the employee. In cases involving claims for overtime pay, it will be assessed whether the burden of proof to present concrete evidence lies with the employer, who is responsible for documenting working hours, and whether the provisions of Articles 219 and 220 of the Code of Civil Procedure, which regulate the obligation to present documents, are applicable. Finally, it will be considered whether the fact that witness statements are considered discretionary evidence makes it possible to reach different conclusions in each specific case from the case law regarding witness with a conflict of interest.

Anahtar Kelimeler

Overtime Work , Proof , Witness , Conflict , Burden of Substituting Evidence , Presentation , Discretionary Evidences

Kaynakça

• Akil, Cenk-Ercan Özler, Meltem. “Tanıklık Beyanının Delil Değerinin Değerlendirilmesi Hakkında Bir İnceleme (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 25.02.2015 Tarihli Kararının Değerlendirilmesi)”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 9/34 (Nisan 2018), 61-73.
• Albayrak, Hakan. “Medeni Usul Hukukunda İspat Kolaylığı Kavramı”. Kırıkkale Hukuk Mecmuası 4/2 (2024), 933-976.
• Arslan, Ramazan vd. Medeni Usul Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 9. Baskı, 2023.
• Atalay, Oğuz. Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku. C. II. İstanbul: 12 Levha Yayıncılık, 15. Baskı, 2017.
• Atalı, Murat vd. Medeni Usul Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 4. Baskı, 2021.
• Aydemir, Murteza. “Ücret Niteliğindeki İşçi Alacağı Davalarında Tanık Deliline Dayanılması”. Sicil İş Hukuku Dergisi 43 (2020), 77-104.
• Başkuru, Kenan. 4857 Sayılı İş Kanunu'nda Düzenlenen Ücret Alacakları Bakımından İspat Yükü ve Deliller. İstanbul, 12 Levha Yayıncılık, 2020.
• Baycık, Gaye. “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”. Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2016. 7-356. İstanbul: 12 Levha Yayıncılık, 2018.
• Bayreuther, Frank. “Arbeitszeiterfassung auf richterrechtlicher Basis”. NZA, (2023).
• Bilgili, Abbas. Fazla Çalışmanın Tanıkla İspatı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, 2020.
• Bolayır, Nur. Hukuk Yargılamasında Delillerin Toplanmasında Tarafların ve Hakimlerin Rolü. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2014.
• Çelik, Nuri vd. İş Hukuku Dersleri. İstanbul: Beta Yayınevi, 36. Baskı, 2023.
• Çil, Şahin. “İş Hukukunda Çalışma Süreleri”. İş Uyuşmazlıklarında Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemeleri Kararları Değerlendirme Toplantısı. Ed. Levent Akın. 90-118. Ankara: İntes Yayınları, 2019.
• Ekmekçi, Ömer-Yiğit, Esra. Bireysel İş Hukuku, İstanbul: 12 Levha Yayıncılık, 6. Baskı, 2024.
• Demir, Cuma Arif. “Yargıtay Kararları Işığında Fazla Çalışmanın İspatı”. Çimento İşveren Dergisi 35/2 (Mart 2021), 8-29.
• Erdönmez, Güray. “Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na Göre Delillerin Gösterilmesi ve İbrazı”. İstanbul Barosu Dergisi LXXXVII/5 (Eylül-Ekim 2013), 15-53.
• Erdönmez, Güray. Medeni Usul Hukukunda Belgelerin İbrazı Mecburiyeti. İstanbul: 12 Levha Yayıncılık, 2. Baskı, 2014.
• Erdönmez, Güray. Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku. C. II. İstanbul: 12 Levha Yayıncılık, 15. Baskı, 2017.
• Ertanhan, Mesut. Medeni Yargılama Hukukunda Tanık ve Tanıklık. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2005.
• Fink, Benedikt Nathanael. Die Arbeitszeiterfassung nach dem Urteil des EuGH in der Rechtssache CCOO, – unter besonderer Berücksichtigung der Aufgaben und Rechte des Betriebsrates. Frankfurt am Main, Fachmedien Recht und Wirtschaft dfv Mediengruppe, 2023.
• Güneş, Volkan. “Güvene Dayalı Çalışma Süresi (Vertrauensarbeitszeit)”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi XXIII/4 (2019), 249-275.
• Hüseyinli, Namık- Ünal, Emre. “Avrupa Birliği Adalet Divanı İçtihatları Işığında, Türk İş Hukuku’nda Çalışma Sürelerinin Kayıt Altına Alınması”. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7/1 (2024), 44-71.
• İzmirlioğlu, Ayça. İş Yargılamasında Tanık Delili. Ankara: Adalet Yayınevi, 2024.
• Jacobs, Matthias-Schneeberg, Anna. “Auswirkungen der Pflicht zur Arbeitszeiterfassung auf die Darlegungs- und Beweislast im Überstundenprozess?”. Rechtsprechung in Wissenschaft, Praxis und Lehre, Festschrift für Barbara Dauner-Lieb (Nomos, 2025) 1333-1344.
• Karslı, Abdurrahim. Medeni Muhakeme Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 5. Baskı, 2020.
• Kuru, Baki-Aydın, Burak. Medeni Usul Hukuku El Kitabı. C. 1., Ankara: Yetkin Yayınları, 2. Baskı, 2021.
• Mülayim, Baki Oğuz. “Fazla Çalışmanın İspatlanması”. İş ve Hayat 5/9 (2019), 130-161.
• Özdemir, Erdem. İş Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıklarda İspat Yükü ve Araçları. İstanbul: Beta Yayınevi, 2006.
• Süzek, Sarper-Başterzi, Süleyman. İş Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık, 24. Baskı, 2024.
• Tanrıver, Süha. Medeni Usul Hukuku. C. 1. Ankara: Yetkin Yayınları, 4. Baskı, 2021.
• Umar, Bilge. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi. Ankara: Yetkin Yayınları, 2. Baskı, 2014.
• Umar, Bilge-Yılmaz, Ejder. İsbat Yükü. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları, 2. Baskı, 1980.
• Uşan, Fatih vd. Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi Kararları Işığında Bireysel İş Hukuku ve İş Yargılaması. Ankara: İntes Yayınları, 2021.
• Uysal, Merve. “Türk ve Alman Medeni Usul Hukukunda Tanık İfadelerinin Değerlendirilmesinde Tecrübe Kuralları”. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 26/1 (Haziran 2022), 329-366.
• Ünal Adınır, Canan. “İş Yargısında Çalışma Süresinin Düzenlenmesi ve Fazla Çalışma (Avrupa Birliği Adalet Divanı Kararları ile Karşılaştırmalı)”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 29/2 Özel Sayı (Aralık 2023), 1292-1319.
• Ünal Adınır, Canan. İş Hukukunda Üst Düzey Yöneticiler. İstanbul: 12 Levha Yayıncılık, 2023.
• Ünal Kaya, Hilal. “Türk ve Alman Medeni Usul Hukukunda Karşı Tarafın Elindeki Belgeye Ulaşabilme İmkânları”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 67/4 (2018), 783-806.
• Yardımcı, Taner Emre. Hukuk Yargılamasında Somutlaştırma Yükü. İstanbul: 12 Levha Yayıncılık, 2017.
• Yayvak Namlı, İrem. Dijital Çalışmada İşçinin Korunması: Çalışma Süreleri ve İş Sağlığı ve Güvenliği. İstanbul: 12 Levha Yayıncılık, 2024.
• Yıldız, Gaye Burcu. “Fazla Çalışmanın İspatı”. Sicil İş Hukuku Dergisi 25 (2012), 115-122.
• Yuvalı, Ertuğrul-Kantarcı, Nihan Gizem. “Kamu Kurumlarındaki Fazla Çalışmaların Yazılı (Resmi) Kayıtla İspat Zorunluluğu Hakkında Yargıtay Karar Tahlili”. Sicil İş Hukuku Dergisi 41 (2019), 245-259.