1982 Anayasası’nda Cumhurbaşkanının Tarafsızlığı ve Konumu

Yıl 2019, Cilt: 6-7 Sayı: 1-2, 39 - 54, 11.05.2021

Mehmet Akgül

Öz

Parlamenter sistemde cumhurbaşkanı tarafsız ve tüm partilere eşit mesafededir. 1982 Anaya-
sası ilk yürürlüğe girdiği haliyle parlamenter hükümet sisteminin özelliklerini barındırmaktaydı.
Ancak 2007 ve 2017 anayasa değişiklikleri ile birlikte hükümet sisteminde köklü değişiklikler
yapılmıştır. Bu sebeple hükümet sistemi “cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi” olarak adlandırı-
lan başkanlık hükümet sistemine dönüşmüştür. Bu durumda cumhurbaşkanının konumunda da
köklü değişikliğe gidilmiş ve cumhurbaşkanı doğrudan yürütme organı halini almıştır. Cumhur-
başkanının tarafsızlığı ilkesi ise sona ermiş, partili bir cumhurbaşkanı yeni sistemde etkin rol
oynamaya başlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Parlamenter Sistem, Başkanlık Sistemi, Cumhurbaşkanı, Tarafsızlık, Devlet Başkanı.

Kaynakça

• Bülent Tanör ve Necmi Yüzbaşıoğlu, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, İstanbul: Beta Yayıncılık, 2016.
• Bülent Yavuz, “2007 Anayasa Değişikliğinin Doğurduğu Tereddütler ve Çözüm Yolları” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 12, S. 1-2, 2008, s. 1173-1214.
• Erdoğan Teziç, Anayasa Hukuku, Yirminci Bası, İstanbul: 2016. Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, 16. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 2016.
• Fevzi Demir, Anayasa Hukuku, 10. Baskı, İzmir: Albi Yayınları, 2017.
• Hasan Tahsin Fendoğlu, Türk Anayasa Hukuku, İkinci Baskı, Ankara, 2017.
• Hasan Tunç, Türk Anayasa Hukuku, Gazi Kitabevi, 2018.
• Hasan Tunç ve Bülent Yavuz, “Avantaj ve Dezavantajlarıyla Başkanlık Sistemi” TBB Dergisi, S. 81, 2009.
• Hüseyin Gül, “1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda Cumhurbaşkanlığı’nın Denge- Denetleme Makamı Olarak Analizi”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 5, S. 2, 2018, s. 122-136.
• Karşılaştırmalı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 1982-2017, 3. Baskı, hz. Remzi Özmen, Seçin Yayınevi: Ankara, 2019.
• Kemal Gözler ve Gürsel Kaplan, İdare Hukuku Dersleri, 16. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2015.
• Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt II, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2011.
• Kemal Gözler, Devlet Başkanları, İkinci Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2016.
• Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 21. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2017.
• Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, İkinci Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2018.
• Menaf Turan, “Türkiye’nin Yeni Yönetim Düzeni: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, Social Sciences Research Jounal, 2018, Volume 7, Issue 3, 42-91, ISSN: 2147-5237), s. 42-91
• Murat Sevinç, “Güncel Gelişmelerin Işığında, 1982 Anayasası’na Göre Cumhurbaşkanı” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 57, S. 2, 2002, s. 109-137.
• Ş. Cankat Taşkın, “1982 Anayasası’nda Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu” Türkiye Ba- rolar Birliği Dergisi, 2011, S. 92, s. 384-418.
• Şeref Gözübüyük, Yönetim Hukuku, 22. Bası, Ankara: Turhan Kitabevi, 2005.
• Şeref İba, Anayasa Hukuku Genel Esaslar, 3. Bası, Ankara: Turhan Kitabevi, 2017.
• Şükrü Karatepe, Türk Anayasa Hukuku, 2. Baskı, Ankara, 2018.
• Tarık Zafer Tunaya, Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku, 4. Bası, İstanbul: Fakülte- ler Matbaası, 1980.
• Vahap Coşkun, “16 Nisan 2017 Tarihinde Kabul Edilen Anayasa Değişikliklerinin Değer- lendirilmesi”, DÜHFD, C. 22, S. 36, Y. 2017, s. 3-30.
• Veysel Erat, “Türkiye’de Cumhurbaşkanının Halk Tarafından Seçilmesinin Hükümet Sis- temi Üzerine Etkileri”, Yönetim Bilimleri Dergisi, C. 13, S. 25, 2015, s. 325-355.
• Yavuz Atar, “Türk Anayasal Sisteminde Cumhurbaşkanının Seçimi, Görev Süresi, Yet- kileri ve Parlamenter Sistem Gerekleri Doğrultusunda Değişiklik Önerileri” TBMM
• Anayasa Hukuku I. Uluslararası Sempozyumu, 22-24 Nisan 2003, TBMM Başkanlığı Yayınları, Yayın No: 1 s. 309-331.
• Yıldızhan Yayla, “Milletvekili Dokunulmazlığı, Bakanların Sorumluluğu, Cumhurbaşka- nının Sorumluluğu”, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, Ankara, 9-13 Ocak 2001, s. 478-499. Mahkeme Kararları
• Anayasa Mahkemesi, 01.05.2007 tarih, E. 2007/45 - K. 2007/54, https://normkararlar- bilgibankasi.anayasa.gov.tr/ND/2007/54?Donemler_id=2&KararNo=2007%2F54, E.T.: 19.02.2021.
• Anayasa Mahkemesi, 18.12.1979, tarih, E. 1979/22 - K. 1979/45, https://normkarar- larbilgibankasi.anayasa.gov.tr/ND/1979/45?Donemler_id=1&KararNo=1979%2F45 E.T.: 23.03.2021