Türk Hukuk Camiasının Duguit’ye Teveccühü: Literatür Merkezli Bir Değerlendirme

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 283 - 308, 29.07.2022

Emre Partalcı

Öz

Özgün fikirleriyle Léon Duguit (1859-1928) döneminin en önde gelen ve en şöhretli hukukçularından bir tanesidir. Türkiye’de hukuk literatüründe Duguit’nin etkisi, başka herhangi bir hukukçuya nazaran daha derin görünmektedir. Bu çalışmada Türkçede Léon Duguit külliyatı değerlendirilmekte ve Duguit’nin düşüncelerinin Türkiye’de yaygınlık kazanmasında etkili olan isimler ele alınmaktadır. Bu ünlü hukukçunun Türkiye’de gördüğü alakanın sebepleri üzerine tespitler yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Léon Duguit, Türkçe Literatürde Duguit, Türk hukuk tarihi

Teşekkür

teşekkür ederim

The Turkish Legal Community’s Concern to Duguit: A Literature-Based Assessment

Öz

With his original ideas, Léon Duguit (1859-1928) is one of the foremost and most famous jurist of his time. Duguit’s influence in the legal literature in Turkey seems to be more profound than that of any other jurist. In this study, the works of Léon Duguit in Turkish is evaluated and the persons that are influential in the prevalence of Duguit’s thoughts in Turkey are discussed. Determinations are made on the reasons for this famous jurist’s interest in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Léon Duguit, Duguit in Turkish literature, Turkish legal history

Kaynakça

• Abadan, Y.: Amme Hukuku ve Devlet Nazariyeleri, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay., 1952.
• Akal, C.B.: “Hans Kelsen’in ‘Demokrasi’si”, Güncel Hukuk, S. 174, Kasım-Aralık 2018, ss. 48-51.
• Ateş, A. E.: “Léon Duguit and Ali Fuad Başgil: the Case of Influence of the French Republic Law over the Turkish Constitution Law”, International Journal of Turcologia, Vol. IV, N. 7, ss. 22-47.
• [Babanzade] İ. H., Hukuk-ı Esasiye, Müdavimîn-i Mülkiye Kütüphanesi, 1325, 672 s.
• Bakırcı, A. İ.: “Cumhuriyet Öncesi Türk Anayasa Hukuku Doktrininde Devletin Hukuki Kişiliği Sorunu: Celalettin Arif Bey Örneği”, Adalet Dergisi, S. 67, 2021/2, ss. 359-378.
• Carolina, A.; Gazabón, M.: La influencia de León Duguit en la reforma social de 1936 en Colombia, Bogotá, Universidad del Rosario, Facultad de Jurisprudencia, 2015.
• Celaleddin [Arif], Hukuk-ı Esasiyye (Birinci Sınıf), Dersaadet, Ahmed Saki Bey Matbaası, 1325, 210 s.
• Celaleddin Arif, Hukuk-ı Esasiye (İkinci Sınıf Dersleri), Dersaadet, Ahmed Saki Bey Matbaası, 1325, 229 s.
• Crozat, C.: “Asrı Hazır Doktrininde Devlet Telâkkisi”, Üniversite Konferansları 1936-1937, İstanbul, Ülkü Basımevi, İstanbul Üniversitesi Yayınlarından No. 50, 1937.
• Crozat, C.: “Hauriou, Muhtasar-ı Hukuk-ı İdare, Onbirinci Tab Birinci Cüz (Precis de Droit Administratif 11 edition 1 er.fasciecule), Paris, 1927”, Darülfünun Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. V, Sy. 31, 1927, ss. 798-799.
• Debaenst, B.: “Le droit social, le droit individuel et la transformation de l’État”, The Formation and Transmission of Western Legal Culture, Ed. Serge Dauchy, Georges Martin vd., Cham (İsviçre), Springer, 2016, ss. 429-431.
• Demokrat Parti Programı 1946 https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/ 11543/917/200805461_1946.pdf?sequence=1&isAllowed=y Görülme Tarihi: 25.05.2022.
• Duguit, L.: “Amme Hukukunun Tahavvülleri”, Çev. Tarık Zafer Tunaya, Yeni Türk, C. 7, Sy. 83, 1939, ss. 488-491.
• Duguit, L.: “Belçika’da Usûl-i İntihabdan”, İçtihad, Sy. 249, 1928, ss. 4754.
• Duguit, L.: “Egemenlik ve Özgürlük”, çev. Didem Köse, Sedef Koç, Devlet Kuramı, Ed. Cemal Bâli Akal, Ankara, Dost Yayınları, 2013 (İlk Baskı Yılı: 2000), ss. 379-400.
• Duguit, L.: “Ferdî Hukuk, İctimaî Hukuk ve İstihale-i Devlet”, çev. Serdengeçtizade Edib, Darülfünun Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 2, Sy. 16, 1340 [1924], ss. 497-516; C. 3, Sy. 17, 1341 [1925], ss. 599-626; C. 3, Sy. 18, 1341 [1925], ss. 746-767.
• Duguit, L.: Fransa’da Hürriyet-i Matbuat ve Matbuat Nizamnameleri, Çev. Mehmed Münir [Ertegün], İstanbul, Matbaa-ı Amire, 1326 [1910-11].
• Duguit, L.: Hak Kavramı ve Devletin Dönüşümü Üzerine Üç Konferans, Çev. Edip Serdengeçti, Haz. Emre Partalcı, İstanbul, Pinhan Yay., 2019.
• Duguit, L.: Hâkimiyet ve Hürriyet, Çev. Menemenlizade Ethem, İstanbul, İkdam Matbaası, 1341 [1925].
• Duguit, L.: “Hakk-ı Esasî (Hukuk-ı Esasiye) Mebâhisinden”, Çev. Kavasoğlu Fuad, Muhamat, Sy. 7, 10 Kanunısani 1327 [23 Ocak 1912], ss. 211-215.
• Duguit, L.: Hukuk- Esasiye: Devlet Nazariye-i Umumiye, C. 2, Çev. Menemenlizade Ethem, İstanbul, Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekaleti Neşriyatı, 1340 [1924].
• Duguit, L.: Hukuk-ı Esasiye: Kaide-i Hukukiye, Devlet Meselesi, C. 1, Çev. Menemenlizade Ethem, İstanbul, Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekaleti Neşriyatı, 1339 [1923].
• Duguit, L.: “Hukuk-ı Hususiyenin Tahavvülat-ı Umumiyesi”, Çev. Yorgaki Effimianidis Muhamat, Sy. 17, 13 Zilhicce 1330/10 Teşrinisani 1328 [23 Kasım 1912], ss. 515-521; Sy. 19, 14 Safer 1331/10 Kanunusani 1328 [23 Ocak 1913], ss. 586-589; S. 20, 16 Rebiülevvel 1331/10 Şubat 1328 [23 Şubat 1913], ss. 626-627; Sy. 22, 16 Cemaziyelevvel 1331/10 Nisan 1329 [23 Nisan 1913], ss. 697-699; Sy. 23, 16 Cemaziyülahir 1331/10 Mayıs 1329 [23 Mayıs 1913], ss. 718-720; Sy. 29, 23 Muharrem 1332/10 Kanunuevvel 1329 [23 Aralık 1913], ss. 892-895.
• Duguit, L.: Kamu Hukuku Dersleri, Çev. Süheyp Derbil, Ankara, Ankara Üniversitesi Yay., 1954.
• Duguit, L.: Le Droit Social, Le Droit Individuel et la Transformation de l’État, Paris, Felix Alcan, 1908.
• Duguit, L.: Leçons de Droit public général, Paris, Boccard, 1926.
• Duguit, L.: Les Transformations de Droit Public, Paris, Armand Colin, 1913.
• Duguit, L.: Les Transformations Générales du Droit Privé Depuis le Code Napoléon, Paris, Félix Alcan, 1912.
• Duguit, L.: Manuel de Droit Constitutionnel: Théorie générale de l’État. Libertés publiques – Organisation politique, Deuxième Édition, Paris, Fontemoing, 1911.
• Duguit, L.: Manuel de Droit Constitutionnel: Théorie générale de l’état – Organisation politique, Paris, Fontemoing, 1907.
• Duguit, L.: Souveraineté et Liberté, Paris, Félix Alcan, 1922.
• Duguit, L.: Traité de Droit Constitutionnel, Tome 1, Deuxième Édition, Paris, Ancienne Librairie Fontemoing, 1921.
• Duguit, L.: Traité de Droit Constitutionnel, Tome 2, Deuxième Édition, Paris, Ancienne Librairie Fontemoing, 1923.
• Gülsoy, U.: “Celâleddin Ârif”, DİA, C. 7, 1993, ss. 246-247.
• Hauriou, M.: “Fransız Danıştayının Bir Kararı Üzerine Notlar”, Çev. Samim Bilgen, İdare Dergisi, Sy. 173, 1945, ss.115-126.
• Hauriou, M.: “Hukuk Fakülteleri ve Gayeleri”, Çev. M. Kemaleddin, Darülfünun Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. V, Sy. 32, 1927, ss. 909-913.
• Hauriou, M.: “Müessese ve Tesis Teorisi: İçtimaî Vitalizm Denemesi”, Çev. Tarık Zafer Tunaya, İÜHFM, C. IX, Sy. 3-4, 1944, ss. 672-683.
• Hükümetler, Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri, C. 2, Haz. İrfan Neziroğlu, Tuncer Yılmaz, Ankara, TBMM Yay., Ekim 2013.
• Jellinek, G.: İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi Üzerine, Çev. Rezzan İtişgen Dülger, Muzaffer Dülger, İstanbul, Pinhan Yay., 2017.
• Karahanoğulları, O.: “Paşukanis ve Sönümlenmeci Hukuk Kuramı”, Modern Zamanlar Bir Yokmuş Bir Varmış, Fikret Başkaya’ya Saygı II, Ankara, NotaBene Yayınları, 2013, ss.101-145.
• Kelsen, H.: “Berlin Beyannamesine Nazaran Almanya’nın Hukuki Durumu”, Çev. Vakur Versan, İÜHFM, C. XI, Sy., 3-4, 1945, ss. 283-292.
• Kelsen, H.: “Birleşmiş Milletler Teşkilatından Çekilme Hakkı”, Çev. Hicri Fişek, AÜHFD, C. 6, Sy. 2-3-4, 1949, ss. 95-111.
• Kelsen, H.: Demokrasi: Doğası – Değeri, Çev. Yasin Uysal, Ankara Dost Kitabevi, 2019.
• Kelsen, H.: Demokrasi: Mahiyeti – Kıymeti, Çev. Ethem Menemencioğlu, İstanbul, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul Üniversitesi Ana İlim Kitapları Tercümeleri Serisi, 1938.
• Kelsen, H.: “Mahz ‘Hukuk Nazariyesi’ Nedir?”, Çev. Orhan Münir Çağıl, İÜHFM, C. XXII, Sy. 1-4, 1956, ss. 398-417.
• Kelsen, H.: “Nedensellik ve İsnadiyet”, Çev. Zeki Hafızoğulları, AÜHFD, C. 35, Sy. 1-4, 1978, ss. 219-233.
• Kelsen, H.: Saf Hukuk Kuramı, Çev. Ertuğrul Uzun, İstanbul, Nora Kitap, 2020.
• Kerimoğlu, H. T.: “İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e Bir Rum Aydını: Yorgaki Effimianidis ve Eserleri”, Belgi Dergisi, C. 2, Sy. 18, Yaz 2019/II, ss. 1545-1562.
• Korlaelçi, M.: Pozitivizmin Türkiye’ye Girişi, İstanbul, İnsan Yay., 1986.
• Mardin, Ş.: Jön Türklerin Siyasî Fikirleri (1895-1908), 21. Bs., İstanbul, İletişim Yay., 2017.
• Mardin, Ş.: Türk Modernleşmesi, İstanbul, İletişim Yay., 1991.
• Menemenci[oğlu], E.: “Profesör Roger Bonnard’a Göre Sübjektif Hukuk”, İÜHFM, C. I, S. I, 1935, ss. 48-59.
• Menemencioğlu, E.: Leon Duguit’nin Cemiyet, Hukuk ve Devlet Nazariyeleri, İstanbul, Maarif Matbaası, 1939.
• Mirow, M. C.: “Léon Duguit and the Social Function of Property in Argentina”, Léon Duguit and the Social Obligation Norm of Property: A Translation and Global Exploration, Ed. Paul Babie, Jessica Viven-Wilksch, Singapore, Springer, 2019, ss. 267-285.
• Mirow, M. C.: “Léon Duguit”, Great Christian Jurists in French History, Ed. Olivier Descamps, Rafael Domingo, Cambridge, Cambridge University Press, 2019, ss. 358-371.
• Mirow, M. C.: “Origins of the Social Function of Property in Chile”, Fordham Law Review, Vol. 80, Issue 3, December 2011, ss. 1183-1217.
• Mirow, M. C.: “The Social-Obligation Norm of Property: Duguit, Hayem, and Others”, Florida Journal of International Law, Vol. 22, 2010, ss. 191–226.
• Onar, S. S.: İdare Hukuku: Birinci Cilt, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1942.
• Özcan, T.: “Ali Fuad Başgil’e Guguk’tan Bakmak”, Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil’in Anısına Armağan, Haz. Abuzer Kendigelen, İstanbul, On İki Levha Yay., 2019, ss. 109-136.
• Parla, T.: Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmî Kaynakları 2: Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, İstanbul, İletişim Yay., 1991.
• Parla, T.: Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmî Kaynakları 3: Kemalist Tek-Parti ideolojisi ve CHP'nin Altı Ok’u, İstanbul, İletişim Yay., 1992.
• Parla, T.: Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm, 2. Bs., İstanbul, İletişim Yay., 1993.
• Partalcı, E.: Darülfünun Hukuk Fakültesinden Bir Sayfa: Edip Serdengeçti ve Mülkiyet Düşüncesi, İstanbul, On İki Levha Yay., 2020.
• Partalcı, E.: “II. Meşrutiyet’te Siyasal İktidarın Sorgulanması: Bir Léon Duguit Çevirisi”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, Sy. 17, 2014 (Bahar), ss. 77-95.
• Pashukanis, E.: “Leon Duguit”, İngilizceye Çev. Peter B. Maggs, Pashukanis: Selected Writings on Marxism and Law, Ed. Piers Beirne, Robert Sharlet, London, New York vd., Academic Press, 1980, ss. 165-168.
• Pashukanis, E.: Leon Duguit, Çev. Can Şimşek, Hukuk Kuramı, C. 2, S. 1, Ocak-Şubat 2015, ss. 30-32.
• Schneiderman, D.: “Özelleştirmeye Anayasal Yaklaşımlar: Neo-Liberal Anayasacılığın Ağırlığı Üzerine Bir İnceleme”, çev. Umut Koloş, İÜHFM, C. LXXIII, Sy. 1, 2015, ss. 505-530.
• Serdengeçti, E.: “Prof. Dr. Richard Honig - Hukuk Felsefesi”, İÜHFM, C. 1, S. 4., 1935, ss. 535-550.
• Serdengeçti, E.: “Toprakta Benimseme”, Capitolivm, Y. I, Sy. 3, İstanbul, Kânunusani 1935, ss. 174-181.
• Serdengeçti, E.: “Türk İnkılabı: Devlet Şekilleri ve Türkiye Büyük Millet Meclisi”, Haz. Emre Partalcı, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, S. 28, 2019 (Güz), ss. 139-146.
• Serdengeçdizâde H. E.: Mülkiyet Nehcinin Vech-i Tekâmülü, İstanbul, Matbaa-yı Askeriye, 1339-1921, V+288 s. (Serdengeçti E.: Mülkiyet Rejiminin Gelişimi: Mülkiyetin Toplumsal ve Hukuki Niteliği Hakkında İnceleme, Haz. Emre Partalcı, İstanbul, On İki Levha Yay., 2021, XXII+239).
• Toprak, Z.: Darwin’den Dersim’e: Cumhuriyet ve Antropoloji, İstanbul, Doğan Kitap, 2012.
• Toprak, Z.: “İkinci Meşrutiyet Yıllarında ‘Hukuk-ı Nisvân’ ya da Osmanlı Kadın Hukuku”, Toplumsal Tarih, Sy. 248, Ağustos 2014, ss. 36-46.
• Toprak Z.: Türkiye’de Popülizm: 1908-1923, İstanbul, Doğan Kitap, 2013.
• Tunaya, T. Z.: Siyasî Müesseseler ve Anayasa Hukuku, 2. Bs., İstanbul, Siyaset İlmi Serisi No. 9, 1969.
• https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/onceki-anayasalar/1924-anayasasi/ Görülme Tarihi: 29.04.2022.