Duguit’nin Egemenlik Kavramı Üzerine Eleştirileri ve Uluslararası Hukuk Bağlamında Egemenlik Kavramı

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 309 - 322, 29.07.2022

Görkem Kayacık

Öz

Duguit’nin hukuk felsefesi ve devlet teorisi kamu hukuku alanında önemli bir konum teşkil etmektedir. Yazarın sosyoloji biliminden sıklıkla yararlandığı ve bu iki sosyal bilim alanı arasında bir bağ
kurarak hukuka sosyolojik bir bakış açısı getirdiği söylenebilir. Bu noktada yazar döneminin birçok
farklı hukukçusu gibi pozitivist bir çizgiyi benimsemekle birlikte benimsediği sosyolojik yaklaşım ile
özgünleşir. Devlet teorisinin genel kabul görmüş kavramlarına bu çerçevede getirdiği eleştiriler ise
o dönemde sıklıkla eleştirilse de günümüzde çoğu teorisyence benimsenmiş hususların erken birer
örneğini teşkil etmektedir. Duguit’ye göre “devletin kişiliği, milli irade, egemenlik” gibi kavramlar
sosyolojik olgular olarak gözlemlenmesi mümkün şeyler değildirler ve bu nedenle metafizik birer
kurgu olarak, devlet teorisine kaynak teşkil edemezler. Özellikle “egemenlik” kavramı devletin temel unsurlarından biri olarak lanse edilse de bu kavram ile ne kamu hukukunu ne de uluslararası
hukuku bağdaştırmak mümkün değildir. Bu kavramları bağdaştırmaya yönelik teoriler ise başarısızlığa mahkûmdurlar. Sağlam temeller üzerinde yükselen ve pozitif olgularla bağdaşır bir kamu
hukuku ve uluslararası hukuk inşa etmek adına yapılması gereken, zaten gerçekle uyumlu bir yanı
olmayan fakat sadece kabul edildiği için var olan egemenlik kavramından vazgeçmektir.

Anahtar Kelimeler

Léon Duguit, Egemenlik Kavramı, Uluslararası Hukukta Egemenlik, Devlet Egemenliği, Ulusal Egemenlik.

Kaynakça

• Akal, Cemal Bali, İktidarın Üç Yüzü, Dost Kitabevi Yayınları, 7. Baskı, Ankara 2014.
• Akbay, Muvaffak, Umumi Amme Hukuku Dersleri, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 3. Baskı, Ankara 1958.
• Akipek, Ömer İlhan, Devletler Hukuku Birinci Kitap, İstiklal Matbaası, Ankara 1963.
• Beaud, Olivier, Egemenlik, Güç, İktidar, Siyaset Felsefesi Sözlüğü (Philippe Raynaud, Stéphane Rials (Yay. Haz.) içinde, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2017.
• Bektaş, Sezercan, Uluslararası Deniz Yatağının İşletilmesi ve Deniz Yatağı Uluslararası Otoritesi, Legem Yayıncılık, Ankara 2017.
• Bozkurt, Enver- Poyraz, Yasin- Erdal, Selcan, Devletler Hukuku, Legem Yayıncılık, 10. Baskı, Ankara 2018.
• Duguit, Léon, Egemenlik ve Özgürlük, Cemal Bali Akal (Der.), Devlet Kuramı içinde s. 193-211, Dost Yayınları, 5. Baskı, Ankara 2018.
• Duguit, Léon, Kamu Hukuku Dersleri (Çev.: Süheyp Derbil), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1954.
• Duguit, Léon, Manuel de Droit Public Français - I - Manuel de Droit Constitutionnel, Ancienne Librairie Fontemoing & Cie, Paris, 1907.
• Duguit, Léon, Traité de Droit Constitutionnel Cilt I, Ancienne Librairie Fontemoing & Cie, 2. Baskı, Paris 1921.
• Duguit, Léon, Traité de Droit Constitutionnel Cilt II, Ancienne Librairie Fontemoing & Cie, 3. Baskı, Paris 1921.
• Gözler, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 12. Baskı, Bursa 2020.
• Günal, Yılmaz, Duguit ve Devlet Nazariyesi, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.: 19, S.: 02, 1964.
• Güngören Bulgan, Birden, Georg Jellinek’in Hak ve Devlet Kuramı, On İki Levha Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul 2020.
• Güriz, Adnan, Hukuk Felsefesi, Siyasal Kitabevi, 14. Baskı, Ankara 2019.
• Heywood, Andrew, Siyasetin ve Uluslararası İlişkilerin Temel Kavramları (Çev.: Fahri Bakırcı), Felix Kitap, 5. Baskı, Ankara 2020.
• Mairet, Gérard, Egemenlik İlkesi: Modern İktidarın Tarihi ve Temelleri (çev.: Murat Eşen), Açılım Kitap, 1. Baskı, İstanbul 2020.
• Okandan, Recai Galip, Umumi Amme Hukuku Dersleri, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 2. Bası, İstanbul 1959.
• Özdemir, Ali Murat- Saygılı, Abdurrahman- Zabunoğlu, H. Gökçe- Demirli, Aynur- Aykut, Ebubekir- Türkoğlu Karacova, Ezgi Nur- Uğurlu, Göksu- Şahin, Ozan Giray, Genel Kamu Hukuku - Kuramsal Yaklaşım, İmge Kitabevi, Kuramsal yaklaşım, 1. Baskı, Ankara 2019.
• Özpolat, Haşim, Tanrının Siyasetinden Siyasetin Tanrısına Egemenlik Kuramının Dönüşümü, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl 2017, Cilt 23, Sayı 2, s. 143- 166.
• Pinon, Stéphane, Le Positivisme Sociologiue: L’itiéraire De Léon Duguit, Université Saint-Louis - Bruxelles - Revue interdisciplinaire d’études juridiques, C.: 2 S.: 67 2011, s. 69-93.
• Saygılı, Abdurrahman, Kutsal Canavar Devlet, 3. Baskı, Ankara 2015.
• Surlu, Aydan Ömür, Léon Duguit’nin Devlet ve Hukuk Anlayışı, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl 2009, Cilt 13, Sayı 3-4, s. 107 - 132. Topçuoğlu, Hamide, Hukuk Sosyolojisi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul 1969.
• Travers, Emeric, Complexification Sociale Et Effacement De La Souveraineté Chez Léon Duguit, Revue Française d’Histoire des Idées Politiques, S.: 19, 2019, s. 191- 221.
• Turner, Bryan S., Klasik Sosyoloji, İletişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2015. Yörük, Abdülhak Kemal, Hukuk Felsefesi Dersleri, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1958.