Asıl İşveren Alt İşveren İlişkisinde Birinin İleri Sürdüğü Zamanaşımı Def’inin Diğerine Sirayeti (Karar İncelemesi)

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 237 - 256, 31.08.2023

Yasemin Taşdemir

https://doi.org/10.56701/shd.1325232

Öz

4857 sayılı İş Kanunu uyarınca asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak İş Kanunu’ndan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. Birlikte sorumluluk ifadesi ile müteselsil sorumluluğun kastedildiği hususunda şüphe bulunmamaktadır. Müteselsil sorumlulukta borçlular, alacaklıya karşı borcun tamamından sorumludurlar ve alacaklı, borcun tamamının veya bir kısmının ifasını borçluların tümünden isteyebileceği gibi sadece birinden de isteyebilir. Borcun tamamı ödeninceye kadar borçluların sorumluluğu devam eder. Müteselsil sorumlulukta alacaklı tarafın alacağına kavuşma olasılığı artırılmaktadır. Bununla birlikte müteselsil borçlular alacaklıya karşı savunmasız kalmazlar. Şöyle ki müteselsil borçlulardan biri, alacaklıyla arasındaki kişisel ilişkiden veya müteselsil borcun kaynağından doğan ortak def’i ve itirazları alacaklıya karşı ileri sürebilir. Çalışma konumuzu oluşturan Yargıtay kararı da ortak def’i olan zamanaşımı def’inin müteselsil borçlulardan biri tarafından ileri sürülüp diğeri tarafından ileri sürülmemesi durumunda, ileri sürmeyen tarafın ifadan kaçınıp kaçınamayacağı ile ilgilidir. Doktrinde tartışmalı olan bu konu ile ilgili Yargıtay kararlarında da farklı sonuçlara ulaşılmıştır. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2020 yılından itibaren, asıl işveren alt işveren ilişkisini asıl borçlu - kefil ilişkisine benzetmektedir. Buna göre asıl işverenin zamanaşımı def’i ileri sürmesi halinde bundan sadece asıl işverenin yararlanacağı, diğer yandan alt işverenin zamanaşımı def’i ileri sürmesi halinde ise bunun asıl işverene sirayet edeceği yönünde hüküm tesis etmektedir. Çalışmamızda sonucu ve hukuki gerekçesi bakımından isabetli bulmadığımız Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kararı, müteselsil borçluluğa ve konu ile ilgili doktrin görüşlerine yer verildikten sonra irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Asıl işveren, Alt işveren, Müteselsil borç, Zamanaşımı, Def’i

Spread Of Prescription Plea Asserted By One In The Relationship Between Primary Contractor and The Subcontractor (A Review Of Judgment)

Öz

In accordance with Labor Law No. 4857, the primary contractor is responsible together with the subcontractor for its obligations to the workers of the subcontractor arising from the Law, employment contract, or collective bargaining agreement to which the subcontractor is a party in relation to that workplace. There is no doubt that solidary liability is meant by joint liability. In solidary liability, the debtors are responsible for the entire debt to the creditor, and the creditor may request the performance of all or part of the debt from all debtors or only one of them, if wishes. The liability of the debtors continues until the entire debt is paid. In solidary liability, the probability of the debtholder getting his receivables is increased. Nevertheless, solidary debtors are not vulnerable to the creditor. In other words, one of the solidary debtors may assert a joint plea and objections against the creditor arising from the personal relations between the creditor and himself or the reason or subject of the solidary debt. The Supreme Court's decision, which constitutes the subject of our study, is related to whether the non-claiming party can avoid performance in the event that the prescription plea, which is a joint plea, is asserted by one of the solidary debtors and not by the other. Different conclusions have been reached regarding this issue, which is controversial in doctrine, in the Supreme Court decisions. As of 2020, the 9th Civil Chamber of the Supreme Court likens the primary contractor-subcontractor relationship to the principal debtor-guarantor relationship and establishes a provision that only the primary contractor will benefit from the prescription plea asserted by the primary contractor, and the prescription plea asserted by the subcontractor will spread to the primary contractor. In our study, the decision of the 9th Civil Chamber of the Supreme Court, which we did not find appropriate in terms of its result and legal justification, will be examined after mentioning solidary indebtedness and the relevant doctrinal views.

Anahtar Kelimeler

Primary Contractor, Subcontractor, Solidary Debt, Prescription, Plea

Kaynakça

• Acar, Faruk. “Borçlar Kanun ve Borçlar Kanunu Tasarısı Çerçevesinde Müteselsil Borçluluğa Toplu Bakış”. Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi 60 (Şubat 2007). Erişim 08.08.2022. http://www.e-akademi.org/makaleler/facar-1.htm
• Akın, Levent. “Yeni Borçlar Kanunu Düzenlemeleri Çerçevesinde Asıl İşverenin Müteselsil Sorumluluğunun Niteliği”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 60/4 (2012), 733-774.
• Akıntürk, Turgut. Müteselsil Borçluluk. Ankara: Sevinç Matbaası, 1971.
• Akyiğit, Ercan. İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Alt İşverenlik (Öğreti ve Uygulama). Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2011.
• Arat, Ayşe. “Müteselsil Borçlarda Alacaklı ile Borçlular Arasındaki İlişkinin Hüküm ve Sonuçları”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 26/2 (2018), 325-366.
• Aykaç, Hande Bahar. İş Hukukunda Alt İşveren. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2011.
• Canbolat, Ferhat. “Def’i ve İtiraz Arasındaki Farklar ve İleri Sürülmesinin Hukuki Sonuçları”. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3/1 (2008), 255-270.
• Canbolat, Talat. Türk İş Hukukunda Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkileri. İstanbul: Kazancı Kitap Ticaret A.Ş., 1992.
• Canyürek, Murat. Müteselsil Borçlulukta İç ve Dış İlişkiler. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2003.
• Çelik, Nuri vd. İş Hukuku Dersleri. İstanbul: Beta Yayıncılık, Yenilenmiş 35. Bası, 2022.
• Çil, Şahin. “Asıl İşveren - Alt İşveren İlişkisi”. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi - İş Hukukunda Üçlü İş İlişkileri Sempozyum – 04 Nisan 2009. ed. Ali Güzel, Deniz Ugan. İstanbul: Nesil Matbaacılık, 2009, 4-60. (Asıl İşveren Alt İşveren)
• Çil, Şahin. İş Uyuşmazlıklarında Yargıtay Uygulamaları. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020. (Kararlar)
• Dalcı Özdoğan, Nurcihan. Müteselsil Sorumluluk (Özellikle TBK md. 61 ve md. 162 vd. Hükümleri Bağlamında). Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.
• Ekmekçi, Ömer – Yiğit, Esra. Bireysel İş Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, Güncellenmiş 4. Baskı, 2022.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 25. Baskı, 2020. (Genel)
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 8. Baskı, 2020. (Özel)
• Erlüle, Fulya. “Müteselsil Kefalet ve Müteselsil Borçluluk Kavramlarının Karşılaştırılması”. Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi. 7/1 (2003), 629-644.
• Ertürk, Şükran. İş Hukuku Dersleri Bireysel İş Hukuku. Ankara: Yetkin Yayıncılık, 2022.
• Güzel, Ali. “İş Yasasına Göre Alt İşveren Kavramı ve Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinin Sınırları”. Çalışma ve Toplum 1 (2004), 31-65.
• Kapancı, Kadir Berk. Birlikte Borçlulukta Borçlular Arası İlişkiler. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2. Tıpkı Bası, 2011. Kılıçoğlu, Ahmet M. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Turhan Kitabevi, Gözden Geçirilmiş-Genişletilmiş 24. Bası, 2020.
• Korkusuz, Mustafa Halit. “Asıl İşveren ile Alt İşverenin Müteselsil Sorumluluğu”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 72/2 (2014), 209-231.
• Nomer, Haluk N. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Beta Yayıncılık, Gözden Geçirilmiş Genişletilmiş 17. Bası, 2020.
• Oğuzman, M. Kemal - Öz, M. Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 2. Cilt. İstanbul: Vedat Kitapçılık, Gözden Geçirilmiş 15. Bası, 2020.
• Säcker, Franz Jürgen vd. Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch. 3. Cilt. München: C.H. Beck, 9. Bası, 2021. (Münchener Kommentar)
• Senyen Kaplan, Emine Tuncay. Bireysel İş Hukuku. Ankara: Yetkin Yayıncılık, Gözden Geçirilmiş – Güncelleştirilmiş 12. Baskı, 2022.
• Süzek, Sarper. İş Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık, Yenilenmiş 21. Baskı, 2021.
• Schulze, Reiner (ed.). Bürgerliches Gesetzbuch Handkommentar. Baden-Baden: Nomos Verlagsgesellschaft, 11. Bası, 2022.
• Tekinay, Selahattin S. vd. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Filiz Kitabevi, İstanbul, Yeniden Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş Yedinci Baskı,1993.
• Ünlütepe, Mustafa. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Yargıtay 9. Hukuk Dairesi İçtihat Farklılıklarının Görüşülmesi Eylül 2020 (İlke Kararları). İstanbul Barosu Dergisi 94/6 (2020) 487-501.