EFFECTIVE REPENTANCE IN TURKISH CRIMINAL LAW

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 1229 - 1270, 31.12.2023

Arif Emre Sümer

https://doi.org/10.56701/shd.1369884

Cited By: 1

Öz

Effective repentance is a personal reason that results in the elimination or reduction of the penalty in return for the perpetrator’s active act of regretting the crime committed after the completion of the crime, eliminating the harmful consequences of the crime within a certain period of time or contributing to the elucidation of the crime with the information provided by cooperating with the judicial authorities. Effective remorse is included in the penal codes of many countries. Effective repentance is included in the criminal codes of many countries. While some of these treat effective remorse as a general provision, others refer to effective remorse only in terms of certain crimes. The Turkish Criminal Code (TCK) does not include a general provision on effective repentance. For this reason effective repentance in Turkish law can only come to the agenda in terms of crimes explicitly regulated in the law. This study aims to examine all aspects of effective repentance in Turkish criminal law. In this context; the definition, scope, legal nature, purpose of regulation, crimes regulated, its status in the Turkish Penal Code No. 765, its material and moral elements, its difference from similar institutions and its legal consequences will be analyzed in line with the opinions in the doctrine and the case law of the Supreme Court.

Anahtar Kelimeler

Effective repentance, Personal grounds for lifting the penalty, Voluntary abandonment, Attempt, Active action.

Türk Ceza Hukukunda Etkin Pişmanlık

Öz

Etkin pişmanlık, failin suçun tamamlanmasından sonra işlediği suçtan pişmanlık duyarak, belirli bir süre içinde suçun zararlı sonuçlarını ortadan kaldırma veya adli makamlarla iş birliği yaparak verdiği bilgilerle suçun aydınlatılmasına katkı sağlama gibi aktif bir edimde bulunması karşılığında cezanın ortadan kaldırılması veya azaltılması sonucunu doğuran şahsi bir sebeptir. Etkin pişmanlık kurumuna birçok ülke ceza kanununda yer verilmiştir. Bunlardan bazıları etkin pişmanlığı genel bir hüküm olarak ele alırken, diğer bazıları yalnızca belirli suçlar bakımından etkin pişmanlığa atıfta bulunmuştur. Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) etkin pişmanlığa ilişkin genel bir hükme yer verilmemiştir. Bu sebeple Türk hukukunda etkin pişmanlık yalnızca kanunda açıkça düzenlenen suçlar bakımından gündeme gelmektedir. Bu çalışmada, Türk ceza hukukunda etkin pişmanlık kurumunun tüm yönleri ile incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda; etkin pişmanlık kurumunun tanımı, kapsamı, hukuki niteliği, düzenlenme amacı, düzenlendiği suçlar, 765 sayılı TCK’daki durumu, maddi ve manevi unsurları, benzer kurumlardan farkı ve hukuki sonuçları doktrindeki görüşler ve Yargıtay içtihatları doğrultusunda analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Etkin pişmanlık, Cezayı ortadan kaldıran şahsi sebep, Gönüllü vazgeçme, Teşebbüs, Aktif edim.

Kaynakça

• Akbulut, Berrin. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 6. Baskı, 2019.
• Akdağ, Hale. “Gönüllü Vazgeçme”. Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3/2 (2013) 91-126.
• Akyıldız, Anıl. “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kurumuna İlişkin Sorunlar”. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 17/3 (2020) 65-88.
• Alacakaptan, Uğur. Suçun Unsurları. Ankara: Sevinç Matbaası, 2. Baskı, 1975.
• Armağan, Servet. “Anayasa Hukuku Açısından Af Yetkisinin Değerlendirmesi”. Anayasa Yargısı Dergisi 17/1 (2001) 347-363.
• Arslan, Çetin. “Karşılıksız Çek Suçunda Etkin Pişmanlık”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 1/5 (2011) 159-210.
• Arslantürk, Mustafa. Etkin Pişmanlık-Vazgeçme-Cezasızlık. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, 2018.
• Artuk, Mehmet Emin vd. TCK Şerhi Özel Hükümler 4.Cilt. Ankara: Turhan Kitabevi, 1. Baskı, 2009.
• Artuk, Mehmet Emin vd. TCK Şerhi Özel Hükümler 4.Cilt. Ankara: Turhan Kitabevi, 1. Baskı, 2009.
• Artuk, Mehmet Emin vd. Ceza Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 20. Baskı, 2022.
• Ashworth, Andrew. Principles Of Criminal Law. Oxford: Oxford Uni¬versity Press, 4. Baskı, 2003.
• Atila, Mesude. “Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Hukuku’nda Af Kurumu”. Ankara Barosu Dergisi 68/1 (2010) 275-284.
• Avcı, Mustafa. “Türk Ceza Kanunu, TCK Tasarıları ve Özellikle 2004 TCK Tasarısının Genel Olarak Değerlendirilmesi”. Türk Ceza Kanunu Reformu-II Makaleler, Görüşler, Raporlar, TBB Yayınları 71 (2004) 199-232.
• Aydın, Devrim. “Suça Teşebbüs”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 55/1 (2006) 85-113.
• Baba, Yasemin. Türk Ceza Kanunu’nda Etkin Pişmanlık. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, 2013.
• Baki, Ensar. “Türk Ceza Kanunu’nda Etkin Pişmanlık”. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 2 (2016) 27-56.
• Bayraklı, Hasan Hüseyin. “Pişmanlık ve Islah Hükümleri Karşısında Vergi Kaçakçılık Suçlarının Konumu”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 8/31 (2017) 47-64.
• Bayraktar, Köksal. “Faal Nedamet”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 33/3-4 (1967) 122-154.
• Bayraktar, Köksal“. Türk Ceza Kanunu Tasarısına İlişkin Genel Bir Değerlendirme ve Genel Hükümler Üzerine Birkaç Eleştiri”. Türk Ceza Kanunu Reformu-II Makaleler, Görüşler, Raporlar, TBB Yayınları 71 (2004) 21-36.
• Bayraktar, Köksal. “Malvarlığına Karşı Suçların Genel Özellikleri”. Özel Ceza Hukuku Cilt IV - Malvarlığına Karşı Suçlar, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, 2018.
• Beccaria, Cesare. (Çev. Sami Selçuk). Suçlar ve Cezalar Hakkında. Ankara: İmge Kitabevi, 8. Baskı, 2020.
• Bekar, Elif. “Ceza Muhakemesinde Hüküm Çeşitleri (CMK m.223)”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 75/1 (2017) 13-60.
• Can, Sibel. “Türk Hukukunda Af Kurumu”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 65/4 (2016) 1291-1312.
• Centel, Nur vd. Kişilere Karşı İşlenen Suçlar Cilt: I. İstanbul: Beta Yayınları, 4. Baskı, 2017.
• Centel, Nur - Zafer, Hamide. Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları, 21. Baskı, 2022.
• Çakır, Kerim. “Uzlaştırmanın Kapsamı ve Şartları”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi – Hukuk Araştırmaları Dergisi 34/1 (2018) 446-452.
• Demirbaş, Timur. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 14. Baskı, 2019.
• Denizhan, Hüseyin. “Yeni Türk Ceza Kanununda Erteleme Kurumu Üzerine Bir İnceleme”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 65 (2006) 214-246.
• Donay, Süheyl. Türk Ceza Kanunu Şerhi. İstanbul: Beta Yayınları, 1. Baskı, 2007.
• Dönmezer, Sulhi - Erman, Sahir. Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku Cilt: II. İstanbul: Beta Yayınları, 12. Baskı, 1997.
• Dönmezer, Sulhi - Erman, Sahir. Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku Cilt: II. İstanbul: Der Yayınları, 14. Baskı, 2019.
• Dönmezer, Sulhi - Erman, Sahir. Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku Cilt: III. İstanbul: Der Yayınları, 14. Baskı, 2020.
• Duranoğlu, Yakup. “Kamu Davasının Açılmasında Geçerli Olan İlkeler [Kamu Davasının (Kovuşturmanın) Kamusallığı, Davasız Muhakeme Olmaz, Kamu Davasında Mecburilik (Kovuşturma Mecburiyeti), Takdirilik (Maslahata Uygunluk) İlkeleri”. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2/1 (2021) 265-296.
• Dursun, Hasan. “Af Kavramına Genel Bir Bakış”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 85 (2009) 373-402.
• Eker, Hüseyin. “Mala Karşı İşlenen Suçlarda Etkin Pişmanlık”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 100 (2012) 363-388.
• Elligıram, Büşra. İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Erem, Faruk. Ümanist Doktrin Açısından Türk Ceza Hukuku Cilt: I Genel Hükümler. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 8. Baskı, 1968.
• Erem, Faruk vd. Ümanist Doktrin Açısından Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 14. Baskı, 1997.
• Eriş, A. Uğur. “Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma ve Uzlaştırma Eğitimi”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137 (2018) 241-271.
• Erra, Carlo. (Çev. Sahir Erman). “Teşebbüste İhtiyariyle Vazgeçme”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 10/3 – 4 (1944) 679-720.
• Gerçeker, Hasan. Yorumlu ve Uygulamalı Türk Ceza Kanunu Cilt: I. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 4. Baskı, 2018.
• Giyik, Abdulbaki. “İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 134 (2018) 71-114.
• Giyik, Abdulbaki. “Bir Etkin Pişmanlık Hâli Olarak Azmettirenin Ortaya Çık[arıl]masının Sağlanması (TCK m. 38/3)”. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1 (2023) 319-369.
• Gödekli, Mehmet. “Türk Ceza Öğretisi ve Uygulamasında Etkin Pişmanlık”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 7/29 (2017) 277-360.
• Gözler, Kemal. “Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Af Yetkisi”. Anayasa Yargısı Dergisi 18 (2001) 298-329.
• Gropp, Walter. Strafrecht Allgemeiner Teil. Berlin: Springer, 4. Baskı, 2015.
• Güngör, Devrim – Okuyucu Ergün, Güneş. “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 65/4 (2016) 1951-1965.
• Hafızoğulları, Zeki – Aygün Eşitli, Ezgi. “İftira ve İftira Benzeri Suçlar”. Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1/2 (2015) 93-120.
• Hafızoğulları, Zeki - Özen, Muharrem. Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler-Topluma Karşı Suçlar. Ankara: US-A Yayıncılık, 1. Baskı, 2012.
• Hakeri, Hakan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 22. Baskı, 2019.
• Heinrich, Bernd. (Editör: Yener Ünver). Ceza Hukuku Genel Kısım-I. Ankara: Adalet Yayınevi, 1. Baskı, 2014.
• Işıka, Sertaç. Gönüllü Vazgeçme. İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, 2021.
• İçel, Kayıhan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Beta Yayınları, 5. Baskı, 2014.
• İçer, Zafer. “Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda Etkin Pişmanlık (TCK.m.110)”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Bülent TAHİROĞLU’na Armağan 23/3 (2017) 773-792.
• Kaçar, Yusuf. “7406 Sayılı Kanun’la Değişik Türk Ceza Kanunu’nda Takdiri İndirim Nedenleri”. Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10/2 (2022) 925-948.
• Katoğlu, Tuğrul. “Yeni Türk Ceza Kanunu ve Çevreye Karşı Suçlar”. Mülkiye Dergisi 29/246 (2005) 133-157.
• Kavlak, Cihan. Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçu. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 3. Baskı, 2017.
• Keçelioğlu, Elvan. “Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Sebeplerle Hukuka Uygunluk Sebepleri Arasındaki Ayrımın TCK’nın Uygulanması Bakımından Pratik Sonuçları”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 87 (2010) 299-321.
• Keyman, Selahattin. Türk Hukukunda Af. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 1. Baskı, 1965.
• Kıldan, İsmail Turgut. “Malvarlığına Karşı İşlenen Suçlarda Etkin Pişmanlık Hükmünün Uygulanabilme Koşulları”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 1/8 (2012) 115-139.
• Kır, Feyza. “Yalan Tanıklık Suçu (TCK m. 272) ve Etkin Pişmanlık”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 70/3 (2021) 1107-1132.
• Koca, Mahmut - Üzülmez, İlhan. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 13. Baskı, 2020.
• Koca, Mahmut - Üzülmez, İlhan. Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 6. Baskı, 2019.
• Koruculu, Irmak. Türk Ceza Hukukunda Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, 2022.
• Köşşekoğlu, Abdullah. “5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Etkin Pişmanlık”. (Proje Yöneticisi: Fatih Selami Mahmutoğlu), Avrupa Birliği’ne Uyum Sürecinde Türk Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku, İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları, 2008.
• Meray, Seha L. Ceza Hukukunda Af. Ankara: Türk Hukuk Kurumu Müsabaka Neşriyatı, 1. Baskı, 1944.
• Önder, Ayhan. Ceza Hukuku Genel Hükümler Cilt: II-III. İstanbul: Beta Yayınları, 2. Baskı, 1992.
• Özbek, Veli Özer - Doğan, Koray. “Zorunluluk Hâlinin Hukuki Niteliği”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9/2 (2007) 195-222.
• Özbek, Veli Özer. “Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması Suçu (TCK m. 245)”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Ünal Narmanlıoğlu’na Armağan 9/Özel Sayı (2007) 1019-1063.
• Özbek, Veli Özer vd. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 11. Baskı, 2019.
• Özbek, Veli Özer vd. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık: 13. Baskı, 2022.
• Özen, Mustafa. “Kamu Davası Açma Konusunda Benimsenen İlkeler, Cumhuriyet Savcısının Takdir Yetkisi ve İddianamenin İadesi”. Ankara Barosu Dergisi 67/3 (2009) 17-28.
• Özen, Mustafa. “Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi-Hukuk Araştırmaları Dergisi 15/1-2 (2009) 75-120.
• Özen, Mustafa. Ceza Hukuku Genel Hükümler Dersleri. Ankara: Adalet Yayınevi, 4. Baskı, 2019.
• Özer, İbrahim. Türk Ceza Hukukunda Etkin Pişmanlık. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Özgenç, İzzet. İrtikap, Rüşvet ve Görevi Kötüye Kullanma Suçları. Ankara: Seçkin Yayınları, 1. Baskı, 2013.
• Özgenç, İzzet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 15. Baskı, 2019.
• Özocak, Gürkan. Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, 2018.
• Öztürk, Bahri - Erdem, Mustafa Ruhan. Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 20. Baskı, 2020.
• Öztürk, Bahri vd. Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 16. Baskı, 2022. Saka, Güngör. “İhtiyariyle Vazgeçme ve Faal Nedamet”. Adalet Dergisi 78/5 (1988) 93-97.
• Sarıtaş, Erkan. Suç İşlemek Amacıyla Örgütlenme Suçları (TCK m. 220-221). İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, 2018.
• Soyaslan, Doğan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 4. Baskı, 2012.
• Soyaslan, Doğan. Teşebbüs Suçu. Ankara: Kazancı Yayınları, 1. Baskı, 1994.
• Sözüer, Adem. Suça Teşebbüs. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları, 1. Baskı, 1994.
• Sözüer, Adem. Ceza Hukuku Uygulama Rehberine Giriş ve Pratik Çalışma Notu. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, 2015.
• Şahin, Cumhur - Göktürk, Neslihan. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 13. Baskı, 2022. Şen, Ersan - Eryıldız, Hüsnü Sefa. Suç Örgütü. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 3. Baskı, 2020.
• Şık, Hüseyin. Türk Adli Yargı Sisteminde Savcılık Kurumu. Ankara: Adalet Yayınevi, 1. Baskı, 2018.
• Şişman, Günden - Sarsıkoğlu, Şenel. “Vergi Kaçakçılığı Suçunda Etkin Pişmanlık”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 30/3 (2022) 1591-1625.
• Tezcan, Durmuş vd. Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 17. Baskı, 2019.
• Toroslu, Nevzat. Ceza Hukuku Genel Kısım. Ankara: Savaş Yayınevi, 19. Baskı, 2013.
• Toroslu, Nevzat. Ceza Hukuku Özel Kısım. Ankara: Savaş Yayınevi, 8. Baskı, 2015.
• Toroslu, Nevzat - Feyzioğlu, Metin. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Savaş Yayınevi, 18. Baskı, 2018.
• Tozman, Önder. Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçu. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, 2017.
• Tulay, Muhammed Emre. “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması; Yasal Şartların Yerindeliği ve Kararın Hukuki Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 25/4 (2021) 477-525.
• Turan, Hüseyin - Kodal, Osman. “Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanma Suçları Yönünden Kamu Görevlisi ile Sağlık Meslek Mensuplarının Suçu Bildirmemesine Yönelik Düzenlemenin Etkin Pişmanlık Kurumuna Etkisi”. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 7/13 (2019) 501-522.
• Turhan, Faruk. “Yeni Türk Ceza Kanunu’na Göre Cezaların Ertelenmesi ve Uygulamada Ortaya Çıkan Bazı Sorunlar”. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10/3-4 (2006) 27-54.
• Ümit, Ceyda. “Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda Etkin Pişmanlık Uygulaması: Yasal Gelişmeler Işığında Analitik Bir İnceleme”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12/1 (2021) 133-147.
• Ünlü, Abdurrahman. “Hapis Cezasının Ertelenmesi”. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1/2 (2018) 4-28.
• Ünlü, Ömer. Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçu (TCK m.220). Ankara: Çankaya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Yenidünya, Ahmet Caner - İçer, Zafer. “Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçu”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan 19/2 (2013) 797-828.
• Yenidünya, Ahmet Caner - İçer, Zafer. “Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde Suçlarında Etkin Pişmanlık”. Fasikül Dergisi 38 (2013) 11-51.
• Yenisey, Feridun - Nuhoğlu, Ayşe. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 6. Baskı, 2018.
• Yıldırım, Evrim. “Sermaye Piyasası Suçları Açısından Etkin Pişmanlık”. Ankara Barosu Dergisi 2 (2014) 231-268.
• Yıldız, Ali Kemal. “İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu (TCK m. 184)”. Galatasaray Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Erden Kuntalp’e Armağan 2/2 (2004) 293-298.
• Yıldız, İlknur Ebiz. Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçu (TCK m.220). İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Yılmaz, Enes. “Suçun Özel Bir Görünüş Şekli Olarak Gönüllü Vazgeçme”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 65/4 (2016) 2553-2603.
• Yılma Furtuna, Elif - Laloğlu, Arzu. “7394 Sayılı Kanun Bağlamında Vergi Kaçakçılığı Suçunda Etkin Pişmanlık Müessesesi Üzerine Bir Değerlendirme”. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5/2 (2022) 347-372.
• Zafer, Hamide. Ceza Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Beta Yayınları, 7. Baskı, 2019.