Validity Conditions Regarding the Form of the Guarantee Agreement and Special Issues in Terms of Commercial Law

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 643 - 682

Temel Güner

https://doi.org/10.56701/shd.1416370

Öz

In accordance with the provision of Article 12/1 of the Turkish Obligations Code (TOC), the validity of contracts is not subject to formality as a rule. However, some contracts have been formalized in order to protect those in a weak position who take on responsibilities gratuitously and to encourage them to think twice before taking on responsibilities. In this context, one of the contracts subject to form is the surety agreement. In order for the guarantee agreement to be valid, it must be concluded in writing and the date of guarantee, the maximum amount to be guaranteed and, in case of joint guarantee, the relevant statement must be written in handwriting (TOC 583/1). Additionally, if the guarantor is married, his/her spouse's consent must be obtained (TOC 584). These conditions regarding the form of the surety agreement are valid for all surety agreements. However, the application area of these conditions may be specific in terms of commercial law. As a matter of fact, in Article 584/3 of TOC, it is regulated that the consent of the spouse will not be required for guarantees given by the business owner of the commercial enterprise and the partners and managers of the commercial companies. Also, in TOC 603, it is stated that the conditions regarding the form of surety, the capacity to act as guarantor and the consent of the spouse will also be required in other contracts concluded by real persons regarding the provision of personal guarantee. At this point, the question arises whether the aval will be evaluated within the scope of TOC 603. Again, since Article 7/2 of the Turkish Commercial Code stipulates the presumption of joint and several suretyship in commercial transactions, the question arises whether it is necessary to write the will of joint surety in the handwriting of the guarantor in commercial works. In our study, the formal validity conditions of the surety agreement and the special situations of these conditions in terms of commercial law are examined.

Anahtar Kelimeler

Hand Writing, Joint Guarantees, Guarantee Date, Partners, Aval

Kefalet Sözleşmesinin Şekli Geçerlilik Şartları ve Ticaret Hukuku Açısından Özellik Arz Eden Hususlar

Öz

Türk Borçlar Kanunu (TBK) m. 12/1 gereği, sözleşmelerin geçerliliği kural olarak şekle tabi değildir. Ancak özelikle ivazsız olarak sorumluluk altına giren zayıf konumdaki kişileri korumak, onları sorumluluk altına girmeden önce bir kez daha düşünmeye sevk etmek amacıyla bazı sözleşmeler şekle tabi tutulmuştur. Bu bağlamda şekle tabi tutulan sözleşmelerden birisi de kefalet sözleşmesidir. Kefalet sözleşmesinin geçerli olabilmesi için yazılı şekilde akdedilmesi, sorumlu olunacak azami miktarın, kefalet tarihinin ve müteselsil kefalet söz konusu ise buna ilişkin iradenin kefilin el yazısı ile yazılması gerekmektedir (TBK m. 583/1). Ayrıca kefil olan kişi evli ise eşin rızası alınmalıdır (TBK m. 584). Şekle ilişkin bu şartlar bütün kefalet sözleşmeleri için geçerlidir. Ancak bu şartların uygulama alanı ticaret hukuku açısından özellik arz edebilmektedir. Nitekim TBK m. 584/3’te, ticari işletme ile ilgili işletme sahibi; ticaret şirketleri ile ilgili ortak ve yöneticiler tarafından verilen kefaletlerde eşin rızasının aranmayacağı öngörülmüştür. Ayrıca TBK m. 603’te, kefaletin şekline, kefil olma ehliyetine ve eşin rızasına ilişkin şartların, gerçek kişilerce, kişisel güvence verilmesine ilişkin olarak başka ad altında akdedilen diğer sözleşmelerde de aranacağı öngörülmüştür. Bu noktada avalin de TBK m. 603 kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği sorusu gündeme gelmektedir. Yine Türk Ticaret Kanunu (TTK) m. 7/2’de, ticari işlerde müteselsil kefalet karinesi öngörüldüğünden, ticari işlerde müteselsil kefaletin söz konusu olabilmesi için buna ilişkin iradenin kefilin el yazısı ile yazılmasının gerekli olup olmadığı sorusu gündeme gelmektedir. Çalışmamızda kefalet sözleşmesinin şekli geçerlilik şartları ve bu şartların ticaret hukuku açısından özellik arz eden durumları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

El Yazısı, Müteselsil Kefalet, Kefalet Tarihi, Eşin Rızası, Aval

Kaynakça

• Acar, Özlem. Türk Borçlar Hukukunda Müteselsil Kefalet Sözleşmesi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2015.
• Ağca Toplandı, Pınar. “Teselsül Karinesi”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 90 (2010), 379- 394.
• Akipek Öcal, Şebnem- Bozkurt Tamer. “Yargıtay Kararları Işığında Tüketici İşlemlerinde Ticari Hükümlerin Uygulanabilirliği Sorunu”. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11/2 (2023), 669–713.
• Aktürk, Emrah. Kefalet Sözleşmesinin Geçerlilik Koşulları ve Sonuçları. Ankara: Adalet Yayınevi, 2020.
• Altop, Atilla. “Gerçek Kişilerce Gerçekleştirilen Aval İşlemlerine, TBK M. 603 Hükmü Uyarınca Kefaletin Şekline, Kefil Olma Ehliyetine ve Eşin Rızasına İlişkin Hükümler Uygulanacak Mıdır?”. İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15/1 (2016), 296-308.
• Altop, Atilla. “Kefalet Sözleşmesine İlişkin Olarak Türk Borçlar Kanunu’nda ve Türk Ticaret Kanunu’nda Yer Alan ve Birbirleri ile Çeliştikleri Düşünülen Bazı Hükümlere İlişkin Bir Değerlendirme”. İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16/2 (2017), 55-66.
• Altop, Atilla. “Kefalet Sözleşmesine İlişkin Olarak Türk Borçlar Kanunu’nda ve Türk Ticaret Kanunu’nda Yer Alan ve Birbirleri ile Çeliştikleri Düşünülen Bazı Hükümlere İlişkin Bir Değerlendirme”. İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16/2 (2017), 55-66.
• Aras, Deniz Onur. “Avalde Eş Rızasının Aranmasına Gerek Bulunmadığına İlişkin Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulu Kararının Değerlendirilmesi”. Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5/1-1(2020), 159-177.
• Arat, Ayşe. “Tüketici Hukukunda Kefalet Sözleşmesi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi 19/41 (2016), 207-223.
• Arkan, Sabih. Ticari İşletme Hukuku 25. Baskı. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2019.
• Ayan, Serkan. Kefalet Sözleşmesi. Ankara: Adalet, 2018.
• Ayhan, Rıza-Çağlar, Hayrettin-Özdamar, Mehmet. Ticari İşletme Hukuku 15. Baskı. Ankara: Yetkin Yayıncılık, 2022.
• Ayrancı, Hasan. “Şekil Şartına Uyulmadan Yapılan Kefalet Sözleşmesinde İfanın Sonuçları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 53/2 (2004), 95-120.
• Badur, Emel. “Eşin Rızası”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi 109 (2013), 251-302.
• Barlas, Nami. “Kefaletin Şekle İlişkin Geçerlilik Şartları ve Buna Bağlı Sorunlar”. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1 (2006), 3-16.
• Barlas, Nami. “Yeni Türk Borçlar Kanunu'nun Kefalete İlişkin Düzenlemeleri”. İzmir Barosu Dergisi 2 (2011), 7-28.
• Baş, Ece. “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda Kefalet Sözleşmesinin Geçerlilik Şartlarına İlişkin Bazı Yenilikler”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 70/2 (2012), 115-144.
• Başalp Yıldırım, Nilgün. “Avalde Eşin Rızası ve Özellikle TBK m. 603 Hükmünün Dolanılması Sorunu”. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 37/3 (2021), 5-41.
• Bilgen, Mahmut. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Işığında Öğreti ve Uygulamada Kefalet ve Yargılama Hukukuna İlişkin Uyuşmazlıklar. Ankara: Adalet Yayınevi, 2013.
• Bozer, Ali-Göle, Celal. Ticari İşletme Hukuku 5. Baskı. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2018.
• Bozkurt Yaşar, Sevgi. “TTK m. 7/2 Bağlamında Ticari Borca Kefalet Sözleşmesinin Özellikleri Kefilin Sorumluluğu ve Takibi”. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 14/175-178 (2019), 433-527.
• Bozkurt, Tamer. Ticari İşletme Hukuku 3. Baskı. Ankara, Legem Yayıncılık, 2019.
• Bulut, Meltem. Teminat Sözleşmelerinde Eşlerin Hukuki İşlem Özgürlüğüne Getirilen Sınırlamalar. Ankara: Seçkin, 2016.
• Çelebi Can, Mehmet. “Türk Borçlar Kanunu’nun 603. Maddesinin Kıymetli Evrak Hukukunda Uygulanabilirliği – Avalde Eşin Rızası Aranmalı mı?”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 21/3 (2017), 35-73.
• Çelebi Can, Mehmet-Kaşak, Fahri Erdem, “Ticarî Borçlara Kefalet Hâlinde Ticarî İşlerde Teselsül Karinesinin (TTK m. 7), Müteselsil Kefil Sıfatının El Yazısıyla Belirtilmesini Arayan TBK m. 583 Hükmü Karşısında Uygulanabilirliği”. Terazi Hukuk Dergisi 15/162 (2020), 266-277.
• Çelebi, Oğuzhan. Kefalet Sözleşmesi ve Eşin Rızası. Ankara: Seçkin, 2022.
• Çelik, Ali. Müteselsil Kefaletin Kurulması ve Geçerlilik Şartları. Ankara: Adalet Yayınevi, 2016. (Çelik Al.)
• Çelik, Aytekin. “Ticari İşlerde Birlikte Borç Altına Girilmesi ve Ticari Bir Borca Kefil Olunmasının Sonuçları”. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6/1 (2023), 326-373. (Çelik Ay.)
• Demir, Şamil. “Kefalet Sözleşmesinin Uygulama Alanı”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 108 (2013), 87-122.
• Demirkapı Ertan. Gerçek Kişilerin Aval Verme Ehliyeti. Bilgi Toplumunda Hukuk Ünal Tekinalp’e Armağan Cilt I. Beta Yayınevi, İstanbul 2003, s. 753-.
• Demirkapı, E.: Avalin Şekli Şartlan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2004, C. 6, S. 2, s. 61-95.
• Deveci, Zeynep Sümeyra. İcra Kefaletnameleri. Ankara: Adalet 2020.
• Elçin-Grassinger, Gülçin. Borçlar Kanununa Göre Kefilin Alacaklıya Karşı Sahip Olduğu Savunma İmkânları. İstanbul: Alfa, 1996.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2023.
• Fettah, Melek. Kefaletin Geçerliliği Bakımından Azami Meblağın Belirlenmesi, Hüseyin Hatemi’ye Armağan. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2009, 699-719.
• Gümüş, Mustafa Alper. Borçlar Hukuku Özel Hükümler C. II 3. Baskı. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2014.
• Günarslan, Banu. “Kefalet Sözleşmesinde Eşin Rızası”. Terazi Hukuk Dergisi 13/143 (2018), 90-102.
• Gündüz, Şefika Deren. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Kefalet Sözleşmesinin Şekli. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2015.
• Havutçu, Ayşe-Günay Buket. “Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun E. 2017/4, K. 2018/5 ve 20.04.2018 Tarihli Kararının Değerlendirilmesi”. Banka ve Finans Hukuku Dergisi 32 (2019), 993-996.
• Hayriye Şen Doğramacı. “Kira Bedelinin Ödenmesini Teminat Altına Almaya Yönelik Hukuki Çareler”. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5/2 (2019), 291–311.
• Honsell, Heinrich-Vogt, Nedim Peter-Wiegand, Wolfgang. Basler Kommentar, Obligationrecht I, Auflage 5. Basel: Helbing Lichtenbahn Verlag, 2011.
• Jaggi, Peter-Druey, Jean Nicolas-von Greyerz, Christoph. Wertpapierrecht, unter besonderer Berücksichtigung von Wechsel und Check, Basel und Frankfurt am Main 1985.
• Kapancı, Kadir Berk. “Türk Ticaret Kanunu’nun 7. Maddesinde Öngörülen ‘Ticari İşlerde Teselsül Karinesi’ Tam Anlamıyla Uygulanabilir Durumda mıdır?”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7/2 (2016), 131-170.
• Karakaş, Fatma Tülay. Aval’de Eşin Rızası- Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı Işığında, Türk ve Alman Özel Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyum Kitabı, Ankara 2020, 193-210.
• Karamanlıoğlu, Argun. “Avale İlişkin Güncel Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi”. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6/1 (2018), 147-170.
• Kırca, İsmail. Türk Borçlar Kanunu Tasarısı- Kefalette Eşin İzni, Prof. Dr. Tuğrul Ansay’a Armağan. Ankara: Turhan Kitapevi, 2006, 435-457.
• Kırca, İsmail-Murat, Gürel. Ticaret Şirketlerinin Kefalet Ehliyeti ile Kefalette Eşin Rızasının Aranmayacağı Haller Hakkında Birkaç Değerlendirme. Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü 60. Yıl Sempozyumu “Banka Hukuku Genel Yaklaşım” Teori- Uygulama. Ankara: Banka ve Ticaret Enstitüsü Yayınları, 2016, 159-189.
• Kızılırmak Kaya, Cansu. “Kefalet Sözleşmesinin Şekline İlişkin Türk Borçlar Kanunu’ndaki Yeni Düzenlemeler”. Annales de la Faculté de Droit d’Istanbul 48/65 (2016), 133 – 149.
• Kocaman, Arif Burhanettin-Kaya Kübra. “Kefalet Sözleşmesinde Eşin Rızası”. İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6/1 (2020), 1-29.
• Koç, Ömer Cemre. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenmede Üstlenenin Hukuki Konumu. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2022.
• Korkmaz, Güneş Sima. “Kefalet Sözleşmesinde Eşin Rızası ve İstisnaları”. Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2 (2022), 165 –188.
• Koyuncu, Berk Kenan-Sayın Feyza. “Kefalet ve Garanti Sözleşmeleri Açısından Uyarlama Sorununa Bir Bakış”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 70/1 (2012), 319-356.
• Midyat, Nuri Aziz. “Türk Ticaret Kanunu’nda Düzenlenen Teselsül Karinesinin Müteselsil Kefaletin Şekil Koşuluna Etkisi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 75/2 (2017), 681-706.
• Oğuz, Sefer. “6098 Sayılı TBK m. 584/I’in Bankacılık Uygulamasında Yarattığı Sorunlar ve Özellikle Evli Gerçek Kişilerin Aval Vermesinde Eş Rızasının Bulunmasının Gerekliliğine İlişkin Düşünceler”. Bankacılar Dergisi 86 (2013), 67-77.
• Öktem Çevik, Seda. “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Uyarınca Kefalet Sözleşmelerinde Eşin Yazılı Rızası”. Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi 8/89-90 (2012), 113-133.
• Öz, Turgut (ed.). Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Seçkin, 2023.
• Özen, Burak. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Kefalet Sözleşmesi. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2017.
• Reisoğlu, Seza. “Kefalet Kavramı ve Muteberlik Şartları”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 19/1 (1962), 327-392.
• Reisoğlu, Seza. “Yabancı Para Üzerinden Taahhüt Altına Girilmesi ve Hukuki Sonuçları”, Banka ve Ticaret Hukuk Dergisi 13/3-4 (1986), 143-156.
• Reisoğlu, Seza. Türk Kefalet Hukuku. Ankara: 2013.
• Ruhi, Ahmet Cemal-Ruhi, Canan. Türk Kefalet Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Sadioğlu, Fikriye Ceren. “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Kefalet Sözleşmesinde Eşin Rızası”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi Özel Sayı (2017), 199-224.
• Sarı İyim, Asuman. Alman Hukuku Kıyası ile Kefalet Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları, T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2015.
• Sarıhan, Banu Bilge. “Kefalet Sözleşmesinde Şekil ve Eşin Rızası”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 30/1 (2022), 221-258.
• Seker, Muzaffer. “Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Avalde Eşin Rızasının Aranmayacağına Dair Vermiş Olduğu Karar Kapsamında Kefalette ve Avalde Eşin Rızası”. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5/2 (2017), 147-163.
• Şeker, Muzaffer. Kefalette Eşin Rızası. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• Şener, Oruç Hami. Ticari İşletme Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Şener, Oruç Hami. Ticari Temsilci ve Ticari Temsil Yetkisi. Ankara: Adalet Yayınevi, 2015.
• Şıpka, Şükran. “Türk Hukukunda Eşlerin Hukuki İşlem Özgürlüğünün Sınırları”. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 35/1 (2015), 47-58.
• Tandoğan, Haluk. “Kefaletin Geçerlilik Şartları”. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 9 (1978), 19-54.
• Taşdelen, Nihat. Kefalet Sözleşmesinde Şekil, Prof. Dr. Oğuz İmregün’e Armağan. İstanbul: Beta, 1998, 731-765.
• Tüzemen Atik, Ebru. Avalde Eş Rızası Aranmayacağına Dair 20 Nisan 2018 Tarihli İçtihadı Birleştirme Kararı Hakkında Bir Değerlendirme, Milli Egemenlik ve Hukuk TBMM'nin 100. Yılı Anısına Armağan. İstanbul: Onikilevha, 2021, 153-182.
• Uyumaz, Alper-Bulut Hüseyin. “Kira Sözleşmesinde Kefaletin Güvence Olarak Gösterilmesi”. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5/1 (2023), 37–109.
• Uyumaz, Alper-Feride Demirbaş. “Kefalet Sözleşmesine İlişkin Şekil Kuralları Açısından Kefilin Sorumluluğunun Sınırı ve Kapsamı.” Çukurova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1/1 (2014), 37-59.
• Üçer, Mehmet-Ayli Ali. “Avalde Eşin Rızası Sorunu ve Rızanın Aranmayacağına İlişkin İçtihadı Birleştirme Kararının Eleştirisi”. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 24/40 (2019), 111-138.
• Ülgen, Hüseyin-Helvacı, Mehmet-Kaya, Arslan-Nomer Ertan, Füsun. Ticari İşletme Hukuku, Kısaltılarak Güncellenmiş 8. Baskı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2022.
• Yalçınduran, Türker. “Kefalet Sözleşmesinde Eşin Rızasına ve Bu Rızanın TBK 603. Maddesi gereğince gerçek Kişilerin Taraf Olduğu Kişisel Güvence Verilmesine İlişkin Diğer Sözleşmelerde de Bulunmasına Dair TBK’da yapılan Düzenlemenin Değerlendirilmesi”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 74/1 (2016), 461-486.
• Yavuz, Cevdet. “Genel Olarak Kefalet Sözleşmesi, Geçerliliği ve Türleri”. Marmara Üniversitesi Avrupa Araştırmaları Enstitüsü Avrupa Araştırmaları Dergisi 12/1-2 (2004), 17-61.
• Yavuz, Cevdet-Acar Faruk-Özen, Burak. Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler 10. Baskı. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2014.
• Yavuz, Mustafa. “Yargı Kararları Işığında Kefalette Eşin Yazılı Rızasının Alınması Zorunluluğu ve İstisnalarının Değerlendirilmesi”. Gümrük Ticaret Dergisi 7/19 (2020), 25-33.
• Yıldırır, Efe Can. Birlikte Kefalet. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Yılmaz, Süleyman. Yargıtay Kararları Işığında 6570 Sayılı Kanun Kapsamındaki Kira Sözleşmelerinde Kefilin Sorumluluğu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 57/3 (2008), 753-778.
• Yüce, Halil Ahmet. “Türk Borçlar Kanunu'nun 603. Maddesi Çerçevesinde Aval ve Kefalet Hükümleri”. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4/2 (2016), 127-153.