The Secterian Games of the Imperial States in the Middle East: The Sunni-Shia Struggle

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 234 - 246, 31.12.2019

Yeşim Demir

Öz

Factors such as geopolitical location and natural resources determine
the fate of geographies or states. There has been a struggle for these elements
in every period of history. The Middle East is geography with these
characteristics. This place where civilization and religions were born has
always been the center of attention of the imperialist powers. They have tried
all kinds of methods to shape this region in line with their interests and to
settle in the region. They used the ethnic and sectarian diversity that could
be called the wealth of the Middle East for their own purposes. Until the
present day in the Middle East, unstable chaos has been created by ethnic and
sectarian conflicts and this still continues.  The division of Islam, the dominant religion in the Middle East, into various sects has made the Middle East a confrontation area for sects. The separation of Sunni and Shiites, who played an important role in determining both regional and world politics, created an important field of maneuver for the imperialist powers. In fact, the activities of the imperialists in the region in line with their security and interests are closely related to Sunni and Shiite elements.

Anahtar Kelimeler

International Relations, Middle East, Sect, Sunnism, Shiism

Emperyalist Devletlerin Ortadoğu'da Mezhep Oyunları: Sünnî-Şiî Çatışması

Öz

Jeopolitik konum, yeraltı zenginliği gibi unsurlar coğrafyaların veya devletlerin kaderini belirlemektedir. Tarihin her döneminde bu unsurlar için mücadele verilmiştir. İşte Ortadoğu da bu özelliklere sahip bir coğrafyadır. Uygarlığın ve dinlerin doğduğu bu yer emperyalist güçlerin her zaman ilgi odağı olmuştur. Bu bölgeyi çıkarları doğrultusunda şekillendirmek ve bölgeye yerleşmek adına her türlü yolu denemişlerdir. Ortadoğu'nun zenginliği denilebilecek etnik ve mezhebi çeşitliliğini amaçları uğruna kullanmışlardır. Ortadoğu'da günümüze gelinceye değin, etnik ve mezhebi çatışmalarla istikrarsız kaos ortamı yaratılmış ve yaratılmaya da devam edilmektedir. Ortadoğu’daki hakim din olan İslamiyet'in çeşitli mezheplere bölünmesi Ortadoğu'yu mezheplerin çatışma alanı haline getirmiştir. Hem bölge hem de dünya politikasının belirlenmesinde önemli rol oynayan Sünni ve Şiîlerin ayrışması, emperyalist güçlere önemli bir manevra alanı yaratmıştır. Aslında Emperyalistlerin, bölgede güvenlik ve çıkarları doğrultusunda ki faaliyetleri Sünni ve Şii unsurları yakından ilgilendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası İlişkiler, Ortadoğu, Mezhep, Sünnilik, Şiilik

Kaynakça

• ÇANDAR, Cengiz, Ortadoğu Çıkmazı, Hil yay., İstanbul, 1983.
• ERENDİL, Muzaffer, Çağdaş Ortadoğu Olayları, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1992.
• GÜNDÜZ, Şinasi (ed), Yaşayan Dünya Dinleri, Diyanet Vakfı yay., 2007.
• HUNGTİNTON, Samuel, Medeniyetler Çatışması, Vadi yay., İstanbul, 2000.
• ÖZTÜRK, Osman Metin, Türkiye ve Orta Doğu, Ankara, 1997.
• TURAN, Ömer, Tarihin Başladığı Nokta Ortadoğu, Yaydağ yay., İstanbul, 2002.
• YILDIZ, Harun, Din Siyaset ve İdeoloji Haricilik Düşüncesinin Doğuşu, Sidre yay., Samsun, 2009.
• Makaleler
• ARIKAN, Pınar, “Suriye’nin Nusayri Yüzü ve İran”, Ortadoğu Analizi, C.4, S.43, 2012.
• AYHAN, Veysel, “Ortadoğu’da Şii-Sünni Gerginliği ve Türkiye”, https://orsam.org.tr/tr/ortadogu-daki-sii-sunni-gerginligi-ve-turkiye/
• AYHAN, Veysel, “Ortadoğu’da Şii-Sünni Gerginliği ve Türkiye”, https://orsam.org.tr/tr/ortadogu-daki-sii-sunni-gerginligi-ve-turkiye/
• BARZEGAR, Kayhan, “İran, Ortadoğu ve Uluslararası Güvenlik”, Ortadoğu Analizi, C.2, S.21.
• BELDER, Ferit, "Ortadoğu'da Etnik ve Dini Çatışmalara Genel Bakış", http://www.orsam.org. tr/tr/yazigoster.aspx?ID=499
• BÜYÜKKARA, Mehmet Ali, “İslam Kaynaklı Mezheplerin Ortadoğu’daki Coğrafi Dağılımı ve Tahmini Nüfusları”, e-Makalat Mezhep Araştırmaları, VI/2, (Güz 2013).
• BÜYÜKKARA, Mehmet Ali, “Yeni Selefilik ve IŞİD”, Dünya Bülteni Araştırma Masası, DÜBAM yay., 2014.
• http://ormer.sakarya.edu.tr/uploads/files/20160121192240_analiz148.pdf
• http://www.bilgesam.org/incele/1174/-ortadogu%E2%80%99da-olusan-yeni-dengeler-ve-%E2%80%9Csii-hilali%E2%80%9D-soylemi/#.WiFFSdJl8dU
• https://wpsa.research.pdx.edu/papers/docs/jfrancisco.pdf
• https://www.crisisgroup.org/global/exploiting-disorder-al-qaeda-and-islamic-state
• İNAT, Kemal vd., “İran-Suudi Arabistan Rekabetinin Bölgesel Yansımaları”, SETA, S.148, Ocak 2016.
• MUSTAFAYEV, Beşir, “Cihan Hakimiyetini Moskoflara Öğütleyen Deli Petro’nun Vasiyetnamesi ve Ermenistan Devleti’nin Kurulmasında Etkisi”, http://ijoess.com/Makaleler/774207735_be%C5%9Fir%20mustafayev.pdf
• NASR, Vali, “Behind The Rise of The Shi’ites”, http://content.time.com/time/world/article/0,8599,1571368,00.html
• ÖZ, Şaban, “Şia’nın Aslı ve Doğuşu Üzerine Görüşler”, e-makalat Mezhep Araştırmaları, I/2, (Güz 2008).
• SİNKAYA, Bayram, “Şii Ekseni Tartışmaları ve İran”, Avrasya Dosyası, C.13, S.3, 2007.
• ŞAHİN, Mehmet, “Şii Politiği: İran İçin Fırsatlar ve Engeller”, Akademik Ortadoğu, C.1, S.1, 2006.
• www.aljazeera.com.tr/haber/malikiden-savas-suclaması
• YILMAZ, Cem, “İran ve Suudi Arabistan’ın Bitmeyen Bölgesel Rekabeti”, Ortadoğu Analiz, C.3, S.26, Şubat 2011.
• ZULFQAR, Saman, “Competing Interests of Major Powers in the Middle East: The Case Study of Syria and Its Implications for Regional Stability”, http://sam.gov.tr/wp-content/uploads/2018/08/121-147.pdf