The Last Visit of The German Emperor Wilhelm II to The Ottoman Empire (1917)

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 1, 113 - 158, 11.05.2018

Serpil Kırel , Oya Kasap Ortaklan

https://doi.org/10.32001/sinecine.422319

Cited By: 4

Öz

Close political relations between the Ottoman Empire and the German Empire in the years before the World War turned into an alliance during the war and continued until the end of the war. One result of cooperation and solidarity between the two empires was the German Emperor Wilhelm II’s visit to Istanbul in 1917. It was filmed by the photo-film units of both imperial armies. The Emperor met with notable Ottoman officials, visited historical places, and inspected the Gallipoli front seeking first-hand information. The films of Wilhelm II’s visit assumed the propaganda function of informing the world about the political, economic, and military alliance. Today, they shed light on the history of the period. This study includes a comperative reading of the films, which are held by the Bundesarchiv in Germany and MSGSU Cinema-TV Center in Turkey. By looking at historical data through the lens of film, this historical reading of the films leads to an understanding of the propoganda value of cinema in that early period.

Anahtar Kelimeler

Abdulhamid II, Wilhelm II, Istanbul visit of Wilhelm II (1917), Otto- man-German relations, imperial cinema, First World War, cinema and propa- ganda, early cinema

ALMAN İMPARATORU II. WILHELM'İN OSMANLI İMPARATORLUĞU'NU SON ZİYARETİ (1917)

Öz

I. Dünya Savaşı öncesi yıllarda Osmanlı İmparatorluğu ile Alman İmparatorluğu arasında kurulan yakın siyasi ilişkiler savaşın devam ettiği günlerde bir ittifaka dönüşmüş ve savaşın sonuna kadar devam etmiştir. Savaş koşullarında iki ülke arasındaki işbirliğinin ve dayanışmanın ifadesi olarak Alman İmparatoru II. Wilhelm, 1917 tarihinde İstanbul’u son kez ziyaret etmiş ve bu ziyaret her iki ülkenin Ordu Foto-Film birimi tarafından filme alınmıştır. Alman İmparatoru bu ziyaretinde Osmanlı İmparatorluğu’nun ileri gelenleri ve resmî yetkilileri ile görüşmelerde bulunmuş, tarihi mekânları ziyaret etmiş ve Çanakkale Cephesi’ne de bir ziyaret gerçekleştirerek cephenin durumu hakkında malumat almıştır. II. Wilhelm’in 1917 tarihli İstanbul ziyaretine ait bu filmler, iki ülke arasında ağırlıklı olarak siyasi, askeri, ekonomik alanda gerçekleşen yakınlaşmayı ve savaş koşullarında filizlenen ittifakı dünya kamuoyuna duyuran bir propaganda işlevi üstlenmiştir. 15-18 Ekim 1917 tarihleri arasında gerçekleşen bu ziyaret üzerine ordu birimlerinin çektiği filmler, dönem tarihine ışık tutarken aynı zamanda sinemanın erken dönemdeki kullanımı hakkında da ipucu vermektedir. Bu çalışma, II. Wilhelm’in 1917 tarihli İstanbul ve Çanakkale Cephesi’ni ziyaretini iki ülke ordu birimlerinin çektikleri ve Almanya’da Bundesarchiv’de, Türkiye’de ise MSGSÜ Sinema-TV Merkezi’nde mevcut olan filmlerin karşılaştırmalı okumasıyla ele almaktadır. Böylesi bir görsel tarih okumasıyla, sinemanın erken döneminde taşıdığı propaganda değerini ortaya koymak ve mevcut tarihsel bilgiye sinemanın merceğinden bakmak amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

II. Abdülhamid, II. Wilhelm, Osmanlı-Alman İlişkileri, İmpa- ratorluk Sineması, I. Dünya Savaşı, Sinema ve Propaganda, Erken Sinema

Kaynakça

• Abreise des Kaisers von Konstantinopel (1917, 21 Oktober). Nord- deutsche Allgemeine Zeitung.
• Alkan, N. (2008). Dış Siyasetin Bir Aracı Olarak Hükümdar Gezile- ri: Kaiser II. Wilhelm’in 1898 Şark Seyahati. Osmanlı Araştırmaları XXXI, 31, 9-53.
• Alkan, M. N. (2015). Hayranlık, Dostluk ve Çıkar Üçgeninde Türk-Al- man İlişkileri. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 35-48.
• Alman İmparatoru II. Wilhelm Hazretleri (1333, 17 Teşrinievvel). Servet-i Fünun, 1363, Kapak Sayfası.
• Althusser, L. (2010). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları (Çev. A. Tümertekin, 4. Baskı). İstanbul: İthaki.
• Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler. Milliyetçiliğin Kökenleri ve Ya- yılması. (Çev. İ. Savaşır, 2. Baskı). İstanbul: Metis.
• Aus Stadt und Land. Die Ankunft Kaiser Wilhelms im Film (1917, 3 November). Osmanischer Lloyd, s. 3.
• Aydemir, Ş.S. (1976). Tek Adam Mustafa Kemal 1. Cilt 1881-1919. 6. Baskı. İstanbul: Remzi. (Özgün eser 1963 tarihlidir).
• Bardakçı, M. (2017, 30 Nisan). İşte, Osmanlı’nın Çökmesine Sebep Olan Ve Bir Asırdan Buyana Heryerde Aranan 1914’teki ‘İttifak Ant laşması’nın Orijinal. Habertürk.http:/www.haberturk.com/yazar- lar/murat-bardakci/1478595-iste-osmanlinin-cokmesine-sebep- o- lan-ve-bir-asirdan-buyana-heryerde-aranan-1914teki-ittifak-an- lasmasinin-orijinal(25 Şubat 2018).
• Başbakanlık Osmanlı Arşivleri (BOA). (2015). Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı’da Gösteri Sanatları. İstanbul: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
• Beydilli, K. (2007). Prusya. İslam Araştırmaları Ansiklopedisi. (Cilt 34, s. 354-358). http:/www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c34/ c340234.pdf (7 Ekim 2017).
• Çalapala, R. (2009). Türkiye’de Filmcilik. Kebikeç: İnsan Bilimler İçin Kaynak Araştırma Dergisi, 28, 103-112.
• Çeliktemel-Thomen, Ö. (June, 2010). Osmanlı İmparatorluğu’nda Sinema ve Propaganda (1908-1922). Kurgu Online International Journal of Communication, 2, 1-17. http:/ekurgu.anadolu.edu.tr/as- sets/upload/pdf/20160513065329_ekurgu.pdf (4 Mart 2018).
• Demirel, F. (2007). Dolmabahçe ve Yıldız Saraylarında Son Ziyaretler Son Ziyafetler. İstanbul: Doğan.
• Deringil, S. (2014). İktidarın Sembolleri ve İdeoloji. II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909). (Çev. G. Ç. Güven, 1.Baskı). İstanbul: Doğan.
• Der Kaiser an den Dardanellen. Die Fahrt des Kaisers (1917, 18 Ok- tober). Osmanischer Lloyd, s. 1.
• Der Kaiser im Militärmueseum (1917, 23 Oktober). Osmanischer Lloyd, s. 2.
• Der Kaiser in Stambul (1917, 17 Oktober). Osmanischer Lloyd, s. 1.
• Die Abreise des Kaisers (1917, 19 Oktober). Osmanischer Lloyd, s. 1.
• Die Ankunft des Kaisers (1917, 16 Oktober). Osmanischer Lloyd, s. 1.
• Die Kaiserreise nach Konstantinopel (1889, 3 November). Berliner Tageblatt, s. 2.
• Die Kriegsdienstleistung des Films (1915, 24 März). Der Kinematog- raph.
• Duhani, S. N. (1990). Beyoğlu’nun Adı Pera İken (Çev. N. Önol). İstan- bul: Çelik Gülersoy Vakfı İstanbul Kütüphanesi.
• Eldem, E., Kuneralp, S. ve Öztunçay, B. (Ed.). (2014). I. Dünya Sava- şı’nda İttifak Cephesinde: Savaş ve Propaganda. Ömer M. Koç Koleksi- yonu. İstanbul: Koç Üniversitesi.
• Epkenhans, T. (2001). Geld darf keine Rolle spielen, II. Teil. Das Do- kument. Archivum Ottomanicum. 19, 121-165.
• Farah, Irmgard. (1993). Die Deutsche Presse Politik und Propagan- datätigkeit im Osmanischen Reich von 1908-1918 unter besonderer Be- rücksichtigung des “Osmanischen Lloyd”. Stuttgart & Beirut: Steiner Verlag.
• Hobsbawm, E.J. (1999). İmparatorluk Çağı. 1875-1914 (Çev. V. Aslan, 1. Baskı). Ankara: Dost.
• Hopkirk, P. (1995). İstanbul’un Doğusunda Bitmeyen Oyun (Çev. M. Harmancı, 1. Baskı). İstanbul: Sabah Kitapları.
• Imperial War Museum. 772. Der Kaiser bei unseren türkischen Verbün- deten. http:/film.iwmcollections.org.uk/record/index/45714/3219 (18 Kasım 2016).
• Kaiser Wilhelm in Konstantinopel (1917, 27 Oktober). Osmanischer Lloyd, s. 4.
• Kaiser Wilhelm in Konstantinopel (1917, 17 Oktober). Tages-Post, s. 5.
• Kasap Ortaklan, O. (2018). Erken Sinemanın Aynasından Osmanlı İm- paratorluğu ile Alman İmparatorluğu Arasındaki Sinemasal İlişkiler: Kültürel Alışveriş, İzlenimler, Etkileşimler (1895-1918). (Yayımlanma- mış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü- sü, İstanbul.
• Karacagil, Ö. K. (2013). Alman İmparatoru İstanbul’da (1917). Gazi Akademik Bakış, 6 (12), 111-133.
• Kırel, S. &Kasap Ortaklan, O. (2016). İmparatorların Gözleri: II. Abdülhamid’e Berlin Sefiri Tarafından Önerilen Filmler. sinecine, 14(2), 39-69.
• Kino-Palast(1917, 16 Oktober). Osmanischer Lloyd, s. 4.
• Kleinhans, B. (T.Y.). Der erste Weltkrieg als Medienkrieg, Wochens- chau, Spielfilm, 1914-1918, Bregenz WK1 Tagungsbericht, [Bildiri], 1-19.http://www.erinnern.at/bundeslaender/oesterreich/aktivita- ten/bodensee-didaktikerinnen-tagungen/visual- history/FilmPro- pagandaErsterWeltkrieg.pdf (4 Mart 2018).
• Köroğlu, E. (2004). Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) (1.Baskı). Propagandadan Millî Kimlik İnşâsına. İstanbul: İletişim.
• Kronauer, İ. (2000). Vergnügen, Politik und Propaganda: Kinematog- raphie im Berlin der Jahundertwende (1896-1905). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Humboldt Universität zu Berlin, Berlin.
• Library of Congress.LC-M32- 13702 (P&P). State Visit to Jerusalem of Wilhelm II of Germany in 1898. Emperor and Empress sightseeing. https:/www.loc.gov/item/mpc2004003571/PP/ (8 Kasım 2017).
• Loiperdinger, M. (1997). Kaiser Wilhelm II.: Der erste deutsche Fil- mstar. T. Koebner (Ed.), Idole des deutschen Films. Eine Galerie von Schlüsselfiguren (s. 41-53). München: Edition Text + Kritik.
• Möckelmann, R. (T.Y.). Meilensteine der deutsch-türkischen Bezie- hungen. Deutsch-Türkische Gesellschafte.V. http:/www.xn-- deuts- ch-trkische-gesellschaft-tbd.de/index.php?article_id=11&clang=0 (14 Kasım 2017).
• Nachklänge der Kaisertage. Im Wakufmuseum (1917, 20 Oktober). Osmanischer Lloyd, s. 2.
• Oppelt, U. (2002). Film und Propaganda im ersten Weltkrieg: Propa- ganda als Medienrealität im Aktualitäten- und Dokumentarfilm. Stut- tgart: Franz Steiner.
• Ortaylı, İ. (1981). İkinci Abdülhamit Döneminde Osmanlı İmparatorlu- ğunda Alman Nüfuzu. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi.
• Ortaylı, İ. (2014). İmparatorluğun Son Nefesi. Osmanlı’nın Yaşayan Mirası Cumhuriyet (1. Baskı). İstanbul: Timaş.
• Özkan, S. (1975). Türk-Alman Dostluk Yurdu Öneri Yarışması, 1916. O.D.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Dergisi, 1 (2), 177-210.
• Özön, N. (1970). İlk Türk Sinemacısı Fuat Uzkınay. İstanbul: Türk Si- nematek Derneği.
• Özuyar, A. (2013). Türk Sinema Tarihinden Fragmanlar (1896-1945) (1. Baskı). Ankara: Phoenix.
• Özuyar, A. (2017). Sessiz Dönem Türk Sinema Tarihi (1895-1922) (1.Baskı). İstanbul: Yapı Kredi.
• Qalter, Terence H. (1980).Propaganda Teorisi ve Propagandanın Gelişimi (Çev. Ü. Oskay). Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 35 (1), Ankara, 255-307.
• Polkhen, K. (2002). Wilhelm II. in Konstantinopel: Der politische Startschuß zum Bau der Bagdadbahn. K. Jaschinski & J. Waldsch- midt (Ed.), Des Kaisers Reise in den Orient 1898 (s. 61-75). Berlin: Tra- fo Verlag & Dr. Wolfgang Weist.
• Said Halim Paşa (2000). L’Empire Ottoman Et La Guerre Mondiale. İstanbul: Isis.
• Schamoni, P. (Yönetmen). (1999). Majestät Brauchen Sonne[Film]. Al- manya/Hollanda: Peter Schamoni.
• Schlie, T. (2008, 19 Oktober). Auguste Victoria. Die letzte Kaise- rin. shz.de. .https:/www.shz.de/deutschland-welt/die-letzte-kaise- rin-id3058806.html(15 Ekim 2017).
• Schröder, T. M. (2008, Oktober). Preusens Gloria in Jerusalem - Kai- ser Wilhelm die Erlöser Kirche und die deutschen Ansprüche im Nahen Osten um 1900. Evangelische Erlöserkirche Stuttgart ve Evangelis- che Studentengemeinde’de Sunulan Bildiri, Stuttgart.http:/www. uni-stuttgart.de/esg/zettelkasten/Kaiser-Wilhelm.pdf (5 Ekim 2017).
• Şener, E. (1982, 14 Nisan). Sinema Türkiye’ye Geliyor. Milliyet Gaze- tesi, s. 339-341.
• Spektator (1916, 8 März). Der deutsche Film im Auslande. Der Kine- matograph.
• Timur, T. (2009, Ocak). Sonun Başlangıcı Bismarck, II. Wilhelm ve Abdülhamid. Toplumsal Tarih. 181, 22-31.
• Une Paire D’Amis (1898, 22 Octobre). L’Illustration, baş sayfa.
• Uniform-Marotte von Kaiser Wilhelm II. . Russisch, englisch, tür- kisch sind alle meine Kleider (2014, 27 Januar). Süddeutsche Zei- tung. http:/www.sueddeutsche.de/politik/-geburtstag-von-wil- helm-ii-russisch-englisch-tuerkisch-sind-alle-meine-klei- der- 1.1869100 (19 Kasım 2017).
• Unserm Kaiser Willkommen! (1917, 15 Oktober). Osmanischer Lloyd, s. 1.
• Yönetmen bilinmiyor. (1917). Der Kaiser bei unseren türkischen Ver- bündeten. [Film]. Almanya: Bild- und Filmamthttps:/www.filmot- hek.bundesarchiv.de/video/565699 (14 Kasım 2017).
• Yönetmen bilinmiyor. (1917a). Alman İmparatoru’nun Dersaadet’e Ge- lişi. [Film]. Osmanlı İmparatorluğu: Merkez Ordu Sinema Dairesi https:/www.youtube.com/watch?v=RSs1X6zPwqw (23 Şubat 2018).
• Yönetmen bilinmiyor. (1917b). Alman İmparatoru’nun Dersaadet’e Gelişi. [Film]. Osmanlı İmparatorluğu: Merkez Ordu Sinema Dairesi. MSGSÜ-STM/DVD.
• Zürcher, E.J. (2000). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi (Çev. Y. Saner Gönen), (7. Baskı). İstanbul: İletişim.