BABALAR VE OĞULLAR: 2000’LER TÜRKİYE SİNEMASINDA ERKEKLİK KRİZİ

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 2, 41 - 67, 22.04.2019

Eren Yüksel

Öz

1990’lardan 2000’li yıllara uzanan süreçte toplumsal değişimi ve travmaları erkek karakterlerin varoluşsal kaygıları, dönüşümü ya da mücadelesi üzerinden anlatan bir dizi film ortaya çıkmıştır. Erkek melodramlarından savaş, macera gibi erkeksi film türlerine ya da minimalist nitelikli filmlere uzanan bu filmlerin ortak noktası erkek karakterlerin bir kriz içinde sunulmasıdır. Bu çalışmada da bu filmler arasında yer alan ve babalar ve oğullar arasındaki çatışmalı iktidar ilişkileri çerçevesinde erkeklik krizine dair imgeler sunan Korkuyorum Anne (Reha Erdem, 2004), Kabadayı (Ömer Vargı, 2007) ve Çoğunluk (Seren Yüce, 2010) filmlerine odaklanılmaktadır. Filmlerde krizin bireysel erkek özneler tarafından nasıl anlamlandırıldığı araştırılmakta, bu krize ilişkin söylemin erkekliği yeniden üretmek, meşrulaştırmak için kullanılıp kullanılmadığı ve erkeklik krizini üreten yapının aynı zamanda bir direniş imkânı sağlayıp sağlamadığı sorgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hegemonik erkeklik, erkeklik krizi, mazoşizm

Fathers and Sons: Masculinity Crisis in Turkish Cinema in the 2000s

Öz

During the 1990s and 2000s, a series of films has addressed existential concerns by focusing on the transformations and struggles of male characters in the context of social change and traumas. The common point of these films, which range from male melodramas to minimalist films and to masculine genres such as adventure and war films, is to present male characters in crisis. This study focuses on Çoğunluk (Seren Yüce, 2010), Kabadayı (Ömer Vargı, 2007) and Korkuyorum Anne (Reha Erdem, 2004) which present images about the masculinity crisis in the context of conflicting power relations between fathers and sons. By means of an analysis of these films, the study explores how this crisis is interpreted by the individual male subjects and asks if these films reproduce and legitimize masculinity through the discourse about crisis. It also examines whether the structure that produces crises of masculinity does or does not provide the possibility of resistance.

Anahtar Kelimeler

Hegemonic masculinity, masculinity crisis, masochism

Kaynakça

• Abisel, N. (2005). Türk Sineması Üzerine Yazılar. Ankara: Phoenix.
• Adams, M. & Coltrane S. (2005). Boys and Men in Families: The Domestic Production of Gender, Power, and Privilege. M. S. Kimmel, J. Hearn & R. W. Connell (Ed.), Handbook of Studies on Men & Masculinities (s. 230- 248). London: Sage.
• Ahıska, M. (2012). İktidar ve Taşlaşma: Çoğunluk Filminin Düşündürdükleri. U. T. Arslan (Ed.), Bir Kapıdan Gireceksin: Türkiye Sineması Üzerine Denemeler (s. 219- 231). İstanbul: Metis.
• Akbal Süalp, T., vd. (2010). Yuvarlak Masa: Taşra’yı Tartışırken. T. Akbal Süalp & A. Güneş (Ed.), Taşrada Var Bir Zaman: Taşra Kavramı Üzerine Tartışmalar (s. 9-65). İstanbul: Çitlenbik.
• Arslan, S. (2011). Cinema in Turkey: A New Critical History. New York: Oxford University Press.
• Chaudhuri, S. (2006). Feminist Film Theorists: Laura Mulvey, Kaja Silverman, Teresa de Lauretis, Barbara Creed. London & New York: Routledge.
• Collinson, D. L. & Hearn J. (2005). Men and Masculinities in Work, Organizations, and Management. M. S. Kimmel, J. Hearn & R. W. Connell (Ed.), Handbook of Studies on Men & Masculinities (s. 289-310). London: Sage.
• Connell, R. W. & Messerschmidt, J. W. (2005). Hegemonic Masculinity: Rethinking the Concept. Gender and Society, 19(6), 829-859.
• Connell, R. W. (1995). Masculinities. Cambridge: Polity Press.
• Connell, R. W. (1998). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Toplum, Kişi ve Cinsel Politika (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Cook, P. & Bernink, M. (2005). The Cinema Book. London: BFI.
• Demetriou, D. (2001). Connell’s Concept of Hegemonic Masculinity: A Critique. Theory and Society, 30, 337-361.
• Donaldson, M. (1993). What is Hegemonic Masculinity? Theory and Society, 22, 643- 657.
• Erdem, R. (Yönetmen). (2007). Korkuyorum Anne [Film]. Türkiye: Tiglon/İmaj.
• Hakverdi, G. (2011). Yeni Türk Sinemasında Fallik Bir Sızıntı Olarak Balık İmgesi. sinecine, 2(1), 3-20.
• Hatty, S. E. (2006). Boys on Film: Masculinities and the Cinema. S. M. Whitehead (Ed.), Men and Masculinities III (s. 450- 478). London & New York: Routledge.
• Hearn, J. (2004). From Hegemonic Masculinity to the Hegemony of Men. Feminist Theory, 5 (1), 49-72.
• Kandiyoti, D. (1997). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler (A. Bora, Çev.). İstanbul: Metis.
• Kirkham, P. & Thumim J. (1993). You Tarzan. P. Kirkham & J. Thumim (Ed.), You Tarzan: Masculinity, Movies and Men (s. 11-26). New York: St. Martin’s Press.
• Koca, C. & Bulgu N. (2005). Spor ve Toplumsal Cinsiyet: Genel Bir Bakış. Toplum ve Bilim, 103, 163- 184.
• Modleski, T. (1991). Feminism without Women: Culture and Criticism in a “Postfeminist Age.” London & New York: Routledge.
• Morgan, D. (2005). Class and Masculinity. M. S. Kimmel, J. Hearn & R. W. Connell (Ed.), Handbook of Studies on Men & Masculinities (s. 165-177). Thousand Oaks, London & New Delhi: Sage.
• Neale, S. (1983). Masculinity as Spectacle: Reflections on Men and Mainstream Cinema. Screen, 24(6), 2-17.
• Oktan, A. (2009). Türk Sinemasında Hegemonik Erkeklikten Erkeklik Krizine: Yazı-Tura ve Erkeklik Bunalımının Sınırları. H. Kuruoğlu (Ed.), Erkek Kimliğinin Değişe(meye)n Halleri (s. 183-209). İstanbul: Beta.
• Özkazanç, A. (2005). Türkiye’nin Neoliberal Dönüşümü ve Liberal Düşünce. M. Yılmaz (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Liberalizm (s. 634- 657). İstanbul: İletişim.
• Peberdy, D. (2011). Masculinity and Film Performance: Male Angst in Contemporary American Cinema. New York: Palgrave Macmillan.
• Robinson, S. (2006). Visibility, Crisis and Wounded White Male Body. S. M. Whitehead (Ed.), Men and Masculinities IV: Black, Latino and White Masculinities (s. 242- 270). New York: Routledge.
• Ryan, M. & Kellner D. (2010). Politik Kamera: Çağdaş Hollywood Sinemasının İdeolojsi ve Politikası (E. Özsayar, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Segal, L. (1992). Ağır Çekim: Değişen Erkeklikler, Değişen Erkekler (V. Ersoy, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Silverman, K. (1992). Male Subjectivity at the Margins. New York & London: Routledge.
• Smith, P. (1995). Eastwood Bound. M. Berger, B. Wallis & S. Watson (Ed.), Constructing Masculinity (s. 77-97). New York & London: Routledge.
• Solomon-Godeau, A. (1995). Male Trouble. M. Berger, B. Wallis & S. Watson (Ed.), Constructing Masculinity (s. 69-76). New York & London: Routledge.
• Standish, I. (2000). Myth and Masculinity in the Japanese Cinema: Towards a Political Reading of the ‘Tragic Hero’. New York & London: Routledge.
• Suner, A. (2006). Hayalet Ev: Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek. İstanbul: Metis.
• Thwaites, E. Ç. (2012). Çoğunluk’taki Hayalet. U. T. Arslan (Ed.), Bir Kapıdan Gireceksin: Türkiye Sineması Üzerine Yazılar (s. 167-177). İstanbul: Metis.
• Tolson, A. (2006). Boys will be Boys. S. M. Whitehead (Ed.), Men and Masculinities II (s. 121-139). London & New York: Routledge.
• Ulusay, N. (2004). Günümüz Türk Sinemasında “Erkek Filmleri”nin Yükselişi ve Erkeklik Krizi. Toplum ve Bilim, 101, 144-161.
• Vargı, Ö. (Yönetmen). (2008). Kabadayı [Film]. Türkiye: Kanal D Home Video.
• Walsh, F. (2010). Male Trouble: Masculinity and the Performance of Crisis. New York: Palgrave Macmillan.
• Wetherell, M. & Edley, N. (1999). Negotiating Hegemonic Masculinity: Imaginary Positions and Psycho-Discursive Practices. Feminism Psychology, 9(3), 335-356.
• Yüce, S. (Yönetmen). (2011). Çoğunluk [Film]. Türkiye: Kanal D Home Video.
• Yüksel, S. E. (2011). Türk Sinemasında Melodramatik İmgelemin Dönüşümü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.