SZABÓ’NUN SESÇİL EVRENİNDE TARAF TUTMAK

Yıl 2012, Cilt: 3 Sayı: 1, 75 - 90, 28.04.2019

Sevgi Can Yağcı Aksel

Öz

Bu çalışmada, Macar politik sinemasının en iyi örneklerinden biri olarak kabul edilenTaraf Tutmak (2001, István Szabó) adlı film, sanat ve politika ilişkisi ekseninde ele alınmıştır. 2. Dünya Savaşı sonrasında, Almanya’nın Nazilerden arındırılması kapsamında, Şef Furtwängler’in sorgulanışını konu alan filmde, anlatıda çoklu anlatı katmanlarının bir arada kullanıldığı, özellikle müziğin anlatıyı kuran başat aktörlerden biri olduğu vurgulanmıştır. Alman klasik müziğine karşı Amerikan swingleri, Berlin’de yeniden kurulmaya çalışılan gündelik yaşam kültüründeki politik izleri ortaya koymak için anlatıyı güçlendiren sesçil evrenler olarak tanımlanmıştır. Filmde yönetmenin, sinema politika ilişkisini, özdüşünümsellikle ele aldığı ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Macar Sineması, Taraf Tutmak, 2. Dünya Savaşı, Dr. Furtwängler

TAKING SIDES IN SZABO’S SOUNDSIGN UNIVERSE

Öz

This article analyses Istvan Szabó’s film Taking Sides, one of the best Hungarian political films, in the context of the relationship between art and politics. The film uses multiple narration levels to tell the story of the conductor Dr. Furtwängler’s interrogation during de-Nazification in Germany after World War II. Music is given a leading role in support of the narration. In contrast to German classical music, American swing is the soundsign that strengthens the narration, underlining the political atmosphere during Berlin’s re- establishment of everyday life and culture. The director’s self-reflexive approach to the relationship between cinema and art is also emphasised in the study.

Anahtar Kelimeler

Hungarian movie, taking sides, World War II, Dr. Furtwängler

Kaynakça

• Applegate, C. & Potter, P. (2002). Germans as “the People of Music”: Genealogy of an Identity. C.Applegate & P. Potter (Der.), Music and German National Identity (s.1-35). Chicago: The University of Chicago.
• Arendt, H. (2004). Geçmişle Gelecek Arasında (B. S. Şener, çev.). İstanbul: İletişim.
• Assmann, J. (2001). Kültürel Bellek (A. Tekin, çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Aydın, Y. (2008). Müziği Yazmak Okumak. A. A. Avar & D. Sezer (Der.), Hasan Ünal Nalbantoğlu’na Armağan (s. 551-587). İstanbul: İletişim.
• Başekim, S. G. (2010). Boğazda Hayat Var! S. Büker (Der.), Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak (s. 92-139). Ankara: Kırmızı Kedi.
• Bogue, R. (2003). Deleuze On Cinema. London: Routledge. http:// books.google.com.tr/books? id=PIgJw3hPoKYC&pg=PA107&lpg=PA107&dq=sonsign +deleuze&source=bl&ots=Vp7u3iJ- X8&sig=HQ2QKtzTcv9GG1vQIdGl8A4jIF0&hl=tr&ei=Hkv6TafEI4 XSsgbEgJHUDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved =0CCEQ6AEwAg#v=onepage&q=sonsign%20deleuze&f=false (Erişim tarihi 29 Mayıs 2011).
• Büker, S. (1985). Sinema Dili Üzerine Yazılar. Ankara: Dost.
• Canjavec, J. (2011, 5 Şubat). Közös Bűnünk a hallgatás. http:// www.klubhalo.hu/modules.php?name=News&file=article&sid=271 (Erişim tarihi 24 Mayıs 2011).
• Cox, M. (2011). Havaya Uçuran Müzik. http:// webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:Bc1C08- WuU4J:www.beethovenlives.net/index.asp%3FID %3D7518+beethoven +5.+senfoni&cd=5&hl=tr&ct=clnk&gl=tr&source=www.google.com. tr (Erişim tarihi 24 Mart 2011).
• Daoust, P. (2004, 27 Ekim). Swingtime for Hitler. Guardian http:// www.guardian.co.uk/music/2004/oct/27/popandrock+cazz+for +hitler&cd=2&hl=tr&ct=clnk&gl=tr&source=www.google.com.tr (Erişim tarihi 14 Mart 2011).
• Dellaloğlu, B. (2007). Frankfurt Okulunda Sanat ve Toplum. İstanbul: Say.
• Domaniczky, T. (2006, 27 Ocak). Szabó István: Szembesítés. http:// www.nol.hu/archivum/archiv-392171 (Erişim tarihi 10 Mart 2011)
• Fainaru, D. (2002). Szabó a kilencvenes években. http:// www.filmkultura.hu/regi/2002/articles/essays/szabo.hu.html (Erişim tarihi 24 Mayıs 2011).
• Fandel, J. (2006). Beethoven Fifth Symphony. http://www.google.com/ books?hl=tr&lr=&id=wk2clM7N5LAC&oi=fnd&pg=PA16&dq=fifth +symphony+and +morse&ots=chz7vlD2rv&sig=d0Fc4u-7B-7nZFaVhtJOUKpXLFQ# v=onepage&q=fifth%20symphony%20and%20morse&f=false (Erişim tarihi 12 Haziran 2011).
• Fairbairn, M. (2002). Art, Politics, and Taking Sides: An Interview with István Szabó.’ Film-Philosophy, vol. 6, no. 19. http://www.film- philosophy.com/vol6-2002/n19Szabó- fairbairn. (Erişim tarihi 16 Nisan 2011).
• Gardiner, J. (2010). István Szabó's Taking Sides (2001) and the Denazification of Wilhelm Furtwängler. Historical Journal of Film, Radio and Television, 30(1), 95-109. URL: http://dx.doi.org/ 10.1080/01439680903577300 (Erişim tarihi 20 Mayıs 2011).
• Hartai, L. (2002). Film –Es Médiafogalmak Kisszótára. Budapest: Korona.
• Karaoğlu, A. (2011). Eleştirinin Olanağı, Yargısız Sentezin Mantığı: Türkiye’de Telif Eserlerinde Adorno ve Popüler Müzik. D. B. Kejanlıoğlu (Der.), Zamanın Tozu: Frankfurt Okulu’nun Türkiye’deki İzleri (s. 525-546). Ankara: De Ki.
• Kutluk, F. (1997). Müziğin Tarihsel Evrimi. İstanbul: Litera.
• Lane, A. (2003, 8 Eylül). Background Music: István Szabó’s Taking Sides (s. 1-2). http://www.newyorker.com/archive/ 2003/09/08/030908crci_cinema (Erişim tarihi 2 Nisan 2011).
• Lydia, G. (2008). The Musicality of Violence. G. Lydia (Der.), Elective Affinities: Musical Essays on the History of Aesthetic Theory (s.171-204). Columbia: Columbia University Press.
• Nathan, J. (2009, 14 Mayıs). Interwiev Ronald Harwood. The Jewvish Chronical Online. http://www.thejc.com/arts/arts-interviews/ interview-ronald-harwood (Erişim tarihi 24 Mayıs 2011).
• Révész, S. (1997). Almodozások Kora http://beszelo.c3.hu/ 97/06/15.htm (Erişim tarihi 16 Mayıs 2011).
• Schumann, R. (1839). http://www.jstor.org/pss/1430638 (Erişim tarihi 24 Mayıs 2011).
• Stőhr, L. (2004, 7 Mayıs). Bizalom, 1979 http://magyar.film.hu/ filmtortenet/filmelemzesek/bizalom-1979-filmtortenet-elemzes.html (Erişim tarihi 12 Haziran 2011).
• Szabó, L. (1991). http://szaboistvan.lap.hu/2000_elott/22703829? 22703861#dobo (Erişim tarihi 15 Mart 2011).
• Tamer, Ü. (çev.) (1975). ABD’ye Karşı Çalışmaları Araştırma Komitesi Tutanakları: İhanet Yılları. İstanbul: Cem.
• www.beethovenlives.net (2011). http:// webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:Bc1C08- WuU4J:www.beethovenlives.net/index.asp%3FID %3D7518+beethoven +5.+senfoni&cd=5&hl=tr&ct=clnk&gl=tr&source=www.google.com. tr (Erişim tarihi 24 Mayıs 2011).
• www.classicalnotes.net/classics/fifth.html (Erişim tarihi 15 Nisan 2011).
• www.guerilla-films.com/takingsides/music.htm (Erişim tarihi 10 Haziran 2011).
• www.klasiknotlari.com.tr (2009). http://www.klasiknotlari.com/tr/81/ Johannes_Brahms_Senfoni_No_1_Op_68_Do_Minor.html (Erişim tarihi 24 Mayıs 2011).
• www.origo.hu (2002, 26 Mart). Szabó István a megalkuvással Szembesít. http://www.origo.hu/filmklub/20020326noname.html (Erişim tarihi 24 Mayıs 2011).
• www.origo.hu (2006, 26 Ocak). Szabó István beismerte Ügynőkmúltját. http://www.origo.hu/itthon/20060126esugynok.html (Erişim tarihi 24 Mayıs 2011).
• www.SzabóIstván.lap.hu/+Szabó+István+Szembes%C3%ADt %C3%A9s +interju&cd=1&hl=tr&ct=clnk&gl=tr&source=www.google.com.tr (Erişim tarihi 10 Mayıs 2011).
• Yağcı, Ö. ( 2003). Savaş ve Edebiyat. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm. Yalur, T. (2010). Yönetmenlerin İzinde Macar Sineması. Ankara: Phoenix.
• Yener, F. (1991). Müzik Klavuzu. Ankara: Bilgi.