The Cinema and Divine Love: Sufistic Journeys in the Islamic Cinema

Yıl 2010, Cilt: 1 Sayı: 2, 31 - 55, 15.05.2019

Hilmi Maktav

Öz

Islamic cinema went into decline after its brilliant period in 1990s, but at the beginning of the 21st Century directors who had felt excluded because of their Islamic identity, began to thematize Divine Love and Islamic mysticism in order to make a more modern and moderate cinema that appeals to the masses. Pathetic- Islamic heroes who use the language of pain are in accord with the Metaphysical- Islamic fiction of the new era. But the directors’ “search for a new style”  that includes both intellectuality and the desire to appeal to the masses casts them as tragic and epic heroes. This search is a paradoxical one, because in Islamic mysticism which Islamic directors interpret as a subject of consensus due to the “anxiety of otherness,” the tragic hero cannot survive. Within this frame, this paper is about the reflection of “Divine Love” in Islamic cinema as both a “search” and an “impossibility.”

Anahtar Kelimeler

Epic hero, divine love, Islamic cinema, Islamic movies, Islamic fiction, metaphysics, pathetic hero, mysticist journey, tragic hero

SİNEMA YA DA İLAHİ AŞK: İSLAMİ SİNEMADA TASAVVUFİ YOLCULUKLAR

Öz

1990’lar başındaki parlak döneminin ardından ivme kaybeden İslami Sinema,  2000’li yıllarda bir değişim içine girer. İslami kimliklerinden dolayı dışlandıklarını düşünen yönetmenler daha ılımlı, daha modern, daha kitlesel bir sinema yapma arzusuyla Tasavvuf Felsefesi’ni ve İlahi Aşk temasını izlek edinmiştir. Acının dilini kullanan patetik-İslami kahramanlar yeni dönemin metafizik-İslami kurmacasıyla uyum içindedir. Ama yönetmenlerin kitlesellik, entelektüelite ve "yeni bir üslup arayışı” onları sinemada zaman zaman da trajik ve epik kahramanlara benzetir. Bu paradoksal bir arayıştır. Çünkü, İslami sinemacıların “ötekilik endişesiyle” bir uzlaşı alanı olarak gördükleri Tasavvuf Felsefesi içinde “trajik kahraman” hayat bulamaz. Bu yazı da, “İlahi Aşk”ın bu çerçevede, bir “arayış” ve “imkansızlık” olarak İslami sinemaya nasıl yansıdığı üzerinedir.

Anahtar Kelimeler

Epik kahraman, ilahi aşk, İslami sinema, İslami filmler, İslami kurmaca, metafizik, patetik kahraman, tasavvufi yolculuk, trajik kahraman

Kaynakça

• Adorno, T.W. (2007). Kültür Endüstrisi: Kitlelerin Aldatılışı Olarak Aydınlanma (N. Ünler, Çev.). A. Artun (Ed.), Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi (s. 47-108). İstanbul: İletişim.
• Alkan, Z. (2007, 28 Ekim). Dindarlığımı Öne Çıkardım, Dışlandım. Mesut Uçakan’la söyleşi. Sabah- Günaydın Gazetesi. http://www.fanburada.com/index.php? ind=reviews&op=entry_view&iden=346#
• Arslan, A. (2009). İbni Haldun. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Atak, Ü. (2007, Kasım). Gemileri Yalnız Değilsiniz’le Yaktım. Gerçek Hayat. http://www.mesutucakan.com/SoylesiDetay.aspx?sID=8
• Ay, R. (2008). Anadolu’da Derviş ve Toplum. İstanbul: Kitap.
• Ayvazoğlu, B. (1996). Aşk Estetiği. İstanbul: Ötüken.
• Benton, R. (Yönetmen / Senarist). (1979) Kramer Kramer’e Karşı [Film]. ABD: Colombia Pictures.
• Doğan, M.N. (Haz.) (2007). Önsöz. Fuzuli, Leyla ve Mecnun (Metin, Düzyazıya Çeviri, Notlar ve Açıklamalar) (s.13-20). İstanbul: YKY.
• Dolmacı, E. (2006). Kendi Dünyama Geri Çekiliyorum. Mesut Uçakan’la söyleşi. Turkuaz Dergisi, 239. http://turkuaz.zaman.com.tr/?hn=5790
• Festival gibi Gala (2007, Kasım). Zaman. http://www.zaman.com.tr/haber.do? haberno=60901
• Guenon, R. (2001). Doğu Metafiziği (M.Tahralı, Çev.). Metafizik Nedir? (s. 93-119). İstanbul: Birey.
• Güneş, İ. (Yönetmen). (2005). The İmam [Film]. Türkiye: Coloni Film.
• Güneş, İ. (Yönetmen). (2007). Sözün Bittiği Yer [Film]. Türkiye: İstanbul Güneşi.
• Gürbilek, N. (2008). Mağdurun Dili. İstanbul: Metis.
• Hegel, G.W.F. (1994). Estetik Cilt 1 (T. Altuğ & H. Hünler, Çev.). İstanbul: Payel.
• Heidegger, M. (2006). Varlık ve Zaman (K. H. Ökten, Çev.). İstanbul: Agora.
• Hilav, S. (1981). Felsefe El Kitabı. İstanbul: Gerçek.
• Holbrook, V. R. (2008). Aşkın Okunmaz Kıyıları (E.Köroğlu & E.Kılıç, Çev.). İstanbul: İletişim.
• İbn Arabi (2008). İlahi Aşk (M. Kanık, Çev.). İstanbul: İnsan.
• İzmirli, İ. H. (2008). İslam Felsefesi Tarihi. İstanbul: Ötüken.
• Kayar, A. (2005, 7 Ağustos). Barda Vişne Suyu İçerek Saklandım. İsmail Güneş’le söyleşi. Hürriyet Pazar Eki. http://webarsiv.hurriyet.com.tr/2005/08/07/683328.asp
• Karakaş, B. (2004, Ağustos). Matrix’e Yapımız Müsait Değil. Mesut Uçakan’la söyleşi. Tempo. http://www.tempodergisi.com.tr/eglence/sinema/06206/
• Kızıltan, Ö. (Yönetmen). (2006). Takva [Film]. Türkiye: Yeni Sinemacılar.
• Lukacs, G. (2003). Roman Kuramı (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Metis.
• Maktav, H. (2004). Kuran’dan Kuram’a İslami Sinema. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (İslamcılık, Cilt 6, s. 989-1019). İstanbul: İletişim.
• Maraşlı, G.N. (2006, Haziran). Anne ya da Leyla ya da Sinema. Mesut Uçakan’la söyleşi. Ay Vakti Kültür Sanat Dergisi. http://www.ayvakti.net/default.asp?islem=goster&sira=145
• Mardin, Ş. (1994). Bediüzzaman Said Nursi Olayı (M, Çulhaoğlu, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Mesut Uçakan: Artık Aptalca Festival Kaygılarım Yok (2007). http://www.sinema.com/ makale/4-5680/mesut-ucakan-artik-aptalca-festival-kaygilarim-yok
• Mesut Uçakan ile Anka Kuşu Filmi Üzerine Söyleşi (2007, Kasım). Yenidünya Dergisi, www.yenidunyadergisi.com.tr
• Moretti, F. (2005). Modern Epik (N. İleri & M.Şahin, Çev.). İstanbul: Agora.
• Nasr, S.H. (1997). Makaleler II (Ş.Yalçın, Çev.). İstanbul: İnsan.
• Refiğ, H. (Yönetmen). (1972). Fatma Bacı [Film]. Türkiye: Erman.
• Refiğ, H. (Yönetmen). (1982). Leyla ile Mecnun [Film]. Türkiye: Ulusal Video.
• Robbe-Grillet, A. (1989). Yeni Roman (A. Bezirci, Çev.). Ankara: Ara.
• Sunar, C. (2004). İslâmda Felsefe ve Farabi-II. İstanbul: Anadolu Aydınlanma Vakfı.
• Taburoğlu, Ö. (2007). Dünyevi ve Kutsal. İstanbul: Metis.
• Tanpınar, A.H. (2006). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: YKY.
• Türk, İ. (2001). Halit Refiğ: Düşlerden Düşüncelere Söyleşiler. İstanbul: Kabalcı.
• Uçakan, M. (Yönetmen / Senarist). (2005). Anne ya da Leyla [Film]. Türkiye: Sinema Ajans.
• Uçakan, M. (Yönetmen / Senarist). (2007). Anka Kuşu: Bana Sırrını Aç [Film]. Türkiye: Sinema Ajans.
• Ülgener, S. F. (1981). Zihniyet ve Din. İstanbul: Der.
• Ülken, H.Z. (2007). Türk Tefekkürü Tarihi. İstanbul: YKY.
• Zeffirelli, F. (Yönetmen). (1979). Şampiyon [Film]. ABD: Warner Bross/ Turner.
• Wachowski A. & L. (Yönetmen / Senarist) (1999). Matrix [Film]. ABD & Avustralya: Warner Bros.