PİRSELİMOĞLU'NUN OMEGA ERKEKLERİ: MİMETİK RESSENTIMENT VE DOLAYIMSIZ ARZULAR

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 1, 43 - 83, 30.03.2021

Mehmet Sarı

https://doi.org/10.32001/sinecine.788856

Öz

Bu çalışmada René Girard’ın insan arzusunun kökenleri ve işleyişini tasarımladığı mimetik kuramı çerçevesinde yönetmen Tayfun Pirselimoğlu’nun Rıza (2007), Pus (2009), Saç (2010) ve Ben O Değilim (2013) filmlerindeki erkek karakterler çözümlenmiştir. Ele alınan filmlerin ortak özelliği erkek ana karakterlerin sosyo-ekonomik yapının en altında yuvalanan, hem maddi hem de kişiler arası ilişkiler açısından mağdur-kurban konumuna yerleştirilen ‘omega erkek’ler olmalarıdır. Pirselimoğlu’nun omega erkeklerinin duygudurumları Girard’ın mimetik kuramı ve bu kuram bağlamındaki ressentiment çerçevesinde incelenmiştir. Erilliğin yitimini deneyimleyen erkek karakterlerin hayata karşı ressentiment dolu oldukları sonucuna varılmıştır. Hâkimiyeti altında oldukları iktidarsızlık hissinden kendilerinden başka bir erkek olarak kurtulmak isterler ve kimliklerini ressentiment duygusuna göre oluştururlar.

Anahtar Kelimeler

mimesis, mimetik kuram, ressentiment, René Girard, omega erkekler

Kaynakça

• Anspach, M. R. (2011). Imitation and Violence: Empirical Evidence and the Mimetic Model. S. R. Garrels (Ed.) Mimesis and Science Empirical Research on Imitation and the Mimetic Theory of Culture and Religion (s. 129-154). USA: Michigan State University Press.
• Brackley, D. (2002). Expanding the Shrunken Soul False Humility, Ressentiment, and Magnanimity. Studies in the Spirituality of Jesuits, 34(4). http://goo.gl/aUV7Cz (Erişim Tarihi: 13 Ocak 2020).
• Buys, E. (2013a, 24 Eylül). Types of the Scapegoat Mechanism. https://mimeticmargins.com/2013/09/24/types-of-the-scapegoat-mechanism/ (Erişim Tarihi: 9 Mart 2020).
• Buys, E. (2013b, 1 Ekim). Real Life Cases of Ressentiment. https://mimeticmargins.com/2013/10/01/real-life-cases-of-ressentiment/ (Erişim Tarihi: 10 Mart 2020).
• Buys, E. (2013c, 30 Eylül). Philosophy in American Beauty. https://mimeticmargins.com/2013/09/30/philosophy-in-american-beauty/ (Erişim Tarihi: 10 Mart 2020).
• Capriles, R. (2012). Leadership by Resentment From Ressentiment to Redemption. UK: Edward Elgar Publishing.
• Chow, R. (2012). Sacrifice Mimesis, and the Theorizing of Victimhood (A Speculative Essay). H. Sussman (Ed.) Impasses of the Post-Global: Theory in the Era of Climate Change, Vol. 2. http://goo.gl/Kv8J1B (Erişim Tarihi: 4 Mart 2020).
• Çabuklu, Y. (2006). Uzam ve Kötülük. İstanbul: Everest.
• Çenebaşı, E. (2010). Inaction as Theme and Structure in Dostoevsky’s ‘Notes From Underground’ and Melville’s ‘Bartleby, The Scrivener’ (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sabancı Üniversitesi Sanat ve Sosyal Bilimler Fakültesi, İstanbul.
• Çiçekoğlu, F. (2015). Şehrin İtirazı Gezi Direnişi Öncesi İstanbul Filmlerinde İsyan Eşiği. İstanbul: Metis.
• Deleuze, G. (2010). Nietzsche ve Felsefe (Çev. F. Taylan). İstanbul: Norgunk.
• Denzin, N. K. (1991). Images of Postmodern Society: Social Theory and Contemporary Cinema. UK: Sage Publications.
• Dik, T. (2012). Tanzimat’tan Cumhuriyete Ressentiment’ın Dönüşümü: Nezihe Muhiddin ve Leylâ Erbil (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Ekonomik ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dumouchel, P. (2015). Foreword. S. Tomelleri (Ed.) Ressentiment Reflections on Mimetic Desire and Society (s. xv-xxvi). USA: Michigan State University Press.
• Edwards, L. G. (2009). The Crisis of Masculine Space: The End of the Gentlemen’s Club in British Modern Fiction (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Texas A&M University, Texas, USA.
• Erdal, B. (2015). Yarı Tanrı Babalar ve Onların Mahsun Oğulları. Suret Psikokültürel Analiz, 6, 73-94.
• Fleming, C. (2004). René Girard Violence and Mimesis. UK: Polity Press Ltd.
• Gallese, V. (2009). The Two Sides of Mimesis Girard’s Mimetic Theory, Embodied Simulation and Social Identification. Journal of Consciousness Studies, 16(4), 21-44.
• Girard, R. (2003). Şiddet ve Kutsal (Çev. N. Alpay). İstanbul: Kanat Kitap.
• Girard, R. (2010). Kültürün Kökenleri (Çev. M. Yaman & A. Er). Ankara: Dost Kitabevi.
• Girard, R. (2013). Romantik Yalan ve Romansal Hakikat Edebi Yapıda Ben ve Öteki (Çev. A. E. İldem). İstanbul: Metis.
• Godfrey, S. (2007). Villainous Victims: The Paradox of the ‘Damaged’ Man in Naked and Nil By Mouth. eSharp, 9. http://www.gla.ac.uk/media/media_41214_en.pdf (Erişim Tarihi: 20 Mart 2020).
• Grande, P. B. (T.Y.). Mimesis and Desire An Analysis of the Religious Nature of Mimesis and Desire in the Work of René Girard. http://girardstudies.com/www.girardstudies.com/Boker_files/Memisis%20and%20desire.doc (Erişim Tarihi: 26 Şubat 2020).
• Gürbilek, N. (2013, 18 Mayıs). Güçlü Edebiyatın Ardında Hemen Her Zaman Bir Kriz Var. Oggito. https://oggito.com/icerikler/nurdan-gurbilek-guclu-edebiyatin-ardinda-hemen-her-zaman-bir-kriz-var-/1628 (Erişim Tarihi: 26 Haziran 2020).
• Hicks, S. R. C. (2004). Explaining Postmodernism Skepticism and Socialism from Rousseau to Foucault. USA: Scholargy Publishing.
• Hron, M. (2009). Translating Pain: Immigrant Suffering in Literature and Culture. Canada: University of Toronto Press.
• İpek, Ö. (2016). “Vicdan ve Ölüm Üçlemesi” Ekseninde Aynı Kentlerin G’ayrı Dünyaları. H. Köse & Ö. İpek (Ed.), Gözdeki Kıymık Yeni Türkiye Sinemasında Madun ve Maduniyet İmgeleri (s. 146-163). İstanbul: Metis.
• Kıraç, R. (2008). Film İcabı Türkiye Sinemasına İdeolojik Bir Bakış. Ankara: De Ki.
• Koçak, O. (2013). Sunuş. R. Girard (Ed.) Romantik Yalan ve Romansal Hakikat Edebi Yapıda Ben ve Öteki (s. 9-19). İstanbul: Metis.
• Lukes, D. (2012). Omega Males: Critical Masculinities in Fiction and Theory (Yayınlanmamış Doktora Tezi). New York University Department of Comparative Literature, New York, USA.
• Moruno, D. M. (2013). Introduction. B. Fantini, D. M. Moruno, & J. Moscoso (Ed.), On Resentment: Past and Present (s. 1-16). UK: Cambridge Scholars Publishing.
• Myers, C. (2012). Scapegoats and Redemption on Shutter Island. Journal of Religion & Film, 16(1). http://digitalcommons.unomaha.edu/jrf/vol16/iss1/2
• Orr, J. (1997). Sinema ve Modernlik (Çev. A. Bahçıvan). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Örnek, S. A. (2012). Nietzsche’siz Hayat Bir Hatadır. İstanbul: Nemesis Kitap.
• Ross Romero, S. J. (2009). Scripture’s Reversal: Recognizing the Scapegoat with René Girard and Flannery O’Connor. Journal of Philosophy & Scripture, 6. https://journalofphilosophyandscripture.org/wp-content/uploads/2018/12/romero.pdf (Erişim Tarihi: 3 Mart 2020).
• Sancar, S. (2011). Erkeklik: İmkânsız İktidar Ailede Piyasada ve Sokakta Erkekler. İstanbul: Metis.
• Sayın, B. (2014). ‘Ressentiment’ Kavramı Açısından Nietzsche Ahlakı Üzerine Bir Araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Scheler, M. (2004). Hınç Ressentiment (Çev. A. Yılmaz). İstanbul: Kanat Kitap.
• Sennett, R. (2013). Kamusal İnsanın Çöküşü (Çev. S. Durak & A. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı.
• Solomon, R. C. (1992). Nietzsche Ad Hominem: Perspectivism, Personality and Ressentiment. B. Magnus & K. Higgins (Ed), The Cambridge Companion to Nietzsche (s. 180-222). UK: Cambridge University Press.
• Stringer, R. (2003). Knowing Victims: Feminism, Ressentiment and the Category ‘Victim’ (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Australian National University, Australia.
• Süalp, Z. T. A. (2010). Türkiye Sinemasının Dönemselleştirilmesi I. Yeni Film, 20, 35-41.
• Tomelleri, S. (2015). Ressentiment Reflections on Mimetic Desire and Society. USA: Michigan State University Press.
• Tuğrul, S. (2010). Ebedi Kutsal Ezeli Kurban Çok Tanrılılıktan Tek Tanrılılığa Kutsal ve Kurbanlık Mekanizmaları. İstanbul: İletişim.
• Ulusay, N. (2004). Günümüz Türk Sinemasında ‘Erkek Filmleri’nin Yükselişi ve Erkeklik Krizi. Toplum ve Bilim, 101, 144-161.
• Walsh, F. (2010). Male Trouble: Masculinity and the Performance of Crisis. London: Palgrave Macmillan.
• Yücel, F. (2014, Eylül). Her Şey Başa Döner. Tayfun Pirselimoğlu’yla Söyleşi. Altyazı, 142, 24-29.