READING SONG OF MY MOTHER AS AN EXAMPLE OF ACCENTED CINEMA

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 35 - 65, 25.04.2022

Coşkun Liktor

https://doi.org/10.32001/sinecine.969745

Cited By: 1

Öz

One of the most important recent developments within film studies is the emergence of a new field conceptualized variously as accented cinema, intercultural cinema, or transnational cinema. According to the theory of accented cinema developed by Hamid Naficy as a means of evaluating the films of exilic, diasporic, and postcolonial filmmakers, accented films use similar formal strategies when dealing with themes like displacement, exile, journeying, home, homelessness, national identity, belonging, and personal and collective memory, while generally taking an oppositional stance in relation to dominant cinema. This article analyses Erol Mintaş’s feature debut, Klama Dayika Min (Song of My Mother, 2014), a story of displacement, through the lens of Hamid Naficy’s theory of accented cinema. Mintaş’s film focuses on a mother and son who, twenty years after their forced migration from Doğubeyazıt to Istanbul in the 1990s, have once again been driven from their home due to urban transformation, and thus, in a sense, are doubly exiled. This article examines the ways in which homeland and life in exile are represented in the film as well as the formal strategies used in this representation with the aim of revealing the thematic and formal similarities Song of My Mother shares with accented films. Drawing upon theories on nostalgia, memory, collective memory, and counter-memory as well as Laura Marks’s views on intercultural cinema, this article analyzes the key role played in the film by two themes central to accented cinema—namely, nostalgia and memory—with a view to identifying the ideological position of the film with respect to dominant culture. Thus, this article shows that Song of My Mother, which warns against cultural amnesia and calls for the preservation of Kurdish collective identity, can be read as an example of accented cinema that stands in opposition to mainstream culture.

Anahtar Kelimeler

Erol Mintaş, Song of My Mother, accented cinema, nostalgia, collective memory

BİR AKSANLI SİNEMA ÖRNEĞİ OLARAK ANNEMİN ŞARKISI

Öz

Son yıllarda film çalışmalarındaki en dikkat çekici gelişmelerden biri, aksanlı sinema, kültürlerarası sinema ve ulusaşırı sinema gibi terimlerle kavramsallaştırılan bir alanın giderek daha fazla ön plana çıkmasıdır. Sürgün, diasporik ve postkolonyal sinemacıların iki farklı kültürün arasında kalmışlıktan beslenen filmlerini anlamlandırmak üzere Hamid Naficy’nin geliştirdiği aksanlı sinema kuramına göre yerinden edilmişlik, sürgünlük, yolculuk, yurt, yurtsuzluk, ulusal kimlik ve aidiyet, bireysel ve kolektif bellek gibi meselelere değinirken benzer biçimsel stratejilere başvuran aksanlı filmler, genellikle egemen sinemanın karşısında konumlanan muhalif bir duruş sergiler. Bu çalışma, Erol Mintaş’ın yerinden edilmişlik deneyimi etrafında şekillenen ilk uzun metrajı Klama Dayika Min’i (Annemin Şarkısı, 2014) Hamid Naficy’nin aksanlı sinema kuramından yola çıkarak incelemeyi amaçlamaktadır. Annemin Şarkısı, 1990’larda Doğubeyazıt’taki köylerinden İstanbul’a göçtükten yirmi yıl sonra kentsel dönüşüm nedeniyle bir kez daha yerinden edilen, bir nevi sürgün içinde sürgüne maruz kalan bir anne ile oğlunun hikayesini anlatır. Bu çalışma, Annemin Şarkısı’nda sürgünlüğün, sürgündeki hayatın ve geride bırakılan yurdun nasıl temsil edildiğini, bu temsillerde hangi biçimsel stratejilerden yararlanıldığını çözümleyerek filmin aksanlı sinemayla paylaştığı tematik ve biçimsel benzerlikleri ortaya koymaktadır. Ayrıca aksanlı sinemada ana izlekler olarak karşımıza çıkan nostalji ve bellek meselelerinin filmde oynadığı kilit rol ayrıntılı bir analize tabi tutularak filmin egemen kültür karşısında politik-ideolojik konumlanışı sorgulanmaktadır. Bu sorgulama dahilinde hem nostalji, bellek, kolektif bellek ve karşı-bellek ile ilgili kuramlardan hem de Laura Marks’ın kültürlerarası sinema hakkındaki görüşlerinden faydalanılmaktadır. Neticede bu çalışmada Annemin Şarkısı’nın bellek yitimine direnmeye ve Kürt kolektif belleğini muhafaza etmeye yönelik mesajlar barındıran, böylelikle ana akım karşısında muhalif bir duruş sergileyen bir aksanlı sinema örneği olarak değerlendirilebileceği gösterilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Erol Mintaş, Annemin Şarkısı, aksanlı sinema, nostalji, kolektif bellek

Kaynakça

• Acaroğlu, D. & Günerbüyük, Ç. (2014, 25 Kasım). Bazen Bir Tek Kişi Toplumun Hafızası Olur. Erol Mintaş’la Söyleşi. Evrensel. https://www.evrensel.net/haber/98249/bazen-bir-tek-kisi-toplumun-hafizasi-olur (Erişim Tarihi: 10 Temmuz, 2021).
• Adorno, T. (2005). Minima Moralia: Reflections on a Damaged Life. Verso.
• Arendt, H. (1994). “What Remains? The Language Remains”: A Conversation with Günter Gauss. Essays in Understanding 1930-1954. Shocken Books.
• Arslan, M. (Ed.). (2009). Kürt Sineması, Yurtsuzluk, Sınır ve Ölüm. Agora.
• Assmann, J. (2001). Kültürel Bellek (Çev. A. Tekin). Ayrıntı.
• Auge, M. (2011). from Oblivion. J. K. Olick, V. Vinitzky-Seroussi & D. Levy (Ed.), The Collective Memory Reader (473-475). Oxford UP.
• Bakhtin, M. (2001). Romanda Zaman ve Kronotop Biçimlerine İlişkin Sonuç Niteliğinde Kanılar (Çev. C. Soydemir). Karnavaldan Romana (s. 315-333). Ayrıntı.
• Benjamin, W. (2008). Hikaye Anlatıcısı (Çev. N. Gürbilek & S. Yücesoy) Son Bakışta Aşk (77-100). Metis.
• Boym, S. (2009). Nostaljinin Geleceği (Çev. F. B. Aydar). Metis.
• Cassin, B. (2018). Nostalji: İnsan Ne Zaman Evindedir? Odysseus, Aeneas, Arendt (Çev. S. Kıvrak). Kolektif.
• Chase, M. & Shaw, C. (1989). The Dimensions of Nostalgia. M. Chase & C. Shaw (Ed.), The Imagined Past: History and Nostalgia (s. 1-17). Manchester UP.
• Cook, P. (2005). Screening the Past: Memory and Nostalgia in Cinema. Routledge.
• Çiçek, Ö. (2016). Kürt Sineması: Mahpusluk ve Temsiliyet, Alternatif Politika, Sinema Özel Sayısı, 85-99.
• Çiftçi, A. (2009). Kazım Öz Sineması: Konuşmak, Hatırlamak. M. Arslan (Ed.), Kürt Sineması, Yurtsuzluk, Sınır ve Ölüm (s. 267-287). Agora.
• Ezra, E. & Rowden, T. (2006) General Inroduction: What is Transnational Cinema. Transnational Cinema: The Film Reader (s. 1-12). Routledge.
• Foucault, M. (1980). Power/Knowledge: Selected Interviews and Other Writings. Pantheon.
• Freud, S. (2019). Yas ve Melankoli (Çev. L. Uslu). Cem.
• Giannetti, L. (2014). Understanding Movies (13. Baskı). Pearson.
• Göl, B. & Yücel, F. (2014, 14 Kasım). Erol Mintaş’la Annemin Şarkısı Üzerine: Gurbet İçinde Gurbet. Altyazı. https://altyazi.net/soylesiler/erol-mintasla-annemin-sarkisi-uzerine-gurbet-icinde- gurbet/ (Erişim Tarihi: 10 Temmuz 2021).
• Halbwachs, M. (2018). Kolektif Bellek (Çev. Z. Karagöz). Pinhan.
• Hazine, B. (2014, 29 Ağustos). Annemin Şarkısı Filminin Yönetmeni Erol Mintaş Röportajı. Sinematopya. https://www.sinematopya.com/annemin-sarkisi-filminin-yonetmeni-erol-mintas- roportaji/ (Erişim Tarihi: 10 Temmuz 2021).
• Iordanova, D., Martin-Jones, D. & Vidal, B. (2010). Introduction. Cinema at the Periphery (s. 1-19). Wayne State UP.
• İpek, D. (2016). Felakete Tanıklık Etmek: Kürt Sineması. H. Köse, H. & Ö. İpek (Ed.), Gözdeki Kıymık: Yeni Türkiye Sinemasında Madun ve Maduniyet İmgeleri (s. 313-341). Metis.
• Kılıç, D. (2009). Kürt Sinemasının Yükselişi. M. Arslan (Ed.), Kürt Sineması, Yurtsuzluk, Sınır ve Ölüm (s. 3-27). Agora.
• Kızılkaya, Z. Z. (2021). Evin Kaybının Telafi Edilmezliği: Annemin Şarkısı (Klama Dayika Min) Filminde Eve Dönüş Nostaljisi ve Melankoli. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (35), 444- 461. DOI: 10.31123/akil.886849
• Kundera, M. (2003). Gülüşün ve Unutuşun Kitabı (Çev. E. Bener). Can.
• Marks, L. (2020). Filmin Teni: Kültürlerarası Sinema, Bedenleştirme ve Duyular (Çev. S. Yılmaz). Doruk.
• Mintaş, E. (Yönetmen). (2014). Annemin Şarkısı [Film]. Türkiye, Fransa, Almanya: Arizona Films, Mintaş Film, Mitos Film.
• Misztal, B. A. (2003) Theories of Social Remembering. Open University Press.
• Naficy, H. (1993). The Making of Exile Cultures. University of Minnesota Press.
• Naficy, H. (1999). Framing Exile: From Homeland to Homepage. H. Naficy (Ed.), Home, Exile, Homeland (1-13). Routledge.
• Naficy, H. (2001). An Accented Cinema: Exilic and Diasporic Filmmaking. Princeton UP.
• Özdemir, N. (2014, Aralık). Ali’nin Gelgitleri ve Annemin Şarkısı. Erol Mintaş’la Söyleşi. Bantmag, 35. https://magazine.bantmag.com/issue/post/35/414 (Erişim Tarihi: 10 Temmuz 2021).
• Özdil, Y. (2009). Kürt Sinemasında Kürdistan Manzarasının İnşası: Dol Filmi. M. Arslan (Ed.), Kürt Sineması, Yurtsuzluk, Sınır ve Ölüm (s. 215-240). Agora.
• Petkovic, V. (2014, 28 Ağustos). Interview: Erol Mintaş, Director. Cineuropa. https://cineuropa.org/en/interview/262232/ (Erişim Tarihi: 10 Temmuz 2021).
• Ritivoi, A. D. (2002). Yesterday’s Self: Nostalgia and the Immigrant Identity. Rowman & Littlefield.
• Said, E. (2001). Reflections on Exile. Reflections on Exile and Other Essays (s. 174-186). Harvard UP.
• Shohat, E. & Stam, R. (2014) Unthinking Eurocentrism. Routledge.
• Suner, A. (2006). Hayalet Ev: Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek. Metis.
• Traverso, E. (2019). Geçmişi Kullanma Kılavuzu (Çev. I. Ergüden). İletişim.
• Türkçe Tıp Dili Kılavuzu (2. Baskı, 2007). Kocaeli Üniversitesi Basımevi.
• Weil, S. (2002). The Need for Roots. Routledge.
• Yalçın-Heckmann, L. (1999, Mart). Kürt Kadınlarının İmajı: Bazı Eleştirel Değerlendirmeler. Birikim, 119. https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-119-mart-1999/2313/kurt-kadinlarinin- imaji-bazi-elestirel-degerlendirmeler/2861#_ftn2 (Erişim Tarihi: 10 Temmuz 2021).
• Yeğen, M. (2014). Müstakbel Türk’ten Sözde Vatandaşa (5. Baskı). İletişim.
• Yüksel, E. (2012). 1990 Sonrası Türkiye Sinemasında Etnik Kimliklerin Temsili. Sinecine, 3(1), 7-28.