Arketipsel Eleştiri Bağlamında Tender Mercies Filminde Bireyleşme

Yıl 2020, Özel Sayı (2) Mayıs 2020, 550 - 569, 29.05.2016

Murat Küçükhemek Meral Serarslan

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.682594

Öz

Jung’a göre, arketip terimi, Platon’un ‘idea’sıyla eşanlamlıdır ve mitolojik imgelerin anlaşılmasında anahtar bir rol üstlenir. Beden ve psişeyi bir araya getiren özel ruhsal olgular olan arketipler, bir insanın geçmiş yaşantılarının ürünü olan bellek imgeleri gibi canlı görüntüler değildir. Kendilerine özgü enerjileriyle insanın psişesinde bekleyen arketipsel biçimler, yaratıcı edimler, semboller, mitler, düşler ve filmler gibi formlarla serbest kalırlar. Bir arketip biçimi, özgür kalması durumunda, sembol ve görüntü biçimini alır ve karşıtlıkların birleşmesiyle hareket eder. Sinemanın etkili bir ruhbilimsel araç sayılmasının sebeplerinden biri de bu olabilir. Kurgusal bir düşleme dayanan sinemada, biçimsel ve yapısal konumda sembolik bir durum, psişik durumumuza eşdeğer bir anlam yaratabilir. Kişiliğin oluşumunda çok önemli işlev üstlenen, kişileştirme eğilimli persona, gölge (shadow), anima-animus ve Benlik (the Self)’ten oluşan bireyleşme arketiplerinin ve bireyleşme kavramının Jungian kuramda merkezi bir yeri vardır. Jung, ‘bireyleşme’ terimini, kişinin psikolojik olarak bölünmez bir birliğe ya da bütünlüğe dönüştüğü süreci göstermek için kullanır. Bu çalışmanın amacı, Bruce Beresford’un Tender Mercies filminde arketiplerin görünümlerinin ve bunların bireyleşme sürecindeki rollerinin tespit edilmesidir. Arketipsel eleştiri metoduyla analizi yapılan filmde, ana karakter Mac Sledge’in anlam arayışının ve yaşamaya başladığı ruhsal dönüşümün Jung’un bireyleşme kavramıyla örtüştüğü görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Carl G. Jung, Arketip, Anima-Animus, Bireyleşme, Tender Mercies

Kaynakça

• Bahadır, Abdülkerim, (2010). Jung ve Din, (2. Baskı), İstanbul: İz Yayınları.
• Campbell, Joseph, (2017). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, (Çeviren: Sabri Gürses), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Ebert, Roger, (2009). “Tender Mercies”, https://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-tender-mercies-1983. Erişim Tarihi: 13.01.2020.
• Eliade, Mircea, (2016). Doğuş ve Yeniden Doğuş, (Çeviren: Fuat Aydın), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Eliade, Mircea, (2017). Arayış, (Çeviren: cem Soydemir), İstanbul: Doğubatı Yayınları.
• Fordham, Frieda, (1997). Jung Psikolojisi, (4. Baskı), (Çeviren: Aslan Yalçıner), İstanbul: Say Yayınları.
• Geçtan Engin, (2014). Psikanaliz ve Sonrası, (16. Baskı), İstanbul: Metis Yayınları
• Henderson, Joseph Lewis, (2016). Kadim Mitler ve Modern İnsan. (Çeviren: Hatice Mukaddes İlgün), Carl G. Jung (Ed.), İnsan ve Sembolleri içinde (s. 100-153), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Hockley, Luke, (2004). Film Çözümlemesinde Jungcu Yaklaşım, (Çeviren: Simten Gündeş), İstanbul: Es Yayınları.
• Jung, C. Gustav, (2006a). Kişiliğin Gelişimi. (Çeviren: Levent Özşar), Anthony Storr (Derl.), Jung’dan Seçme Yazılar içinde (s. 165-182), Ankara: Dost Yayınları.
• Jung, C. Gustav, (2006b). Bilinç, Bilinçdışı, Bireyselleşme. (Çeviren: Levent Özşar), Anthony Storr (Derl.), Jung’dan Seçme Yazılar içinde (s. 184-196), Ankara: Dost Yayınları.
• Jung, C. Gustav, (2006c). Ana Arketipinin Psikolojik Yönleri. (Çeviren: Levent Özşar), Anthony Storr (Derl.), Jung’dan Seçme Yazılar içinde (s. 74), Ankara: Dost Yayınları.
• Jung, C. Gustav, (2006d). Psikoloji ile Din. (Çeviren: Levent Özşar), Anthony Storr (Der.), Jung’dan Seçme Yazılar içinde (s. 210-218), Ankara: Dost Yayınları.
• Jung, C. Gustav, (2006e). Tanımlamalar. (Çeviren: Levent Özşar), Anthony Storr (Derl.), Jung’dan Seçme Yazılar içinde (s. 84-91), Ankara: Dost Yayınları.
• Jung, C. Gustav, (2006f). Gölge. (Çeviren: Levent Özşar), Anthony Storr (Derl.), Jung’dan Seçme Yazılar içinde (s. 79-81), Ankara: Dost Yayınları.
• Jung, C. Gustav, (2006g). Kavuşma. (Çeviren: Levent Özşar), Anthony Storr (Derl.), Jung’dan Seçme Yazılar içinde (s. 251-260), Ankara: Dost Yayınları.
• Jung, C. Gustav, (2006h). Simyanın Dinsel, Psikolojik Sorunlarına Giriş. (Çeviren: Levent Özşar), Anthony Storr (Derl.), Jung’dan Seçme Yazılar içinde (s. 221-251), Ankara: Dost Yayınları.
• Jung, C. Gustav, (2006ı). Bilinçdışının Psikolojisi Üzerine. (Çeviren: Levent Özşar), Anthony Storr (Derl.), Jung’dan Seçme Yazılar içinde (s. 127-145), Ankara: Dost Yayınları.
• Jung, C. Gustav, (2015a). Dört Arketip, (5. Baskı), (Çeviren: Zehra Aksu Yılmazer), İstanbul: Metis Yayınları.
• Jung, C. Gustav, (2015b). Rüyalar, (Çeviren: Aylin Kayapalı), İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Jung, C. Gustav, (2016a). Anılar, Düşler, Düşünceler, (8. Baskı), (Çeviren: İris Kantemir), İstanbul: Say Yayınları.
• Jung, C. Gustav, (2016b). Bilinçdışına Yaklaşım. (Çeviren: Hatice Mukaddes İlgün). Carl G. Jung (Ed.), İnsan ve Sembolleri içinde (s. 14-99), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Lings, Martin, (2001). Shakespeare’in Kutsal Sanatı, (Çeviren: İhsan Durdu), İstanbul: Ayışığı Kitapları Yayınları.
• May, Rollo, (2013). Kendini Arayan İnsan, (4. Baskı) (Çeviren: Kerem Işık), İstanbul: Okuyanus Yayınları.
• McKee, Robert, (2011). Öykü, (Çeviren: Nuray Yılmaz, Ertan Yılmaz, Fatih Kınalı), İstanbul: Plato Film Yayınları
• Shakespeare, William, (2014). Kral Lear, (5. Baskı) (Çeviren: Özdemir Nutku), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Storr, Anthony, (Ed). (2006). “Jung’dan Seçme Yazılar”, (Çeviren: Levent Özşar), Ankara: Dost Yayınları.
• Storr, Anthony, (2011). Bir Başına, (Çeviren: Yusuf Eradam ve Misbah Erbaş Şengül), İstanbul: Apollon Yayınları.
• Tecimer, Ömer, (2006). Sinema Modern Mitoloji, (2. Baskı), İstanbul: Plan B Yayınları.
• Von Franz, Marie-Louise, (20169. Bireyleşme Süreci. (Çeviren: Hatice Mukaddes İlgün). Carl G. Jung (Ed.), İnsan ve Sembolleri içinde (s. 154-225), İstanbul: Kabalcı Yayınları.