İRŞÂD BAĞLAMINDA ORTA YOL SÛFÎLİĞİ: HİCÂBÎ ABDÜLBÂKİ EFENDİ (GÜL BABA)

Yıl 2017, , 85 - 113, 15.05.2017

Mehmet Uyar

https://doi.org/10.30561/sinopusd.269432

Öz

Bu makale, tasavvufî
düşünceyi irşâd bağlamında değerlendirmeyi amaçlamaktadır. “Orta yol sûfîliği”
diye isimlendirdiğimiz, daha çok pratik hayatla irtibatlı olan bir tasavvuf
anlayışını makalemizde irdelemeye çalışacağız. Makalede, konu Amasya’lı bir
şeyh olan Hicâbî Abdülbâkî Efendi’nin hayatı ve eserleri merkezinde
işlenecektir. Hicâbî Abdülbâkî Efendi tasavvuf tarihinin gizli kalmış
isimlerinden biridir. Onun, çevresine tasavvufî hayatı kazandırma faaliyetleri,
yine kendi eserleri çerçevesinde ortaya konulacaktır. Bu yolla, tasavvufun
pratikle olan münasebetinin daha iyi bir şekilde anlaşılmasını umuyoruz.
Böylece tasavvufî hayatın halka aktarılma noktasında yürütülmüş olan
faaliyetlerin niteliklerinin belirlenmesi yolunda bir adım atılmış olacaktır.
Hicâbî Abdülbâkî Efendi halkı dinî ve ahlâkî yönden eğitmeye çalışmış,
çalışmaları mahalli kalmış olmasına rağmen yaşadığı çevreyi olumlu yönde
etkilemiş, etkileri bugün de devam eden mühim bir şahsiyettir.

Anahtar Kelimeler

Orta Yol Sûfîliği, İşrâd, Hicâbî Abdülbâkî Efendi, Tasavvuf, Tasavvufî Hayat

Kaynakça

• Afîfî, Ebu’l Alâ (2004). Tasavvuf İslâm’da Manevî Hayat, çev. Ekrem Demirli- Abdullah Kartal, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Âkif-Zâde, Abdürrahim (Amasyalı) (1998). Kitâbü’l – Mecmû fi’l – Meşhûdi Ve’l – Mesmû’, çev. Hikmet Özdemir, İstanbul: Türkiye İlmî, İctimaî Hizmetler Vakfı Yayınları.
• Arslan, Gıyasettin (2005/1). “Erken Dönem Fıkıh Ekolleri ve Aşırı Yorum Problemi”, bilimname, S. 7. s. 7-19.
• Bursalı, Mehmed Tahir (1916). Kırım Müellifleri, İstanbul: Matbaa-i Orhaniye.
• -------------, (1972). Osmanlı Müellifleri, Hzl., A. Fikri Yavuz & İsmail Özen, İstanbul: Meral Yayınevi, C. I-III.
• Gazâlî, Ebû Hamid (tsz). el-Munkız mine’d-Dalâl, (Mecmuatü Resâili’l-imâm el-Gazâlî içinde), İbrahim Emîn Muhammed (thk.), Kahire, s. 578-608.
• -------------- (1327). er-Risâletü’l-ledünniyye, Mısır.
• Güler, Mustafa (1996). Amasya Efsaneleri, Amasya: Eser Ofset.
• Hicâbî Abdülbâkî Efendi (yz. 1). el- Ebkiretü’l Mu’telife fî Şerh-i Emsileti’l Muhtelife, Çorum Hasan Paşa Yazma Eser Ktp., nr. 19 Hk-3150/1.
• ---------------- (yz. 2). Risâle fi’t Takvâ, Çorum Hasan Paşa Yazma Eser Ktp., nr. 19 Hk-887/3.
• ------------------ (yz. 3). Risâle-i Hicâbî, Çorum Hasan Paşa Yazma Eser Ktp., nr. 19 Hk-778/5.
• ----------------- (yz. 4). Risâle-i Zübdeti’l- İslâm, Çorum Hasan Paşa Yazma Eser Ktp., nr. 19 Hk-886/2.
• Kara, Mustafa (2008). Metinlerle Osmanlılarda Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul: Sır Yayıncılık.
• Kelâbâzî, Ebu Bekr Muhammed (1994). et-Ta’arruf li Mezhebi Ehli’t-Tasavvuf, Kahire.
• Kuşeyrî, Ebu’l-Kâsım Abdülkerim b. Hevâzin (1989). er-Risâletü’l-Kuşeyriyye, Abdulhalîm Mahmûd-Mahmûd b. eş-Şerîf (thk.), Kahire.
• Massignon, Louis - Abdu’r-Râzik, Mustafa (1983). Tasavvuf, İbrahim Hurşîd vd. (Arapçaya çev.), Beyrut: Dârü’l-Kitâb’il-Lübnânî.
• Muhâsibî, Ebû Abdullah Hâris b. Esed (1987). Âdâbu’n-Nüfûs, Ahmed Ata (thk.), Dârü’l-Cîl, Beyrut.
• Muslu, Ramazan (2004). Osmanlı Toplumunda Tasavvuf (18. Yüzyıl), İstanbul: İnsan Yayınları.
• Olcay, Osman Fevzi (2002). Amasya Ünlüleri, çev. Turan Böcekçi, Ankara: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları.
• Öngören, Reşat (2002). “Bir Bilgi Kaynağı Olarak Tasavvufta Keşfin Değeri” İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 5, s. 85-96.
• Tûsî, Ebû Nasr (1960). el-Lüma‘, Abdulhalîm Mahmûd Tâhâ-Abdulbâkî Surûr (thk.), Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Hadîs.
• Yıldız, Sare (2006). Turhallı Mustafa Efendi’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvuf Anlayışı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, H. Kâmil (2007). Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar, İstanbul: Ensar Neşriyat.