TAŞKÖPRÜLÜZÂDE’DE EĞİTİMİN İLKESİ OLARAK SEVGİ

Yıl 2019, , 209 - 232, 30.06.2019

Yasemin Yılmaz Enver Uysal

https://doi.org/10.30561/sinopusd.511529

Öz

16. yüzyılda yaşamış olan Taşköprülüzâde (1495-1561), eserlerinde
çocuk eğitimi, aile ahlakı ve devlet yönetimi gibi konulara yer vermiş önemli
bir Osmanlı düşünürüdür. Ahlâk-ı Adudiyye
Şerhi adlı eserinde ve İnsânî Hilafet
ve Manevî Saltanatın Sırları ile Güzel
Ahlâkın Üstünlüğü risalelerinde bize eğitim ile ilgili önemli ipuçları ve
çözüm önerileri sunar. Onun eğitim metodunda sevgi faktörü öne çıkar. O,
sevgiyi, terbiye kavramı ile ilişkilendirerek bir eğitim metoduna dönüştürmüş,
bireysel ve toplumsal eğitimin merkezî kavramı olarak kullanmıştır. Günümüz
eğitim sisteminde de sevgi faktörünün öne çıkarıldığı bir eğitim modeli benimsenmeye
başlanmıştır. Asırlar öncesinde yazdığı eserleri ile günümüze ışık tutacak
öneriler sunan Taşköprülüzâde, bu alanda başvurulabilir önemli bir kaynaktır.
Makalede öncelikle sevgi kavramıyla irtibatlı kavramlar zinciri incelenmiş,
daha sonra zıt kavramlar değerlendirilmiştir. Neticede Taşköprülüzâde’nin aile,
okul ve toplumda sevginin merkeze alındığı bir eğitim modeli inşa ettiği
görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Taşköprülüzâde, Sevgi, Ahlak, Erdem, Eğitim

Kaynakça

• Akyol, Aygün. (2012). Ahlâk-ı Nâsırî’de ahlâk ve siyaset ilişkisi: sevgi erdemi merkezli bir okuma. Değerler eğitimi dergisi. 10, 7-29.
• Aristoteles. (2015). Nikomakhos'a Etik. (Çev: Saffet Babür) Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Aristoteles. (2017). Politika. (Çev: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
• Bilgin, Beyza. ( 1999). Eğitim bilimi ve din eğitimi. (4. Basım). Ankara: Gün Yayıncılık.
• Demirkol, Murat. (2015). Barışın inşasında sevgi ve adaletin gücü. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS). 4, 416-424.
• Düzgün, Şaban Ali. (2011). Sevginin istismarı ve sevgide aşırılık (kültler). Ankara Üniversi-tesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 52. (1), 5-25.
• Esed, Muhammed. (1999). Kur’an mesajı. (Çev: Cahit Koytak, Ahmet Ertürk). İstanbul: Yeni Şafak Yayınları.
• Fârâbî. (1997). İdeal devlet. (Çev: Ahmet Arslan). Ankara: Vadi Yayınları.
• Fârâbî. (2015). Mutluluğun kazanılması. (Çev: Ahmet Arslan). İstanbul: Divan Kitap Yay.
• İbn Manzûr. (?). Lisânü’l-Arab, Beyrut.
• İbn Miskeveyh. (2017). Ahlâk eğitimi tehzîbu'l-ahlâk. (Çev: A. Şener, İ. Kayaoğlu, C. Tunç). İstanbul: Büyüyen ay Yayınları.
• İbrahimoğlu, Büşra (Yaman). (2001). Taşköprülüzade Ahmet Efendi’nin eğitim anlayışı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İsfahânî, Râgıb. (2015). Erdemli yol. (Çev: Muharrem Tan). (3. Basım). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Kınalızâde Ali Efendi. (2016). Ahlâk-ı alâî. (1.Basım). Ankara: Fecr Yayınları.
• Pattanoğlu, Fatma Zehra. (2017). Taşköprîzâde’de din-felsefe ilişkisi. Journal of Islamic Research. 28. (1), 27-41.
• Pattanoğlu, Fatma Zehra. (2018). Taşköprîzâde’de felsefenin pratik alanı olarak ahlâk. ÇAKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi/ Journal of Institute of Social Sciences. 9. (1), 122-142.
• Peters, Francis E. (2004). Antik Yunan felsefesi terimleri sözlüğü. (Çev: Hakkı Hünler). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Taşköprîzâde Ahmed Efendi. (2016). Ahlak ve siyaset risaleleri. (Çev: Müstakim Arıcı). İstanbul: Medeniyet Üniversitesi Yayınları.
• Taşköprîzâde Ahmed Efendi. (2016). İnsânî hilafet ve manevî saltanatın sırları risalesi. (Ahlak ve siyaset risaleleri içinde. Çev: Müstakim Arıcı). İstanbul: Medeniyet Üniversitesi Yayınları.
• Taşköprîzâde Ahmed Efendi. (2016). Güzel ahlâkın üstünlüğü. ( Ahlak ve siyaset risaleleri içinde. Çev: Müstakim Arıcı). İstanbul: Medeniyet Üniversitesi Yayınları.
• Taşköprîzâde Ahmed Efendi. (1975). Mevzûâtü’l-ulûm. (Çev: Kemal Efendi, Sadeleştiren: Mümin Çevik). İstanbul: Üçdal Neşriyat.
• Taşköprîzâde Ahmed Efendi. (2014). Şerhu'l-ahlâkı'l-adudiyye. (Çev: Mustakim Arıcı). İstanbul: T.C. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• Toksöz, Hatice. (2016). İslam düşüncesinde sevgi teorileri. (1. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Topaloğlu, Bekir. (2007). Rab Maddesi. TDV İslam Ansiklopedisi, c.34, İstanbul: TDV Yay.
• Topçu, Nurettin. (2005). Ahlak. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Turan, Ramazan. (2015). İbn Miskeveyh’de erdem kavramı ve temel erdemler. Namık Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1. (2), 7-35.
• Tusî, Nasîruddin. (2016). Ahlâk-ı nâsırî. (Çev: A. Gafarov, Zaur Şükürov). İstanbul: Litera Yayınları.
• Uysal, Enver. (2013). Ahlakî varlık olarak insan. (1. Basım). Bursa: Emin Yayınları.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. (?). Hak dini Kur’an dili. İstanbul: Eser Kitabevi.