ÇEVRECİ SİVİL TOPLUM KURULUŞU ÇALIŞANLARININ SOSYAL SORUMLULUK VE ÖZGECİLİK TUTUMLARININ İNCELENMESİ ANKARA İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 127 - 160, 30.06.2018

Meltem Keleş , Yasemin Özkan

https://doi.org/10.30561/sinopusd.414080

Öz

Toplumsal sorunların çözümünde aktif
bir rol oynayan Sivil Toplum Kuruluşları (STK) çeşitli sosyal sorumluluk
projeleri ile devletin üstlendiği birtakım işleri yaparlar. Araştırmanın amacı,
daha iyi bir toplum ve sürdürülebilir bir çevre için, çevreci STK’larda
çalışanların (profesyonel/gönüllü/ücretli) sosyal sorumluluk ve özgecilik
tutumlarının demografik değişkenlere göre istatistiksel olarak anlamlı bir
farklılık gösterip göstermediği ve özgecilik tutumu ile sosyal sorumluluk
tutumu arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Araştırmanın örneklemi, Ankara İlinde
faaliyet gösteren çevreci STK’lar arasından ulaşılabilen 104 üyeden
oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak “sosyal sorumluluk
ölçeği” ve “özgecilik ölçeği” ile bir takım sosyo-demografik soruları içeren
bir anket uygulanmıştır. Araştırmada özgecilik ve sosyal sorumluluk puanlarının
ilişkisi Pearson korelasyon testi ile, özgecilik ve sosyal sorumluluk
puanlarının demografik değişkenlere göre farklılık gösterip göstermemesi
bağımsız gruplar t ve ANOVA testleri ile analiz edilmiştir. Araştırma
sonucunda; çevreci sivil toplum kuruluşu çalışanlarının gelir yeterlik
durumunun çevreye yönelik sosyal sorumluluk ölçeği ve alt boyutu olan sosyal
tüketim davranışı açısından anlamlı fark gösterdiği; ayrıca öğrenim ve çalışma
durumuna göre özgecilik alt boyutlarından sorumluluk düzeylerinin de anlamlı
bir fark gösterdiği tespit edilmiştir. Araştırmanın diğer bir bulgusu ise;
özgecilik ve sosyal sorumluluk düzeylerinin genel olarak yüksek olduğu, sosyal
sorumluluk düzeylerinin ise özgeciliğe göre daha yüksek olduğu şeklindedir.

Anahtar Kelimeler

Çevre, Özgecilik, Sivil toplum, Sivil toplum kuruluşları, Çevre, Sosyal sorumluluk, Özgecilik

Kaynakça

• Aslan, S. (2010). Türkiye’de sivil toplum. Elektronik Sosyal Bilimler Der., 9(31), 260-283.
• Akatay, A., Harman, S. (2014). Sivil toplum kuruluşları, yönetim, yönetişim ve gönüllülük. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Akbaba, S. (1994). Grupla psikolojik danışmanın sosyal psikolojik bir kavram olan özge-cilik üzerindeki etkisi. Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilim-ler Enstitüsü.
• Akbaba, S. (2001). Özgecilik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması geçerlik ve güvenirlik çalış-ması. Atatürk Üniversitesi Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 85-95.
• Aygün, B., Şakacı, B.K. (2007). Türkiye’de çevreye doğrudan odaklı çevreci hareketler ve çevresel yaklaşımları üzerine bir deneme. www.ayk.gov.tr, 02.02.2018.
• Banbal, G. K. (2010). Hemşirelik öğrencilerinin özgecilik düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü, https://www.vgm.gov.tr, 11.02.2018.
• Benenson, J. F., Pascoe, J., Radmore, N. (2007). Children's altruistic behavior in the dictator game. Evolution and Human Behavior, 28(3), 168-175.
• Berber, İ. (2016). İşletmelerin sosyal sorumluluk çerçevesinde toplumun afetlere hazırlan-masında farkındalık düzeylerinin oluşturulmasındaki rolü ve önemi. Yüksek Li-sans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Burks, D. J., Youll, L. K., Durtschi, J. P. (2012). The empathy-altruism association and its relevance to health care professions. Social Behavior and Personality, 40(3), 395-400.
• Cengil, M. (2016). Yozgat’ta sosyal ve dini hayatın şekillenmesinde sivil toplum ku-ruluşlarının rolü. Uluslararası Bozok Sempozyumu, 3, 134-146.
• Coulter, I. D., Wilkes, M., Der-Martirosian, C. (2007). Altruism revisited: acomparison of medical, law and business students altruistic attitudes. Medical Education, 41, 341–345
• Çabuk, D. (2009) Türkiye’de kurumsal sosyal sorumluluk: sivil toplum kuruluşları yöneti-cilerinin tutumları üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversite-si Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çaha, Ö., Çaylak, A., Tutar, H. (2013). Sivil toplum kuruluşları profili. Ankara: SERKA Kalkınma Ajansı Yayınları.
• Çaha, Ö. (1996). Sivil kadın. Ankara: Vadi Yayınları.
• De Carlo, L.T. (1997). On the meaning and use of kurtosis. Psychological Methods, 2: 292-307.
• Demiral, M. (2007). Türkiye’de sosyal sermaye kapsamında sivil toplum kuruluşları (STK)’nın sürdürülebilir sosyoekonomik kalkınma sürecindeki rolü. Akademik Ba-kış, 13, 1-26.
• De Waal, F. (2006). İçimizdeki maymun. Biz neden biziz? (A. Biçen, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Duru, B. (1995). Çevre bilincinin gelişim sürecinde Türkiye’de gönüllü çevre kuruluşları. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Duru, E. (2002). Öğretmen adaylarında empati-yardım etme eğilimi ilişkisi ve yardım etme eğiliminin bazı psikososyal değişkenler acısından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erol, M., Elagöz, İ., Şahbaz, A. (2010). Sosyal sorumluluk anlayışının işletmelerde algı-lanma düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. MUFAD Journal, 46, 58-65.
• Gezen, T., Boz, H. (2013). Otel İşletmelerinde Örgütsel Güven İle İşten Ayrılma Niyeti Ara-sındaki İlişkinin İncelenmesi. http://www.academia.edu., 04.05.2018.
• Gill, J. D., Crosby, L. A., Taylor, J. R. (1986). Ecological concern attitudes and social norms in voting behavior. Public Opinion Quarterly. 50; 537-554.
• Gül, A. (2016). Otantiklik ve dindarlığın özgecilik üzerindeki rolünün incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Groeneveld, R.A., Meeden, G. (1984). Measuring skewness and kurtosis. The Statistician, 33: 391-399.
• Hopkins, K.D., Weeks, D.L. (1990). Tests for normality and measures of skewness and kurtosis: their place in research reporting. Educational and Psychological Measu-rement, 50: 717-729.
• Innocenti, A., Pazienza, M. G. (2006). Altruism and gender in the trust game. Experimental Economics Laboratory Working Paper. University of Siena Department of Eco-nomics.
• Işık, V. (2013). Kurumsal sosyal sorumluluğun değiştirdiği çalışma kavramı ve yeni bir çalışma alanı olarak sosyal girişimler. Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(1), 101-131.
• İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı, www.dernekler.gov.tr, 09.02.2018.
• Karadağ, E., Mutafçılar, I. (2009). Prososyal davranış ekseninde özgecilik üzerine teorik bir çözümleme. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 41-69.
• Karataş, A. (2014). Toplumda çevre bilincinin yaygınlaştırılmasında sivil toplum kuruluş-larının rolü: Türkiye örneği. Turkish Studies, 9(2), 855-867.
• Kasapoğlu, F. (2013). Üniversite öğrencilerinde iyilik hali ile özgecilik arasındaki ilişki-nin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Ünv. Eğitim Bilimleri Ensti-tüsü.
• Keyman, F. (2006). Türkiye’de sivil toplumun serüveni: imkânsızlıklar içinde bir vaha. Ankara: Sivil Toplum Geliştirme Merkezi Yayınları.
• Kılınç, İ. (2017). Kurumsal itibar açısından sosyal sorumluluk uygulamaları: Türkiye’deki çevreci sivil toplum örgütleri üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Morrison, N. K., Severino, S. (2007). Altruism: toward a psychobiospiritual conceptualiza-tion. Zygon. Journal of Religion and Science, 41(1), 25-39.
• Moors, J. J. A. (1986). The meaning of kurtosis: darlington reexamined. The American Statistician, 40: 283-284.
• Newhouse, N. (1989). Implications of attitude and behavior research for environmental conservation. Journal of Environmental Edication, 26-32.
• Özkan, Y. (2002). Tüketicilerin demografik özellikleri ve bireysel tutumlarının sorumlu tüketim davranışları üzerindeki etkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Pelit, E., Keleş, Y., Çakır, M. (2009). Otel işletmelerinde sosyal sorumluluk uygulamalarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi, 16(2): 19-30.
• Rosenbaum, W.A. (1973). The politics of environmental concern. Prager Publishers, New York.
• Sandbach, F. (1980). Environment ideology and policy. Basil Blackwell Publisher, Oxford.
• Tamer, G. M. (2010). Tarihsel süreçte sivil toplum. Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 27, S.1., Haziran.
• Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tekeş, B., Hasta, D. (2015). Özgecilik ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Nesne Psiko-loji Dergisi, 3 (6), 55-75
• Toker, H., Tat, M. (2013). Sosyal sorumluluk: Kamu ve vakıf üniversiteleri öğrencilerinin sosyal sorumluluğa ilişkin bilgi düzeyleri ve algılarının ölçülmesi. Selçuk İletişim Dergisi, 8(1), 34-56.
• Ümmet, D. (2012). Üniversite öğrencilerinde özgecilik davranışının transaksiyonel analiz ego durumları ve yaşam doyumu bağlamında incelenmesi. Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yalur, E. (2014). Türkiye’deki sosyal sorumluluk kampanyalarının reklam grafiği açısın-dan değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniv., Sosyal Bilimler Enst.
• Yeğen, M., Keyman, E. F., Çalışkan, M. A., Tol U. U. (2010). Türkiye’de Gönüllü Kuruluş-larda Sivil Toplum Kültürü. Yaşama Dair Vakıf.
• Yaşama Dair Vakıf. (2015). Verilerle Sivil Toplum Kuruluşlar, Türkiye’de Sivil Toplumun Gelişimi ve Sivil Toplum Kamu İşbirliğinin Güçlendirilmesi Projesi. http://tr.yada. org.tr/projeler/proje/27, 18.01.2018.
• Yöntem, M. K. (2013). Benlik kurguları ve otantikliğin özgecilik üzerindeki yordayıcı gücünün incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniv., Eğitim Bilimleri Enstitüsü.