Liderlik Davranışları ve Akademik Özyeterlilik: Öğretmen Adayları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: Eğitim Bilimleri Özel Sayısı, 164 - 185, 31.12.2024

Ahmet Melih Güneş , Eyup Yünkül

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1582440

Öz

Nitelikli bir eğitim sürecinden geçen öğretmen adayları, öğrencilere daha etkili, verimli ve sürdürülebilir bir eğitim hizmeti sunma kapasitesine sahip olur. Bu şekilde eğitim alan öğretmenler, yalnızca öğrencilerin akademik başarılarını yükseltmekle kalmaz, aynı zamanda onların uzun vadeli mesleki ve sosyal başarılarına da önemli katkılar sağlar. Bu doğrultuda bu araştırmanın amacı öğretmen adaylarının liderlik davranışlarına ilişkin öz algıları ile akademik öz yeterlik arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada öğrencilerin liderlik davranışlarına ilişkin öz algıları ve akademik özyeterlikleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla Özbek ve Kızılyallı (2017)’nın geliştirmiş olduğu “Lisans Öğrencilerinin Liderlik Davranışlarına İlişkin Öz Algı Ölçeği” ve akademik özyeterliklerini belirlemek için Kandemir ve Özbay (2012) tarafından geliştirilen Akademik Özyeterlik Ölçeği ile veriler toplanmıştır. Çalışmaya devlete bağlı bir üniversitenin eğitim fakültesinde iki, üç ve dördüncü sınıfta öğrenim gören 278 öğrenci katılmıştır. Elde edilen bulgulara göre öğretmen adaylarının liderlik davranışlarına ilişkin öz algı ve akademik özyeterlik arasında anlamlı, pozitif yönde ve yüksek düzeye yakın bir ilişki olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

liderlik, özyeterlilik, öğretmen adayları

Kaynakça

• Akbaş, S., & Yünkül, E. (2024). Sınıf Öğretmenlerinin Web 2.0 Araçları Kullanımı Yetkinliklerinin Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda İncelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(1), 93-110.
• Akturk, A. O., & Ozturk, H. S. (2019). Teachers’ TPACK Levels and Students’ Self-Efficacy as Predictors of Students’ Academic Achievement. International Journal of research in education and science, 5(1), 283-294.
• Arslan, A. P. D. A. (2022). The effect of secondary school students’ digital game addictions on self-efficacy levels: A structural equation model study. E-International Journal of Educational Research, 13(5)132-150.
• Avcı, B. (2009). Öğrencinin liderliği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Aydın, R., Ömür, Y., & Argon, T. (2014). Öğretmen adaylarının öz yeterlik algıları ile akademik alanda arzularını erteleme düzeylerine yönelik görüşleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 40(40), 1-12.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W.H. Freeman and Company.
• Bass, B. M., & Riggio, R. E. (2006). Transformational leadership (2nd ed.). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Beltekin, E., & Kuyulu, İ. (2019). Spor bilimleri fakültelerinde öğrenim gören öğrencilerin liderlik yönelim düzeylerinin incelenmesi (Erciyes Üniversitesi örneği). Herkes için Spor ve Rekreasyon Dergisi, 1(1), 26-29.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. & Köklü, N. (2013). Sosyal bilimler için istatistik. Ankara: PegemA Yayıncılık. Cansoy, R. (2015). Türkiye’de ortaöğretim okullarındaki öğrencilerin gençlik liderlik özelliklerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Can, N. (2009). Öğretmenlerin Sınıfta ve Okulda Liderlik Davranışları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 8(2), 385-399.
• Cansoy, R., Türkoğlu, M. E., & Parlar, H. (2016). Liderlik özellikleri: Bir ölçek geliştirme çalışması ve öğrencilere yönelik bir araştırma. Milli Eğitim, 45(212), 139-160.
• Darling-Hammond, L. (2000). Teacher quality and student achievement: A review of state policy evidence. Education Policy Analysis Archives, 8(1), 1-44.
• Day, C., Gu, Q., & Sammons, P. (2016). The impact of leadership on student outcomes: How successful school leaders use transformational and instructional strategies to make a difference. Educational Administration Quarterly, 52(2), 221-258.
• Desimone, L. (2009). How can we best measure teacher’s professional development and its effects on teachers and students. Educational Researcher, 38(3), 181-199.
• Ekşi, H., Keçeli, A., Dervişoğulları, M., & Ekşi, F. A (2020). Research on the role of the living long learning tendency between vocational preparation states of the man and academic self-competence tendencies. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(72), 657-668.
• Ersoy, Z. (2024). Öğrencilerin öğretmen liderliğini algılaması: Öz yeterlik ve akademik başarı bağlamında bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Flores, M. A. (2018). Linking teaching and research in initial teacher education: knowledge mobilisation and research-informed practice. Journal of Education for Teaching, 44(5), 621-636.
• Guay, F., Chanal, J., Ratelle, C. F., Marsh, H. W., Larose, S., & Boivin, M. (2010). Intrinsic, identified, and controlled types of motivation for school subjects in young elementary school children. British journal of educational psychology, 80(4), 711-735.
• Güneş, A. M. (2021). Özel ve resmi okullarda görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik ‎düzeyleri ve sınıf yönetim becerileri arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi ‎Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 290-311.‎
• Güneş, A. M. & Buluç, B. (2017). Sınıf öğretmenlerinin teknoloji kullanımları ve öz yeterlilik inançları arasındaki ilişki. Tübav Bilim Dergisi, 10(1), 94-113.
• Güneş, A. M., & Yünkül, E. (2020). Dijital çağda lider sınıf öğretmeni olmak (Ed. Güneş, AM ve Yünkül, E.) Dijital çağda bir lider olarak öğretmen içinde (s. 1-14). Ankara: Nobel akademi Yayıncılık.
• Hatch, J. A. (2002). Doing qualitative research in education settings. Albany, New York: Suny Press. Honicke, T., & Broadbent, J. (2016). The influence of academic self-efficacy on academic performance: A systematic review. Educational research review, 17, 63-84.
• İleri, M. (2019). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin akademik öz yeterliliklerinin gelecek beklentisi üzerine etkisi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.
• Johnson, B., & Christensen, L. (2004). Educational research: Quantitative, qualitative and mixed approaches. Los Angeles: Sage.
• Kandemir, M. & Özbay, Y. (2012). Akademik Özyeterlik Ölçeği (AÖYÖ): Geçerlik güvenirlik çalışması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 201-214.
• Kılınç, H. H., & Yenen, E. T. (2021). Öğretmenlerin mesleki gelişim öz yeterlikleri ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25(2), 455-468.
• Levey, E. K. (2014). Teacher attitudes on personal teaching efficacy and responsive teaching, and principal leadership behaviors in the areas of leader social relationships, leadership/goal setting, and collaboration for learning in low wealth, low and high achieving middle schools. Yayımlanmamış doktora tezi. Dowling College.
• Linnenbrink, E. A., & Pintrich, P. R. (2003). The role of self-efficacy beliefs instudent engagement and learning intheclassroom. Reading & Writing Quarterly, 19(2), 119-137.
• OECD. (2019). TALIS 2018 Results (Volume I): Teachers and School Leaders as Lifelong Learners. OECD Publishing. Oğuz, A. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının akademik öz yeterlik inançları. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(2), 15-28.
• Özbek, O., & Kızılyallı, M. (2017). Lisans öğrencilerinin liderlik davranışlarına ilişkin öz algıları: Ölçek geliştirme çalışması. Journal of Human Sciences, 14(4), 4112-4122.
• Özcan, C. (2023). Öğretmen görüşlerine göre öğretim liderliği: Nitel bir araştırma. Academıc Socıal Resources Journal, 8(52), 3358-3367.
• Özçetin, S., & Atalay, H. (2023). Spor bilimleri fakültesindeki öğrencilerin liderlik özelliklerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 65, 95-113.
• Özgenel, M., & Deniz, A. (2020). Öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum ile akademik güdülenme ve akademik öz yeterlik arasındaki ilişki: Öğretmen adayları üzerine bir inceleme. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(3), 131-146. Rockoff, J. E. (2004). The impact of individual teachers on student achievement: Evidence from panel data. American Economic Review, 94(2), 247-252.
• Saracaloglu, S., & Varol, R. (2007). The relationship between foreign language achievement, academic self-concept, and attitudes towards foreign languages of prospective physical education teachers. Journal of Theory and Practice in Education, 3(1), 39-59.
• Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1059-1069.
• Tschannen-Moran, M., & Hoy, A. W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783-805.
• Tomal, D. R., Schilling, C. A., & Wilhite, R. K. (2014). The teacher leader: Core competencies and strategies for effective leadership. Rowman & Littlefield.
• Ustaoğlu, Y., & Bozkurt, A. T. (2022). Lider öğretmen rolleri ve davranışların incelenmesi: Nitel bir araştırma. Harran Maarif Dergisi, 7(1), 46-68.
• Uysal, O. K., & Bilgivar, O. O. (2023). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik özelliklerinin öğretmenlerin öz-yeterliklerine etkisi. İZÜ Eğitim Dergisi, 5(9), 74-93.
• Yenilmez, K. (2016). Öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlikleri ve matematik öğretimine yönelik öz-yeterliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (29), 316-323.
• Yolcu, T. (2023). Spor yükseköğretim kurumu öğrencilerinin liderlik özellikleri ve akademik öz-yeterliklerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ordu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Zimmerman, B. J. (2000). Self-efficacy: An essential motive to learn. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 82-91.