Okul Öncesi Öğretmenlerinin Aile Eğitimi ve Katılımı Çalışmalarının Özel Alan Yeterlilikleri Kapsamında Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: Eğitim Bilimleri Özel Sayısı, 391 - 422, 31.12.2024

Şule Erşan

Öz

Öğretmenlik mesleği her öğretmenin sahip olması gereken genel yeterlilikler ile özel alan yeterlilikleri gerektiren bir meslektir ve bu yeterlilikler hizmet öncesi eğitim ve hizmet içi eğitimler ile geliştirilir ve desteklenir. Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin özel alan yeterlilikleri MEB Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü tarafından yedi ana başlık altında belirlenmiştir. Okul öncesi öğretmenlerinin özel alan yeterliliklerinden biri “Ailelerle iletişim, Aile Katılımı ve Aile Eğitimi” dir. Bu yeterlik alanı; ailelerle iletişim kurabilme, aile katılımını sağlayabilme ve aile eğitim etkinliklerini yürütebilme uygulamalarını kapsamaktadır. Bu çalışmanın amacı okul öncesi eğitim öğretmenlerinin aile eğitimi ve katılımı çalışmalarının özel alan yeterlilikleri kapsamında incelenmesidir. 2021-2022 eğitim öğretim yılında gerçekleştirilen çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma gurubu amaçlı örneklem yöntemi ile belirlenmiş olup resmi anasınıfı ve anaokullarında görev yapan okul öncesi öğretmenleri arasında çalışmaya gönüllü olarak katılım sağlayan 40 katılımcıdan oluşmuştur. Verilerin toplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Görüşmeler sonucu elde edilen verilerin analizi içerik analizi tekniği ile yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda öğretmenlerin çoğunluğunun aile eğitimi ve aile katılımına ilişkin eğitim aldıkları görülmüştür. Ayrıca öğretmenlerin aile eğitimi ve katılımı çalışmalarını daha çok çocukların gelişimini desteklemek için aileyi yönlendirme olarak değerlendirdikleri belirlenmiştir. Diğer yandan okullarda aile eğitimlerinin rehber öğretmenler tarafından yapıldığı, aile katılımların daha çok sınıf içi eğitim etkinliklerine katılım olarak tasarlandığı, ailelerle iletişimin büyük çoğunlukla WhatsApp uygulaması üzerinden gerçekleştiği görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Aile Eğitimi, Aile Katılımı, Okul Öncesi Eğitim, Öğretmen Özel Alan Yeterliği

Evaluation Of Preschool Teachers' Family Education And Participation Activities Within The Scope Of Special Field Competencies

Öz

The teaching profession is a profession that requires general competencies and special field competencies that every teacher should have, and these competencies are developed and supported by pre-service training and in-service trainings. The special field qualifications of preschool education teachers have been determined under seven main headings by the General Directorate of Teacher Education and Development of the Ministry of Education. One of the special field competencies of preschool teachers is “Communication with Families, Family Participation and Family Education”. This competence area covers the practices of being able to communicate with families, ensuring family participation and conducting family educational activities. The aim of this study is to examine the family education and participation studies of preschool education teachers within the scope of their special field competencies. In the study carried out in the 2021-2022 academic year, phenomenology design, one of the qualitative research methods, was used. The study group was determined by the purposive sampling method and consisted of 40 participants who voluntarily participated in the study among preschool teachers working in official preschool and kindergartens. Semi-structured interview technique was used in data collection. The analysis of the data obtained as a result of the interviews was carried out with the content analysis technique. As a result of the research, it was found that the majority of teachers received training on family education and family participation. In addition, it was determined that teachers evaluate family education and participation activities more as family orientation to support children's development. On the other hand, it was seen that family education in schools is conducted by guidance counselors, family participation is mostly designed as participation in classroom educational activities, communication with families mostly takes place via WhatsApp application.

Anahtar Kelimeler

Family Education, Parental involvement, Preschool Education, Teacher Special Field Competencies.

Kaynakça

• Akgün, Z. ve Katmer Bayraklı, V. (2022). Okul öncesi eğitimde öğretmenlerin ve okul yönetiminin aile katılımında karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerilerinin incelenmesi. e- Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9, 1105-1133. doi:10.30900/kafkasegt.1098381
• Aksoy, A. B., ve Dere Çiftçi, H. (2018). Aile eğitim modelleri. A. B. Aksoy (Ed.), Aile eğitimi ve katılımı (s. 129-152) içinde. Hedef Yayıncılık
• Aksoy, A. B., Özkan, H. K., Aksoy, M. ve Köycekaş, A. (2017). Aile eğitim modelleri. A. B. Aksoy (Ed.), Aile eğitimi ve katılımı (s. 171-196) içinde. Hedef Yayıncılık
• Anne Çocuk Eğitim Vakfı (2021). Aile Katılımı. http://www.acevokuloncesi.org/ogrenme-ortami/aile-katilimi . Erişim tarihi: 15 Aralık, 2021
• Arabacı, N. ve Aksoy, A. (2005). Okul öncesi eğitime katılım programının annelerin bilgi düzeylerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 18-26.
• Arabacı, N., ve Ömeroğlu, E. (2013). 48-72 aylık çocuğa sahip anne-babaların çocukları ile iletişimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, 41-53.
• Arabacı, N. (2015). Okul öncesinde aile katılımı. A. B. Aksoy (Ed.), Aile eğitimi ve katılımı (s. 44-65) içinde. Hedef Basın Yayın.
• Aydoğan, Y. (2017). Okul öncesi eğitim programlarında aile katılımı. T. Güler Yıldız (Ed.), Anne baba eğitimi (4. Baskı, s. 100-136). Pegem Akademi.
• Bağ, C. ve Ay, Ş. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin öğretmen yeterlikleri ve hizmet içi eğitim ihtiyaçları. AİBU Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 289-312.
• Bartolome, M. T., and Mamat, N. (2020). Exploring parental involvement in early childhood education in the Philippines: A case study. The Normal Lights, 14(2) https://doi.org/10.56278/tnl.v14i2.1653
• Bayraktar, V., Güven, G., & Temel, Z. F. (2016). Okul öncesi kurumlarda görev yapan öğretmenlerin aile katılım çalışmalarına yönelik tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi 24 (2), 755-770.
• Berger, E. H. (1991). Parent involvement: yesterday and today. The Elementary School Journal, 91(3), 209-219.
• Berger, E.H., and Riojas Cortez, M. (2016). Parents as Partners in Education. Pearson.
• Bredekamp, S. (2011). Effective practices in early childhood education: Building a foundation. Pearson.
• Bilaloğlu, R. G., & Aktaş Arnas, Y. (2019). Okul öncesi eğitimde aile katılımı engelleri ve süreçte karşılaşılan sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 804-823.
• Bronfenbrenner, U. (1986). Ecology of the family as a context for human development: Research perspectives. Developmental psychology, 22(6), 723-742.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative ınquiry & research design: Choosing among the five approaches. Thousand Oaks, CA: SAGE Publications, Inc.
• Çamlıbel-Çakmak, Ö. (2010). Okul öncesi eğitim kurumlarında aile katılımı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 1-18.
• Dor, A. (2012). Parents’ involvement in school: Attitudes of teachers and school counselors. US-China Education Review, 11, 921–935.https://doi.org/1548-6613
• Eliason, C., and Jenkins, L. (2003). A practical guide to early childhood curriculum, Upper Saddle River, NJ: Merrill
• Epstein, J. L. (2018). School, family, and community partnerships: Preparing educators and improving schools. 2nd Edition. Newyork: Routledge.
• Erdoğan, Ç. ve Demirkasımoğlu, N. (2010). Ailelerin eğitim sürecine katılımına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(3), 399-431.
• Erkan, S., Tarman, İ., Ömrüuzun, İ., Koşan, Y., vd. (2015). Okul öncesi eğitimde ev ziyaretlerine ilişkin öğretmen ve ebeveyn görüşlerinin belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35 (2), 307-332.
• Ersay, E., (2010). Aile eğitim programlarının planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi, Z.Fulya Temel (Ed.) Aile eğitimi ve erken çocukluk eğitiminde aile katılım çalışmaları içinde (s.274-325) Ankara: Anı Yayıncılık
• Erşan, Ş. (2019). Ebeveynlerin okul öncesi eğitim kurumundan ve öğretmenden beklentilerinin incelenmesi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 161-178. https://doi.org/10.30561/sinopusd.613394
• Garcia, A. S. (2018). Parental involvement among low-income Filipinos : A phenomenological inquiry. University of Nebraska-Lincoln. https://digitalcommons.unl.edu/cehsdiss. Erişim tarihi: 20 şubat 2022
• Güleç, H. Ç. ve Genç, S. Z. (2010). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki okul aile işbirliği hakkında öğretmenler ve ailelerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(155), 158-171.
• Güven, G., ve Azkeskin, K. E. (2014). Erken çocukluk eğitimi ve okul öncesi eğitim, İ. H. Diken (Ed.). Erken Çocukluk Eğitimi. (8. Baskı, s. 1-53) içinde. Pegem Akademi.
• Gordon, T. (2015). Etkili anne-baba eğitimi. (10. baskı). (D. Tekin ve N. Özkan, Çev.). Profil Yayın
• Hourani, R. B., Stringer, P., and Baker, F. (2012). Constraints and limitations to subsequent parental involvement in primary schools in Abu Dhabi: Stakeholders’ perspectives. School Community Journal, 22(2), 131–160. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022 https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1001616.pdf
• Kaya, Ü. Ü. (2024) Türkiye’deki okul öncesi eğitim programlarında aile katılımının evrimi. 2. Bilsel Internatıonal Gordion Scıentıfıc Researches Congress Books, 397-415.
• Knoche, L. L., Edwards, C. P., Sheridan, S. M., Kupzyk, K. A., Marvin, C. A., Cline, K. D., and Clarke, B. L. (2012). Getting Ready: Results of a randomized trial of a relationship-focused intervention on parent engagement in rural Early Head Start. Infant Mental Health Journal, 33, 439–458.
• Koçyiğit, S. (2015). Family involvement in preschool education: Rationale, problems and solutions for the participants. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(1), 141-157.
• Kurtulmuş, Z. (2016). Analyzing parental involvement dimensions in early childhood education. Educational Research and Reviews, 11(12), 1149-1153.
• Ma, X., Shen, J., Krenn, H. Y., Hu, S., & Yuan, J. (2016). A meta-analysis of the relationship between learning outcomes and parental involvement during early childhood education and early elementary education. Educational Psychology Review, 28(4), 771-801.
• Mapp, K. L., and Kuttner, P. J. (2013). Partners in education: A dual capacity-building framework for family– school partnerships. U.S. Department of Education, Southwest Educational Development Laboratory (SEDL). Erişim tarihi: 5 Şubat 2022, https://www.researchgate.net/publication/290447281,
• Mathekga, S. S. (2016). Teachers’ perceptions of parental involvement in children’s education in Rural Limpopo Province schools. (Unpublished master’s thesis). University of South Africa, Pretoria, South Africa
• Mazer, J. P., & Thompson, B. (2017). The validity of the parental academic support scale: associations among relational and family involvement outcomes. International Journal of Quantitative Research in Education, 4(1-2), 120-132.
• McWayne, C. M., Melzi, G., Limlingan, M. C., & Schick, A. (2016). Ecocultural patterns of family engagement among low-income Latino families of preschool children. Developmental psychology, 52(7), 1088- 1102.
• McWayne, C., Hampton, V., Fantuzzo, J., Cohen, H. L., & Sekino, Y. (2004). A multivariate examination of parent involvement and the social and academic competencies of urban kindergarten children. Psychology in the Schools, 41(3), 363-377.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2008). Öğretmen yeterlikleri. MEB Yayınları
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Okul öncesi eğitim programı. MEB Yayınları
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2024). Okul öncesi eğitim programı. MEB Yayınları
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2024).Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. Okul öncesi eğitim programı. MEB Yayınları
• Morrison, G. S. (2003). Fundamentals of early childhood education. Upper Saddle River, NJ: Columbus, OH Murray, E., McFarland-Piazza, L., & Harrison, L. J. (2015). Changing patterns of parent–teacher communication and parent involvement from preschool to school. Early Child Development and Care, 185(7), 1031-1052.
• Nitecki, E. (2015). Integrated school-family partnerships in preschool: Building quality involvement through multidimensional relationships. School Community Journal, 25(2), 195-219.
• O'Donnell, J., & Kirkner, S. L. (2014). The impact of a collaborative family involvement program on latino families and children's educational performance. School Community Journal, 24(1), 211-234.
• OECD [Organisation for Economic Co-operation and Development]. (2017). Starting strong 2017: Key OECD indicators on early childhood education and care. Paris: OECD Publishing.
• Olmstead, C. (2013). Using technology to increase parent involment in school. Linking Research & Practice to Improve Learning, 57 (6), 28-37
• Pianta, R. C., Hamre, B. K., and Allen, J. P. (2012). Teacher-student relationships and engagement: Conceptualizing, measuring, and improving the capacity of classroom interactions. In S. L. Christenson, A. L. Reschly, & C. Wylie (Eds.), Handbook of research on student engagement (s. 365-386) içinde. Springer.
• Polat Yaman, R., & Saçkes, M. (2017). Anne-babalar okul öncesi eğitim kurumu yöneticilerinden ne bekliyor? Anne-baba ve yönetici beklentilerinin karşılaştırılması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(1), 94-103.
• Sapungan, G. M., and Sapungan, R. M. (2014). Parental involvement in child’s education: Importance, barriers and benefits. Asian Journal of Management Sciences & Education 3(2,), 42–48.
• Seyfullahoğulları, A. (2012). Ailelerin anaokullarından beklentileri üzerine bir araştırma. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 1-15.
• Stavrinides, P., and Nikiforou, M. (2013). Parenting: Challenges, practices, and cultural infuences. Nova Science. https://doi.org/978-1-62257-881-8
• Tárraga García, V., García Fernández, B., & Ruiz-Gallardo, J. R. (2018). Home-based family involvement and academic achievement: a case study in primary education. Educational Studies, 44(3), 361-375
• Temel, F., Aksoy, A. B., ve Kurtulmuş, Z. (2010). Erken çocukluk eğitiminde aile katılım çalışmaları. F. Temel (Ed.), Aile eğitimi ve erken çocukluk eğitiminde aile katılım çalışmaları içinde (s. 328-362). Anı Yayıncılık
• Tezel- Şahin, F., ve Kalburan, N. C. (2009). Aile Eğitim Programları ve Etkililiği: Dünyada Neler Uygulanıyor?. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1(25), 1-12.
• Toran, M. ve Özgen, Z. (2018). Okul öncesi eğitimde aile katılımı: Öğretmenler ne düşünüyor, ne yapıyor?. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(3), 229-245.
• Uysal Bayrak, H., Gözüm, A. I. C., & Özen Altinkaynak, S. (2021). Investigation of the role of preschooler parents as teachers. Bulletin of Education and Research, 43(1), 155-179.
• Ünal, F. (2018). Aile eğitimi. A. B. Aksoy (Ed), Aile eğitimi ve katılımı içinde (s. 11-40). Hedef Yayıncılık.
• Waanders, C., Mendez, J. L., & Downer, J. T. (2007). Parent characteristics, economic stress and neighborhood context as predictors of parent involvement in preschool children's education. Journal of School Psychology, 45(6), 619-636.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• YÖK [Yüksek Öğretim Kurumu]. (2020). Okul Öncesi Öğretmenliği Lisans Programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim ogretim dairesi/Ogretmen Yetistirme Lisans Programları
• Xaba, M. I. (2015). The empowerment approach to parental involvement in education. Journal of Sociology and Social Anthropology, 6(2), 197–208.